پایگاه خبری فولاد ایران- جریان گاز طبیعی روسیه به اروپا از طریق اوکراین رسماً در روز چهارشنبه، پس از انقضای توافق ترانزیت، متوقف شد. این تحول نگرانی‌هایی را در برخی از پایتخت‌های اروپایی درباره امنیت انرژی برانگیخته است در حالی که همچنین به عنوان گامی به سوی کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی روسیه در نظر گرفته می‌شود.
امتناع اوکراین از تمدید توافق ترانزیتی پنج‌ساله، با هدف محروم کردن روسیه از درآمدی است که مسکو می‌تواند برای تأمین مالی جنگ خود از آن استفاده کند. با این حال، این اقدام احتمالاً موجب بروز بحران انرژی در اروپای شرقی خواهد شد و منطقه جدایی‌طلب ترنسنیستریا در مولداوی (که هوادار روسیه است) نیز اعلام کرده است گرمایش و آب گرم خانگی را قطع می‌کند.
به گزارش فولاد ایران، برای دهه‌ها، گاز روسیه از طریق اوکراین و عمدتاً از طریق یک خط لوله به جا مانده از دوران شوروی که از سودژا در روسیه آغاز و به اوژهورود در اوکراین ختم می‌شد، به اروپا جریان داشت. این مسیر حتی پس از تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ نیز، تحت توافقی در سال ۲۰۱۹ که میلیارد‌ها یورو درآمد ترانزیتی برای کی‌یف به همراه داشت، ادامه یافت.
اما در ماه‌های گذشته، مذاکرات برای تمدید این توافق به شکست انجامید، چرا که اوکراین از تمدید توافقی که درآمدی برای روسیه به همراه داشت، امتناع کرد. به گفته وزیر انرژی اوکراین، روسیه در حال از دست دادن بازار‌های خود است و با توقف این قرارداد مسکو متحمل زیان‌های مالی خواهد شد.
با توقف ترانزیت گاز روسیه، اوکراین سالانه یک میلیارد دلار هزینه ترانزیت از روسیه را از دست خواهد داد. برای کمک به جبران این کسری، کیف تعرفه‌های انتقال گاز برای مصرف کنندگان داخلی را از چهارشنبه چهار برابر خواهد کرد که می‌تواند بیش از ۳۸ میلیون دلار در سال برای صنعت این کشور هزینه داشته باشد. گازپروم روسیه نیز نزدیک به ۵ میلیارد دلار از فروش گاز خود را از دست خواهد داد.
توقف جریان گاز روسیه به اروپا اختلالاتی را در اروپا به وجود آورده است. منطقه جدایی‌طلب ترانس‌نیستریا در مولداوی، که به گاز عبوری از اوکراین وابسته است، با قطعی گرمایش و آب گرم مواجه شده است. مقامات محلی از ساکنان خواسته‌اند تا تدابیری اضطراری برای عبور از این بحران اتخاذ کنند.
در اتحادیه اروپا، کشور‌هایی مانند اسلواکی که به شدت به گاز روسیه وابسته‌اند، ممکن است با چالش‌های تأمین مواجه شوند. نخست‌وزیر اسلواکی، روبرت فیکو، اوکراین را به دلیل امتناع از تمدید این توافق مورد انتقاد قرار داد و ادعا کرد که این تصمیم بیشتر به کشور‌های عضو اتحادیه اروپا آسیب می‌زند تا روسیه.. اتریش، اسلواکی و مولداوی برای تأمین انرژی خود به این مسیر ترانزیت تکیه داشتند. اتریش بخش عمده گاز خود را از طریق اوکراین از روسیه دریافت می‌کرد و اسلواکی نیز حدود ۳ میلیارد مترمکعب گاز را از این مسیر وارد می‌کرد که تقریباً معادل دو سوم نیازش بود. سازمان تنظیم مقررات انرژی اتریش (E-Control) گفته است برای تغییر مسیر عرضه آماده است و نباید با اختلال مواجه شود.
روبرت فیتسو، نخست‌وزیر اسلواکی، روز چهارشنبه اعلام کرد توقف جریان گاز، صد‌ها میلیون دلار از درآمد ترانزیتی کشورش را از بین می‌برد و هزینه‌های واردات گاز از سایر مسیر‌ها را افزایش خواهد داد. فیتسو تأکید کرد این وضعیت باعث افزایش قیمت گاز در سراسر اروپا خواهد شد. وزارت اقتصاد اسلواکی نیز اعلام کرد که این کشور مجبور خواهد بود برای دریافت گاز از مسیر‌های جایگزین، حدود ۱۷۷ میلیون یورو متحمل هزینه شود.
در حالی که برخی تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند ممکن است در آینده‌ای پس از جنگ، گاز روسیه دوباره به اروپا بازگردد، اما پویایی‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی به شکلی غیرقابل بازگشت تغییر کرده است. کشور‌های اروپایی تلاش‌های خود را برای متنوع‌سازی تسریع کرده‌اند، به دنبال LNG از بازار‌های جهانی هستند و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر را در اولویت قرار داده‌اند.
خط لوله‌ای که از اوکراین عبور می‌کند، یکی از آخرین مسیر‌های فعال برای صادرات گاز روسیه بود. سایر خطوط لوله در پی جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲ مسدود شدند؛ از جمله خط لوله یامال-اروپا که از بلاروس عبور می‌کرد و خط لوله نورد استریم در بستر دریای بالتیک که گاز را به آلمان می‌رساند. تنها خط لوله باقیمانده که گاز روسیه را به اروپا منتقل می‌کند، ترک‌استریم است که گاز مجارستان و صربستان را تأمین می‌کند. با این حال، تحریم‌های ایالات متحده بر پرداخت‌های انرژی روسیه و تنش‌های ژئوپلیتیکی همچنان معادلات حوزه انرژی را پیچیده‌تر می‌کند.
منبع: Oilprice