تحلیل بازار فولاد در سال 1401

1- عرضه

عرضه جهانی فولاد در ده ماهه سال 2022 نزدیک به 4 درصد کاهش داشته که علت آن بیشتر مربوط به افت تولید در اکراین به علت جنگ و کاهش تولید در چین به علت قرنطینه است، اما در طول همین مدت تولید فولاد ایران 9 درصد افزایش یافته است. با توجه به شرایط پیش آمده در اکراین بعید است که این کشور به زودی به تولید فولاد بپردازد ولی شرایط در چین از اول سال 2023 تغییر کرده و تولید افزایش یافته است. سیاست دولت ایران متاثر از طرح های توسعه ای که از سال ها قبل در بخش فولاد تعریف شده است همچنان بر مبنای افزایش تولید می چرخد، در سال آینده شاهد تولید فولاد توسط بعضی از کارخانجات تولید کننده آهن اسفنجی خواهیم بود، این مساله بازار شمش را تحت تاثیر قرار خواهد داد چون کارخانجات تولیدکننده شمش بصورت القایی مجبور خواهند شد به جای مصرف آهن اسفنجی به قراضه روی بیاورند.

2-تقاضا

تقاضای فولاد بر اساس آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران روند افزایشی داشته و در مجموع حدود 14 درصد بالا رفته است. با باز شدن بازار چین شاهد افزایش قیمت سنگ آهن، شمش و اسلب بودیم. پیش بینی می شود تقاضای جهانی فولاد نیز به علت فعال شدن بازار چین و همینطور زلزله در ترکیه بالا برود اما این امر بسته به مسایلی است که در خارج از حوزه بازار فولاد می چرخد. مهمترین عوامل تاثیر گذار مشکل سیستم بانکی امریکا و اروپاست و به دنبال آن مساله قیمت نفت. چنانچه ورشکستگی بانک ها که از امریکا شروع شده و به اروپا هم کشیده شده ادامه یابد رکود اقتصادی عمیقی دنیا را در بر خواهد گرفت، طبعاً این مساله روی قیمت نفت اثر خواهد گذاشت و تقاضای آن را کاهش خواهد داد. سیاست اعمال شده در مورد تعیین سقف قیمت خرید نفت از روسیه توسط امریکاییها دنبال می شود که می خواهند آن را برای اوپک هم گسترش دهند، البته موفقیت آن زیر سوال است چرا که تولید نفت شیل با تعیین این سقف قیمت لطمه خواهد دید. رکود اقتصادی عرضه نفت و سرمایه گذاری در این بخش را کاهش خواهد داد که طبعاً روی قیمت آن در سال های بعد آنچنان که در اوج بحران کرونا شاهد آن بودیم تاثیر خواهد گذاشت.

3- عوامل تاثیر گذار در بازار فولاد ایران

3-1-نرخ ارز

با توجه به روند نزولی قیمت نفت و کسری بودجه، به نظر بعضی از اقتصاددانها قیمت ارز صعودی خواهد بود. بخشی از تحلیل گران امیدوار هستند با قرارداد اخیر ایران و عربستان با ضمانت چین تجارت خارجی ایران گسترش یابد و همین مطلب باعث افزایش عرضه ارز در بازار گردد. نباید فراموش کرد که ورود ارز حاصل از صادرات کالاهای غیر نفتی، در واقع به معنای افزایش تقاضای کالاهای غیر نفتی است که آن هم روی قیمت این کالاها اثر خواهد گذاشت و باعث افزایش قیمت دستمزد و کرایه حمل می گردد، مگر آنکه این ارز حاصل از فعالیت هایی باشد مثل گردشگری که منجر به صدور کالا نمی شود و صد البته که خوشبختانه ایران از این نظر پتانسیل بالقوه زیادی دارد.

مساله کسری بودجه که بین 30 تا 40 درصد بودجه پیش بینی می شود مطلب ساده ای نیست و با بستن این قراردادها کسری بودجه به سادگی برطرف نخواهد شد به همین دلیل است که عده ای از تحلیل گران اقتصادی باور دارند که روند قیمت ارز صعودی خواهد بود بخصوص آنکه تفاوت قیمت نفت صادراتی پیش بینی شده در بودجه با واقعیت بازار فاصله دارد.

3-2- دومین عامل اصلی تاثیر گذار بر قیمت فولاد هزینه تمام شده آن می باشد، گفته شده است که در بودجه قیمت گاز به شدت افزایش یافته است همین طور قیمت برق ، سوخت و کرایه حمل. با توجه به کسری بودجه و مشکل تامین گاز و عدم سرمایه گذاری در بخش برق، بالا رفتن قیمت این عوامل کاملا طبیعی است. در اواخر سال 1401 دولت نرخ بهره را از 18 درصد به 23 درصد افزایش داد. صنعت فولاد در تمام دنیا به علت نیاز شدید سرمایه ای متکی به سیستم بانکی است. در سال 1401 به علت استقراض دولت از سیستم بانکی، شبکه بانکی کشور با توان وام دهی ضعیفی روبرو شد و همین مطلب روی کارکرد بخش فولاد اثر منفی گذاشت طبعا با کاهش نسبت تولید به ظرفیت تولید، قیمت تمام شده بالا خواهد رفت.

