پایگاه خبری فولاد ایران- روپور در غرب دور بنگلادش ممکن است مکانی بعید برای روسیه کوچک به نظر برسد. با این حال، در این منطقه، تابلوهای مغازه به زبان روسی نوشته شده است، فروشندگان سبزیجات بنگالی بر سر «کارتوشکا» (سیب زمینی) و «مورکوف» (هویج) چانه زنی می کنند. توضیح آن در چند کیلومتری جاده ای است که Rosatom، غول هسته ای دولتی روسیه، در حال ساخت اولین نیروگاه هسته ای در بنگلادش است. این پروژه با هزینه تخمینی حدود 12 میلیارد دلار، یکی از بزرگترین پروژه های زیربنایی در کشوری با 170 میلیون نفر جمعیت است.
ساما بیلبائو و لئون، مدیر کل انجمن جهانی هسته ایWNA می گوید، با هدف رساندن سهم کشور از برق تولید شده توسط انرژی هسته ای از صفر به 10 درصد در کمتر از 10 سال، Rosatom در حال انجام "کار شگفت انگیز" است.
دولت بنگلادش می گوید این نیروگاه 2400 مگاواتی که انتظار می رود در سال جاری آزمایشی آغاز شود، کمبود برق و خاموشی هایی را که اقتصاد در حال رشد سریع بنگلادش از جمله بخش صادرات پوشاک را فلج می کند، برطرف خواهد کرد. اما، برای مسکو، این پروژه هدف دیگری را دنبال می کند: پیوند دو کشور برای چندین دهه و گسترش نفوذ کرملین در بنگلادش، همانطور که با کشورهای دیگر که ظرفیت هسته ای ندارند، انجام داده است.
به گزارش فولاد ایران، در طول بیش از دو دهه حکومت ولادیمیر پوتین، گاز و نفت مهمترین ابزار چانه زنی ژئوپلیتیکی او بودند تا اینکه حمله به اوکراین چشم انداز را تغییر داد. دور شدن اتحادیه اروپا از انرژی روسیه، همراه با انفجار خط لوله نورد استریم، کرملین را از مهم ترین بازار صادراتی و اهرم خود محروم کرد. تحریم‌ها تاکنون مانعی در بخش انرژی هسته‌ای ایجاد نکرده است که می‌تواند روابط سیاسی طولانی‌مدتی ایجاد کند و تلاش‌های غرب برای منزوی کردن رژیم پوتین را مختل کند.
قبل از تهاجم تمام عیار به اوکراین، روسیه تقریباً نیمی از توافق‌نامه‌های بین‌المللی در مورد ساخت نیروگاه هسته‌ای، راکتور و تأمین سوخت، از کار انداختن یا مدیریت ضایعات را به خود اختصاص داده بود. رقبای اصلی آن در بخش انرژی هسته ای - چین، فرانسه، ژاپن، کره جنوبی و ایالات متحده - روی هم حدود 40 درصد را تشکیل می دهند. علیرغم تحریم‌های اقتصادی روسیه، روسیه همچنان صادرکننده بی‌رقیب نیروگاه‌های هسته‌ای است. این شرکت در بیش از یک سوم رآکتورهای جدید در حال ساخت در سراسر جهان از جمله چین، هند، ایران و مصر مشارکت دارد.
پروژه نیروگاه هسته ای روپور در بنگلادش به مسکو جایگاه ارزشمندی در منطقه داده است. ماه گذشته، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، لایحه دوحزبی را امضا کرد که واردات اورانیوم غنی شده روسیه را که حدود 25 درصد از کل عرضه آمریکا را تشکیل می دهد، ممنوع می کند. این به دنبال اقدام سال گذشته ایالات متحده، بریتانیا، ژاپن، کانادا و فرانسه برای تشکیل ائتلاف هسته‌ای "ساپورو 5" در حاشیه G7 بود که به گفته وزیر انرژی وقت بریتانیا، گرانت شاپس، هدف آن "اخراج پوتین از اتحادیه اروپا و بازار سوخت هسته ای به طور کامل"، بود. روابطی که روسیه از طریق پروژه های هسته ای ایجاد می کند حتی از قراردادهای طولانی برای تامین گاز خط لوله نیز فراتر می رود.
