کشور های حوزه خلیج فارس بیش از میزان تولید خود فولاد وارد می کنند ولی نکته این است که برای توسعه صنعت فولاد تنها افزایش تولید کافی نیست. می توان گفت که کشور های حوزه خلیج فارس یکی از شناورترین بازارهای فولاد را دارد. این منطقه 10 میلیون تن فولاد در سال تولید می کند ولی در حدود 25 میلیون تن مصرف دارد. حال ظاهرا فولاد سازان منطقه قصد دارند این فاصله را به حداق برسانند.
پس از آن که قیمت فولاد در منطقه در تابستان 2008 به اوج 1000 دلار در تن رسید در کمتر از 9 ماه قیمت به یک سوم این رقم رسید و در سال 2009 تقاضا 20 درصد افزایش یافت. صنعت فولاد بهبود یافته و تولید جهان امسال احتمالا تا یک میلیارد و 300 میلیون تن بهبود می یابد. تقاضای فولاد منطقه در سال 2011 رشد چندانی نخواهد داشت ولی میزان مصرف با حرکت پروژه های سرمایه گذاری بهبود خواهد یافت و سال آینده متوسط قیمت فولاد در این منطقه 700 دلار در هر تن خواهد بود.
فولاد سازان بزرگ منطقه طرح های توسعه دراز مدتی در دست دارند. فولادساز بزرگ اماراتی قصد دارد ظرفیت تولید فولاد خود را از 2میلیون تن فعلی به 6 میلیون تن در سال افزایش دهد. حدید سابیک عربستان که بزرگترین تولید کننده منطقه است قصد دارد تولید را دو برابر نموده به 15 میلیون تن در سال برساند. قطر استیل نیز قصد دارد تولید 2 میلیون تن در سال خود را افزایش دهد.
ولی سوال هایی در این زمینه مطرح است از جمله این که مشارکت درون منطقه ای تا چه حدی است. اگر این سه فولاد ساز منطقه برنامه های توسعه خود را ادامه دهند پس از 10 سال منطقه با مازاد ظرفیت فولاد مواجه خواهد شد. لازم است تا کشور های حوزه خلیج فارس از توسعه بیش از حد نیاز جلوگیری کنند چرا که سرمایه گذاری در صنعت فولاد برای صادرات روش پر هزینه ای برای خارج کردن گاز منطقه است. که سیاست گذاری حساسی به ویژه در عربستان در این راستا حکمفرماست. ظاهرا عربستان از همه ذخایر گاز موجود خود در حال بهره برداری است. و ضوابط فشرده ای برای پروژه هایی که به دنبال مصرف بیشتر هستند اعمال می شود.
مسئله تامین مالی مشکل بزرگ دیگری است. این برنامه های توسعه صنعت فولاد نیازمند حمایت مالی بانک هاست ولی بانک ها بعد از رکود سال 2008 مقرارت جدیدی برای اعطای وام دارند و پروژه های فولادی نیازمند سرمایه اولیه بالاتری خواهند بود.
دیگر این که در صنایع وابسته به فولاد نیز چالش هایی مطرح است. امارات بزرگترین مشکل را با ظرفیت تولید میلگرد دارد که ظاهرا بیش از دوبرابر میزان تقاضاست.
از این رو صنعت فولاد حوزه خلیج فارس تنها نمی تواند با در نظر گرفتن پیش بینی افزایش تقاضا به افزایش ظرفیت تولید بپردازد. لازم است توضیحی برای این سوال پیدا شود که چرا تولید داخلی فولاد از واردات منطقی تر است در حالی که عرضه کنندگان خارجی حاضرند همه نیاز های منطقه را رفع کنند.
چالش پیش روی صنعت فولاد منطقه تنها در زمینه افزایش تولید نیست بلکه نیازمند یافتن راهکاری است تا فولاد نقش بیشتری در دستیابی به اهداف اقتصادی اجتماعی دراز مدت منطقه داشته باشد.
مرکز خدمات فولاد ایران