3-3- عوامل بیرونی

دو عامل در سال 1401 روی بازار فولاد اثر مشهود گذاشت. دوره اول زمانی بود که در فصل گرما تولید کنندگان فولاد مواجه با قطعی برق شدند. از آنجا که در طول دهه گذشته سرمایه گذاری در بخش برق صورت نگرفته است پیش بینی اکثر دست اندرکاران این است که در سال 1402 قطعی برق جدی تر خواهد بود. چنانکه متوسط دمای کشور از خرداد ماه در 40 درجه سانتیگراد باقی بماند وزارت نیرو می تواند با مدیریت شبکه مانع قطعی برق گردد در غیراینصورت قطعی برق ناگزیر است.

دومین عامل بیرونی مساله عرضه گاز است. در سال 1401 از آنجا که مصرف گاز از ظرفیت تولید بالاتر رفت، گاز صنایع قطع شد و به همین دلیل تولید آهن اسفنجی که متکی بر عرضه گاز است متوقف گردید. دولت امیدوار به موجودی های انبارها قبل از قطعی گاز بود تا سطح عرضه فولاد را حفظ کند، اما ادامه سرما و شدت سرما کار را مشکل کرد و همین امر باعث خالی شدن انبارها از موجودی کافی شد. چنانچه مشکل گاز در سال 1402 حل نشود با توجه به افزایش مصرف گاز در فصل سرما عرضه فولاد دوباره با تنگنا روبرو می گردد.

3-4- دخالت های دولت

در سال گذشته شاهد دخالت های دولت در بازار فولاد بودیم. دولت از طریق سامانه های مختلف، نقل و انتقال کالا و موجودی آنها و حجم تولید را زیر نظر دارد. اما مدیریت دولت به هیچ وجه با شرایط بازار هماهنگ نیست. سیاست دولت در زمان افزایش قیمت اول سرکوب تقاضاست و دوم فشار بر قیمت. در طول 8 ماه اول سال 1401 دولت سیاست کاهش قیمت را به شدت دنبال کرد و این روند تا آنجا ادامه یافت که تمام فولادسازان بزرگ با کسری درآمد بیش از 20 درصد در نه ماهه اول سال 1401 در مقایسه با سال قبل مواجه شدند، همین مساله تاثیر منفی روی بازار سهام ، نرخ ارز و درآمد دولت داشت . قطع گاز همراه با انتشار آمار درآمدهای منفی فولاد سازان بزرگ باعث شد تا در 3 ماه آخر سال قیمت فولاد رشد دو برابری یابد، البته افزایش قیمت ارز و روند صعودی قیمت در بازار جهانی به این روند به شدت کمک کرد. در اوایل اسفند دوباره دولت با ابطال معاملات شمش و میلگرد و ورق در بورس کالا همین سیاست را در پیش گرفت. اکثر دست اندرکاران اعتقاد دارند از آنجا که مشکل قیمت فولاد به ریشه های سیاست های اقتصادی بر می گردد این روش نمی تواند موثر باشد بخصوص آنکه دولت به ارزآوری بخش فولاد نیازمند است.

3-5- روابط سیاسی

در هفته های آخر اسفند شاهد گسترش روابط سیاسی با همسایگان عرب بودیم. وزیر دارایی عربستان نوید سرمایه گذاری های این کشور در ایران را داد چنانچه سرمایه های کشورهای عربی که به لطف افزایش قیمت و صادرات نفت، قدرت جذب آن را ندارند به ایران سرازیر شود محققا اول از همه بخش ساختمان و به دنبال آن راه از آن متاثر خواهد شد در نتیجه تقاضا و قیمت فولاد روند صعودی خواهد گرفت.

برآیند افزایش قیمت فولاد در بازار جهانی، تقاضای آن و همینطور مسایل ساختاری نوید کاهش قیمت در سال آینده را نمی دهد مگر آنکه اول رکود جهانی، تقاضای صادراتی آن را کاهش دهد و دوم گسترش روابط سیاسی باعث تغییرات در مدیریت اقتصادی کشور گردد.

محمد چیت ساز

پایکاه خبری فولاد ایران

******************************************************

پیوست1- نوسانات قیمت ماهانه محصولات فولادی در سطح جهان در سال 1401

( میانگین قیمت های موسسه مپس)