ساخت نیروگاه هسته ای حدود 10 سال طول می کشد و عمر راکتور برای نیروگاه های جدید 60 سال است. ولادیمیر اسلیویاک، رئیس مشترک گروه زیست محیطی روسیه که دهه‌ها بخش انرژی هسته‌ای این کشور را مطالعه کرده است، می‌گوید آماده‌سازی از بین بردن قطعات رادیواکتیو، از جمله حذف قطعات رادیواکتیو، 10 تا 20 سال دیگر طول می‌کشد و به بودجه قابل توجهی نیاز دارد. این یک تعهد بسیار طولانی برای یک کشور برای حضور روسیه است.
در ترکیه، روسیه در حال ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای این کشور است، یک تاسیسات 4800 مگاواتی در آکویو که انتظار می‌رود در سال جاری تولید برق را آغاز کند. روسیه اغلب از یک مدل ساخت-خود-عملیاتی استفاده می کند که مستلزم درجه بالاتری از همکاری است زیرا Rosatom همه چیز از جمله کارکنان کارخانه را در طول عمر پروژه فراهم می کند.
این تهاجم به اوکراین بود که روسیه را وادار کرد تا در رویکرد خود به دیپلماسی هسته ای تجدید نظر کند. کمی بعد جنگ شروع شد، Rosatom یکی از قراردادهای خود را در اروپا از دست داد: نیروگاه 1200 مگاواتی Hanhikivi در فنلاند، که قرار بود ساخت آن در سال 2023 آغاز شود. پوتین مجبور به ایجاد اتحادهای جدید شد، که در این سفر به کره شمالی و ویتنام سفر کرده است.
دولت خود را به طور فزاینده ای به عنوان شریک "جنوب جهانی" معرفی کرده است، اصطلاحی که شامل کشورهای استعمار زدایی شده در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین می شود. روس اتم بخش مهمی از تلاش‌های مسکو برای دوستی با جنوب جهانی بوده است. در غنا، روسیه در کنار فروشندگانی از ایالات متحده، چین، هند، کره جنوبی و فرانسه، آماده سازی مناقصه ساخت اولین نیروگاه هسته ای این کشور را آغاز کرده است. در سال جاری، روسیه و ازبکستان توافقنامه ای را برای ساخت یک راکتور مدولار کوچک با ظرفیت 330 مگاوات امضا کردند. این پروژه برای اولین بار برای Rosatom و روسیه در معرفی نسل بعدی فناوری های هسته ای در خارج از کشور است.
روس اتم علاوه بر ساخت راکتورها و تامین واحدهای عملیاتی، از دیپلماسی نرم نیز برای اعمال نفوذ استفاده می کند. بر اساس گزارش سالانه روس اتم، در سال 2023، مذاکرات با نیکاراگوئه، ازبکستان و تاجیکستان در مورد ایجاد مراکز پزشکی آغاز شد. در بولیوی، روسیه یک مرکز تحقیقات هسته ای را در سال 2023 تکمیل کرد و چند ماه بعد، قراردادی سودآور برای استخراج لیتیوم منعقد کرد.
شرکت دولتی روس اتم قادر است تا 90 درصد بودجه پروژه های هسته ای را با بازپرداخت در طول دهه ها با حداقل نرخ بهره ارائه دهد. اما تلاش های روسیه برای بازپرداخت به دلیل محدودیت های پرداخت دلاری ناشی از تحریم های ایالات متحده پیچیده شده است. تامین منابع مالی برای پروژه های هسته ای یکی از بزرگترین چالش های شرکت های غربی است. بسیاری از بانک‌های توسعه‌ای غربی که دارای قدرت آتش برای پروژه‌های بزرگ هسته‌ای هستند، مانند بانک جهانی یا بانک توسعه آسیایی، به‌دلیل مخالفت سهامداران کلیدی از جمله آلمان، به طور خاص تأمین مالی هسته‌ای را حذف می‌کنند.
منبع: فایننشال تایمز