پایگاه خبری فولاد ایران- تنها بیش از یک هفته تا روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب، رهبر دومین بار ایالات متحده که به دلیل رویکرد "هنر معامله" در تجارت و سیاست شهرت دارد، مانده است.
به گزارش فولاد ایران، در حالی که جنگ بین اسرائیل و جنبش فلسطینی حماس ادامه دارد، چشم انداز دیپلماسی در نگاه اول دور به نظر می رسد. به نظر می‌رسد حتی عربستان سعودی در تلاش‌های دست نیافتنی ایالات متحده برای برقراری روابط بین این پادشاهی با نفوذ و اسرائیل، معامله سختی را پیش می‌برد.
اما مقامات سابق آشنا با این موضوع استدلال می‌کنند که تغییرات گسترده‌ای که در طول چهار سال گذشته و به‌ویژه در ماه‌های اخیر در منطقه رخ داده است، فرصت‌های جدیدی را برای یک معامله بزرگ فراهم می‌کند.
یکی از مقامات سابق دولتی نزدیک به مسائل مربوطه به نیوزویک گفت: «چالش‌ها در خاورمیانه قابل توجه هستند، اما فرصت‌ها واقعی هستند». آنها ممکن است درک نشوند، اما، آیا ارزش امتحان کردن ندارند؟
"معامله بزرگ" چیست؟
این مقام سابق دولت گفت: «شکی نیست که دونالد ترامپ می خواهد به "معامله بزرگ" دست یابد. معامله بزرگ چیزی است که در رابطه با ایران یا از طریق مذاکره یا فعالیت جنبشی یا ترکیبی از این دو به دست آمده است و توانایی 45 سال گذشته ایران برای تسلط بر منطقه را تغییر می‌دهد، چیزی که آمریکا، شرکا و متحدانش را به چالش می‌کشد.» همچنین "توافق عربستان" وجود دارد که به گفته مقام سابق دولت، ترامپ "به دلایل زیادی" به دنبال آن نیز است.
این مقام سابق دولتی گفت: «توافق عربستان، همانطور که توسط دولت بایدن ساخته و مذاکره شده است، قویاً در راستای منافع استراتژیک بلندمدت جهانی ایالات متحده است، و این توافق چیزی فراتر از عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل است.»
ترامپ ممکن است در میانجیگری موفقیت آمیز خود در توافقنامه آبراهام 2020 که از طریق آن امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش روابط خود را با اسرائیل برقرار کردند، نقطه عطفی در خاورمیانه به دست آورد، اما منازعه چند دهه اسرائیل و فلسطین به عنوان یک مشکل حل نشدنی باقی مانده است. نقطه کور دیپلماسی آمریکا تشدید تنش ها در اکتبر 2023 جای خود را به طولانی ترین و مرگبارترین جنگ در نوع خود پس از حمله به رهبری حماس داد که جرقه خشونت در چندین جبهه را برانگیخت و مجموعه ای از بازیگران از جمله ایالات متحده را به خود جلب کرد.
یکی از مهم‌ترین بازیگرانی که وارد این معارضه می‌شود، ایران است که از طریق ائتلاف محور مقاومت و در تبادل مستقیم بی‌سابقه حملات با اسرائیل به این مبارزه پیوست. این کشور همچنین در پی خروج ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک چندجانبه (برجام) در سال 2018 و شکست‌های اخیر در میان متحدان جمهوری اسلامی در میدان نبرد، فعالیت‌های هسته‌ای خود را سرعت بخشیده است.
این سلسله ضربات به‌ویژه در ماه سپتامبر با انفجارهای گسترده وسایل ارتباطی مورد استفاده جنبش حزب‌الله لبنان در اقدامی که عموماً به اسرائیل نسبت داده می‌شود، آغاز شد و به دنبال آن حسن نصرالله، رهبر قدیمی این گروه، در یک حمله هوایی اسرائیل کشته شد. در 27 نوامبر، اسرائیل و حزب الله آتش بس 60 روزه ای را امضا کردند که در صورت عدم تمدید آن، مدت کوتاهی پس از روی کار آمدن ترامپ به پایان می رسد.
در همان روزی که آتش بس امضا شد، شورشیان سوری حمله غافلگیرانه ای را آغاز کردند که در نهایت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه را سرنگون کرد و به بیش از نیم قرن حکومت خانواده او و طولانی ترین مشارکت ایران در جهان عرب پایان داد. در حالی که ایران از نظر جغرافیایی در توانایی خود برای کمک به متحدان در خط مقدم با اسرائیل محدود است، به تهدید پاسخ مستقیم به آخرین حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی در اکتبر گذشته ادامه می دهد.
اما در میان این تنش‌های فزاینده، درخواست‌هایی برای گفت‌وگو از سوی تهران نیز مطرح شده است.
این مقام سابق دولتی به نیوزویک گفت: «ایران حتی قبل از آخرین عملیات هوایی اسرائیل سیگنال‌های واضحی ارسال کرده است که می‌خواهند با آن مقابله کنند، چه این توافق چیزی شبیه برجام باشد، چه ترتیبات جدید یک توافق جزئی.»
