پایگاه خبری فولاد ایران -ترکیبی از ترس و امید در بحث‌های مربوط به انرژی و تغییرات اقلیمی در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد ۲۰۲۵ در داووس در ماه ژانویه مطرح شد. آمارهای نگران‌کننده از فروپاشی اقلیمی در کنار نشانه‌های امیدبخش از گذار به انرژی کم‌کربن مورد بحث قرار گرفتند. در همین حال، سایه‌ای از عدم اطمینان ژئوپلیتیکی بر نشست حاکم بود، زیرا ایالات متحده و برخی دیگر از کشورها تغییر مسیر خود از انتقال انرژی به سمت استخراج بیشتر سوخت‌های فسیلی را اعلام کردند، آن‌هم به نام تأمین انرژی ارزان و قابل‌اعتماد.
اما آیا پایداری باید دشمن امنیت و مقرون‌به‌صرفه بودن انرژی باشد، یا می‌توان هر سه را با هم داشت؟
سال گذشته گرم‌ترین سال در تاریخ بشر بود و برای اولین بار دمای زمین از حد ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر رفت. هر سال در داووس، کارشناسان اقلیم روی صحنه می‌آیند تا بگویند اوضاع چقدر بدتر از سال قبل شده است. گاهی این بحث‌ها به ایستادن در برابر جوخه آتش تشبیه می‌شود. هر آمار جدید درباره نقاط بحرانی زمین یا افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ضربه‌ای مرگبار به آینده بشریت وارد می‌کند.
در ماه می ۲۰۲۱، آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) یک نقشه راه برای رسیدن به انتشار خالص صفر کربن تا سال ۲۰۵۰ منتشر کرد و خواستار توقف فوری توسعه میادین نفتی، گازی و معادن زغال‌سنگ جدید شد. اما از آن زمان تاکنون، مصرف جهانی سوخت‌های فسیلی در سال ۲۰۲۳ به بالاترین حد خود رسید و در سال ۲۰۲۴ نیز افزایش یافت و منجر به انتشار بی‌سابقه ۳۷.۴ میلیارد تن CO2 شد – که ۸۹.۹٪ از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای را تشکیل می‌دهد.
پایداری دشمن امنیت انرژی نیست بلکه هم راستای آن است.
به گزارش فولاد ایران، حتی فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی، که نگرانی‌هایی در مورد مصرف بالای برق ایجاد کرده‌اند، حامل پیام امید بودند. بله، مصرف برق توسط هوش مصنوعی و سایر فناوری‌های دیجیتال تا سال ۲۰۲۶ می‌تواند دو برابر شود، اما به گفته متخصصان، این روند موقتی خواهد بود زیرا این فناوری‌ها خودشان بهینه‌تر می‌شوند و در دیگر صنایع نیز بهره‌وری انرژی را افزایش می‌دهند.
اولیان شارکا، مدیرعامل شرکت iGenius، در داووس گفت که تراشه‌های جدید انویدیا ۲۵ برابر انرژی کمتری نسبت به نسل قبلی مصرف می‌کنند و در عین حال ۳۰ برابر قدرت پردازش بیشتری دارند و این جهش تنها در ۱۲ ماه رخ داده است.
مسئله به‌اصطلاح «سه‌گانه انرژی» شامل پایداری، مقرون‌به‌صرفه بودن و امنیت تأمین انرژی است. اروپا سه سال پیش یاد گرفت که وابستگی به گاز روسیه (که ۴۵٪ از گاز این قاره را تأمین می‌کرد) می‌تواند خطرناک باشد. پس از جنگ اوکراین، اروپا به‌سرعت به دنبال جایگزین‌هایی گشت. اورسلا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، در داووس اعلام کرد که اتحادیه اروپا هدف خود را برای انرژی‌های تجدیدپذیر به بیش از ۴۲٪ افزایش داده است، درحالی‌که این میزان در حال حاضر ۲۳٪ است.
فاتح بیرول، مدیر اجرایی IEA، در پاسخ به این پرسش که بین امنیت انرژی و گذار به انرژی‌های پاک کدام مهم‌تر است، گفت: «من از پاسخ دادن به این سؤال امتناع می‌کنم، زیرا می‌توان هر دو را داشت! با سیاست‌های انتقال انرژی مناسب، می‌توانیم بهترین امنیت انرژی را داشته باشیم، قیمت‌ها را کاهش دهیم، رفاه را افزایش دهیم و شغل ایجاد کنیم.»
بیرول به برخی روندهای مثبت اشاره کرد: سرمایه‌گذاری در فناوری‌های انرژی پاک در سال ۲۰۲۴ از ۲ تریلیون دلار فراتر رفت، که دو برابر سرمایه‌گذاری در زغال‌سنگ، گاز و نفت بود. امروزه انرژی خورشیدی ارزان‌ترین منبع تولید برق در ۹۰٪ جهان است، درحالی‌که هزینه ذخیره‌سازی باتری‌ها در سال ۲۰۲۴، ۲۰٪ کاهش یافته است. اما یک آمار او را ناراحت کرد: «آفریقا ۶۰٪ از بهترین منابع خورشیدی جهان را دارد، اما تولید برق خورشیدی جنوب صحرای آفریقا کمتر از هلند است.»
چالش سرمایه‌گذاری در انرژی پاک
۸۵٪ از ۳ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی به کشورهای توسعه‌یافته و چین می‌رود، درحالی‌که فقط ۱۵٪ به کشورهایی که ۶۰٪ جمعیت جهان را دارند اختصاص می‌یابد. نتیجه این است که بیش از ۶۰۰ میلیون نفر در آفریقا بدون برق زندگی می‌کنند.
سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، در داووس گفت که پرداختن به نابرابری بدهی‌های آفریقا اولویت اصلی این قاره در دوره ریاستش بر گروه ۲۰ خواهد بود.
کاترین گائو در پایان گفت: «تغییرات اقلیمی فقط یک بحران زیست‌محیطی نیست، بلکه آزمونی برای کل تمدن بشری است.» او افزود: «گذار انرژی فقط درباره انرژی نیست، بلکه درباره کرامت انسانی، امنیت و فرصت‌ها نیز هست.»
منبع: مجمع جهانی اقتصاد