بازار فلزات پایه
از آنجایی که ژاپن یک دوره بازسازی را در پیش دارد که در طول تاریخ پرهزینه ترین نمونه می باشد، این امر موجب شده تا قیمت ها در بازار کالاهای اساسی تغییر کند و آینده قیمت کالاهایی چون کک، مس و چوب با خوش بینی توام باشد.
چهارشنبه گذشته دولت ژاپن هزینه باز سازی ویرانی های حاصل از سونامی را 310 میلیارد دلار تخمین زد. این فاجعه یکی از پر هزینه ترین بلایای طبیعی دنیا می باشد و این برآورد ها باز هم افزایش یافته و می یابد. چرا که هزینه های اقتصادی ناشی از یک بحران هسته ای گسترده را نیز باید به آن اضافه نمود.
در این میان اورانیوم بازنده اصلی در بازار بوده، پس از آغاز بحران هسته ای ژاپن، در بازار نقدی 10 درصد افت قیمت داشته است. تقاضای کوتاه مدت فلزات و مواد معدنی با توجه به وضعیت اقتصادی ژاپن کاهش یافته چرا که قطعی های برق تولیدات صنعتی را با وقفه مواجه ساخته است.
قیمت زغال سنگ و سنگ آهن که در فولاد سازی به کار می رود، همچنین مس، آلومینیوم و نیکل که مصرف زیادی در ساخت و ساز دارد مطمئنا افزایش می یابد. نیاز به ساخت و ساز و باز سازی در ژاپن که سومین اقتصاد برتر دنیاست پیش بینی های قبلی تحلیل گران مبنی بر افت احتمالی قیمت ها را تغییر داده است.
البته برخی از احتمال کاهش تقاضای زغال سنگ در ژاپن صحبت می کنند چرا که اغلب فولاد سازان ژاپنی پس از سونامی مجبور شدند خطوط تولید را تعطیل کنند. در کوتاه مدت چه بسا قیمت کاهش یابد ولی در دراز مدت قیمت کک بالا خواهد رفت چون باز سازی ها صنعت فولاد و ساخت و ساز را بهبود می بخشد. ژاپن به عنوان دومین فولاد ساز جهان، سال گذشته 110 میلیون تن فولاد تولید کرده و 58 میلیون تن کک صادر نموده است.
تاثیر زلزله در بازار کالاهایی چون مس با 2 درصد رشد نسبت به قبل از فاجعه مشهود بوده است. آلومینیوم به عنوان کالایی پر مصرف در ساخت و ساز و جایگزین ارزان قیمت مس به اوج قیمت نقدی خود از سپتامبر 2008 تا کنون رسیده . سرب به اوج سه سال گذشته رسیده است چرا که در تولید باطری مصرف می شود و با توجه به مشکلات برق رسانی در ژاپن نیاز به آن زیاد است. ابهامات حاصل از زلزله و سونامی قیمت طلا و نقره را نیز بالا برد که در مورد نقره از سال 1980 تا کنون بی سابقه بوده است.
باز سازی نقاط آسیب دیده نیاز به فلزات مختلف، فولاد و سیمان را بالا خواهد برد. از طرفی با این که بحران هسته ای ژاپن قیمت اورانیوم را پایین آورده انتظار می رود به تدریج قیمت آن بالا برود چرا که کشور هایی چون چین، هند و روسیه چاره ای جز ادامه طرح های توسعه برنامه های هسته ای ندارند. در صورتی که آن ها فعالیت هسته ای را ادامه ندهند تاثیر آن بر قیمت سوخت های فسیلی بسیار شدید خواهد بود. اگر هنوز دنیا نگران افزایش گاز های گلخانه ای است تنها جایگزین و راه حل همان سوخت هسته ای می باشد.
قطعی های برق و تاثیر آن بر صنعت فولاد
کمبود برق در شرق ژاپن که موجب خاموشی نیروگاه برق توکیو شد همچنان فولاد سازان و تجار فولاد و مشتریان خارجی آن ها را نگران و مضطرب نگه داشته است. نیپون استیل اظهار داشته که مشکلی در صادرات نخواهد داشت ولی قطعی برق تاثیرات سوئی بر فعالیت آن می گذارد.
نیپون استیل در ایالت چیبا آسیب های جزیی از زلزله دید و پس از بررسی های معمول به تولید سابق بازگشت.
در هر حال پس از نمایان شدن سطح آسیب وارده به نیروگاه های هسته ای تپکو و اجتناب ناپذیر شدن قطعی های برق، نیپون استیل به کمک نیروگاه برق توکیو رفت تا از قطعی های برق بکاهد.
این کارخانه در آمار خود اظهار داشته که 90 درصد نیاز برق خطوط تولید خود را که بیش از 21 میلیارد کیلووات ساعت است خود تولید می کند که از گاز تولیدی کوره های بلند و کوره های زغال سنگ است . همچنین از سال 1967 با نیروگاه برق توکیو برای تولید یک میلیون کیلو وات برق از گاز های فوق توافق نموده است.
خط تولید نیپون استیل در کیمیتسو که 5 میلیون و 950 هزار تن فولاد خام در سال گذشته تولید نمود در سطح نرمال کار می کند تا گاز مورد نیاز برای تولید برق را فراهم کند. ولی به جای ارسال این برق تولیدی به خطوط تولید پایین دست، بخشی را به نیروگاه برق توکیو می فروشد و در عوض نورد فولاد را کاهش داده و محصولات نیمه تمام خود را انبار می کند.
جی اف ای استیل نیز اظهار داشته 95 درصد برق مورد نیاز خود را در کیهین و چیبا در توکیو خود تولید می کند و این کارخانه نیز مازاد را به نیروگاه برق توکیو می فروشد.
صادرات قراضه
آسیب های وارده به برخی بنادر ژاپن به دنبال زلزله و سونامی اخیر، تاثیر شدیدی بر صادرات قراضه این کشور نخواهد گذاشت.
پیش از این پیش بینی شده بود که با کاهش صادرات ژاپن، چین و کره جنوبی خرید قراضه از شرق امریکا را افزایش می دهند و در نتیجه ترکیه را از یکی از عرضه کننده های اصلی خود محروم می کنند. ولی به نظر تحلیل گران چنین امری بعید است چرا که ژاپن از حدود 80 بندر قراضه صادر می کند و در این بین تعداد محدودی تحت تاثیر زلزله اخیر تعطیل شده اند. بنادر اصلی صادرات قراضه ژاپن در خلیج توکیو و نقاط غربی تر است.
سال گذشته ژاپن 5 میلیون و 690 هزار تن قراضه فولادی صادر نمود و تنها 6 درصد این رقم از بنادر شرق این کشور صادر شد.
از کل صادرات قراضه سال گذشته ژاپن، 47 درصد به کره صادر شد و 46 درصد به چین. از طرفی 43 درصد واردات قراضه کره و 48 درصد واردات قراضه چین در سال 2010 متعلق به ژاپن بوده است.
هنوز مشخص نیست موانع دیگر بر صادرات قراضه ژاپن چه تاثیراتی خواهد گذاشت. از جمله کمبود سوخت برای حمل جاده ای و دریایی و خطر آلودگی های هسته ای.
در هر حال همچنان ابهامات زیادی در مورد آینده بازار قراضه ژاپن وجود دارد همانطور که در مورد دیگر کالاهای ژاپنی نیز مطرح است.
مرکز خدمات فولاد ایران