به این ترتیب، این مقام دولتی سابق استدلال کرد که "محیط حداقل برای بررسی پارامترهای یک معامله در حال حاضر بهتر از هر نقطه ای از روابط مدرن بین ایالات متحده و ایران است."
داگلاس سیلیمن، رئیس مؤسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن که قبلاً به عنوان سفیر در زمان ترامپ در عراق خدمت می کرد، به نیوزویک گفت: «من فکر می‌کنم که ترامپ مایل به مذاکره و پذیرش نوعی جایگزینی برای توافق هسته‌ای ایران است.» علاوه بر عوامل خارجی که بر تهران فشار می آورد، وعده های بهبود اقتصادی توسط مسعود پزشکیان، رئیس جمهور اصلاح طلب ایران نیز ممکن است به ایجاد شرایط برای توافق کمک کند.
سیلیمن گفت: «فکر می‌کنم فرصتی برای گفت‌وگو بین ایالات متحده و ایران در دولت ترامپ به شیوه‌ای متفاوت از زمان دولت بایدن وجود دارد.»
وی افزود: «اگر رئیس جمهور ترامپ امیدوار است که گفت و گو با ایران را آغاز کند، احتمالاً پیام هایی که از واشنگتن می رسد احتمالاً باید با دقت انجام شود و نه فشار آوردن به بخش های نظامی دولت ایران برای کاهش دادن برنامه هسته ای یا کاهش دادن به آن.»
جاده ریاض
یکی از عناصری که پزشکیان آشکارا پذیرفته است، رویکرد «حسن همجواری» است که از طریق آن ایران به دنبال اصلاح روابط با سایر کشورهای منطقه، به ویژه در میان کشورهای عربی، در راس عربستان سعودی بود. در یک روند آرام که حداقل در سال 2019 آغاز شد و در سال 2021 شتاب گرفت، دیپلمات‌های هر دو طرف چندین دور از نشست‌ها را با میانجیگری عراق و عمان برگزار کردند تا در نهایت در چین برای احیای روابط در مارس 2023 گرد هم آمدند. در عین حال، ایالات متحده مذاکراتی را برای برقراری روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و دشمن ارشد ایران، اسرائیل، میانجیگری کرد. دولت بایدن به ویژه برای این ترتیب به عنوان بخشی از توافق گسترده تر با ریاض که شامل تضمین های امنیتی بیشتر ایالات متحده برای پادشاهی و همکاری نزدیک تر در زمینه های مختلف از جمله انرژی هسته ای است، فشار آورده است.
در حالی که به نظر می رسید مذاکرات قبل از شروع جنگ در غزه به دست آمد، عربستان سعودی از اسرائیل خواستار تعهد ملموس به حمایت از کشور فلسطین به عنوان پیش نیاز برای ایجاد روابط رسمی دیپلماتیک شده است.
ترامپ به نوبه خود روابط نزدیک و شخصی با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، ملقب به بی بی و ام بی اس، ایجاد کرد. اما بررسی این تمدید طولانی مدت توافق آبراهام ممکن است یکی از دشوارترین قراردادهای ترامپ برای بستن باشد، زیرا مستقیماً با مناقشه اسرائیل و فلسطین مرتبط است که از اولین بار در سال 1948 منشأ ناآرامی های منطقه ای بوده است.
تاکنون، حماس و اسرائیل با وجود تلفات فزاینده جنگ، فشار دولت بایدن و تهدیدهای مکرر ترامپ، اختلاف نظر دارند.
این مقام سابق دولتی تلاش برای میانجیگری برای توافقی که شامل اسرائیل، فلسطین و عربستان سعودی است، را "چالش پیچیده بزرگ" خواند، اما همچنین اذعان کرد که "فرصتی برای دولت وجود دارد" که نباید نادیده گرفته شود.
مالروی احساس کرد که با توجه به رابطه مثبت رهبر جمهوری خواه با دربار سلطنتی عربستان و تمایل به بررسی نفوذ ایران به جهان عرب، این یک "هدف اصلی برای دولت دوم ترامپ" خواهد بود.
چنین اظهارنظرهایی در بحبوحه مناقشات سیاست خارجی که در جاهای دیگر بر سر تهدیدات ترامپ در مورد کانادا، گرینلند، مکزیک و کانال پاناما درگرفته است، امیدی را از سوی ناظرانی مانند سیلیمن برانگیخته است.
سیلیمن گفت: «از اینکه رئیس جمهور از قبل به نحوه تعامل مثبت با منطقه فکر می کند، دلگرم هستم.»
وی ادامه داد: «در برخی از اظهارات اولیه وی به نظر می رسد که آنها به دنبال تعمیق روابط به ویژه روابط تجاری در خلیج فارس و کشورهای ثروتمند خاورمیانه هستند.»
در حالی که ترامپ همچنان هشدار می دهد که اگر جنگ غزه قبل از مراسم تحلیف آتی او پایان نیابد، «جهنم در خاورمیانه رخ خواهد داد»، سیلیمن گفت: «امیدواریم که او نمی خواهد این اتفاق بیفتد.»
منبع: نیوزویک