پایگاه خبری فولاد ایران – نزدیک به سه ماه از حمله روسیه به اوکراین می گذرد و با وجود مقاومت قابل توجه اوکراین و اجرای بسته تحریمی تهاجمی علیه روسیه، به نظر می رسد پایانی برای این جنگ وجود ندارد. تاکنون، اکثر تحلیل‌ها بر شکست‌های نظامی روسیه، رهبری چشمگیر زلنسکی و واکنش شگفت‌آور یکپارچه جامعه بین‌المللی متمرکز بوده است. چیزی که نسبتاً نادیده گرفته شده است، انعطاف‌پذیری اقتصاد روسیه در بقای تحریم‌هاست. در دنیایی که هم اکنون از مشکلات زنجیره تامین، کمبود انرژی و رکود اقتصادی رنج می برد، قابل توجه است که تحریم ها نتوانسته اند اقتصاد روسیه را به زانو درآورند.
قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم که روسیه تا کنون چگونه توانسته از فاجعه اقتصادی جلوگیری کند، لازم است مقیاس تحریم هایی که با آن مواجه است را درک کنیم.
شاید قابل توجه ترین تحریم بانک مرکزی روسیه باشد، اقدامی بی سابقه که اساساً بیش از 300 میلیارد دلار از ذخایر ارزی این کشور را مسدود کرد. تحریم ها همچنین صادرات فناوری های پیشرفته، تجهیزات صنعت انرژی و فناوری هوافضا به روسیه را ممنوع کرد. علاوه بر این ممنوعیت های صادراتی، ایالات متحده واردات نفت خام، گاز، زغال سنگ، محصولات خام و سایر محصولات انرژی روسیه از روسیه را ممنوع کرده است. اخیراً اتحادیه اروپا متعهد به ممنوعیت واردات زغال سنگ از روسیه شده است. تا حدی در نتیجه این تحریم ها، شرکت های بین المللی مانند مک دونالد، کوکاکولا، اپل و بریتیش پترولیوم همگی کشور را ترک کرده اند. برخلاف تحریم‌هایی که پس از حمله روسیه به کریمه اعمال شد، این تحریم‌ها فوراً تأثیر خود را گذاشتند. روبل روسیه نزدیک به 50 درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد، بازار سهام مسکو تعطیل شد و به نظر می رسید که غرب در دامن زدن به هرج و مرج اقتصادی در روسیه موفق خواهد بود. اما پس از آن، به طرز قابل توجهی، روبل شروع به بازگشت کرد.
به گزارش فولاد ایران، امروز، روبل به بالاتر از سطح قبل از جنگ بازگشته است و ناظران را به این سوال وا می دارد که چگونه اقتصاد روسیه توانسته بقای خود را حفظ کند.
این بدان معنا نیست که روبل یک شاخص واقعی از سلامت اقتصادی روسیه است، اما وقتی صحبت از مسائل اقتصادی می شود، توهم ثبات تقریباً به اندازه خود ثبات مهم است. با این حال، گزارش‌هایی مبنی بر اینکه روبل در برابر دلار در بازار سیاه با قیمت بسیار کمتری معامله می‌شود، نشان می‌دهد که «اقتصاد واقعی» روسیه در رنج است. با این حال، سایر شاخص‌ها مانند کاهش نرخ بهره بانک مرکزی از 17 درصد به 14 درصد و گزارش‌های مربوط به هزینه‌های مردم در کافه‌ها و رستوران‌ها، نشان می‌دهد که اقتصاد روسیه به طور قابل توجهی خوب است. پس چگونه روسیه این کار را انجام داد؟
اولا، و مهمتر از همه، این موقعیت منحصر به فرد روسیه به عنوان یک صادرکننده خالص انرژی و مواد غذایی دلیلی است که به این کشور اجازه داده سرپا بماند. برای مثال، اگر تحریم‌های مشابهی بر واردکننده‌ای مانند چین اعمال می‌شد، در نهایت می‌توانستید انتظار صنعتی‌زدایی، قحطی و ناآرامی‌های گسترده و یک فاجعه را داشته باشید.
از سوی دیگر، روسیه موقعیت منحصر به فردی دارد تا از این حمله اقتصادی جان سالم به در ببرد. همچنین به دلیل صادرات انرژی خود و به دلیل اینکه قیمت نفت و گاز در بالاترین حد خود در چند سال گذشته است، می تواند مازاد تجاری گسترده ای داشته باشد. روابط تجاری قوی آن با چین و هند تضمین کرده است که مقدار زیادی ارز خارجی به روسیه سرازیر می شود تا هر گونه ترس از ورشکستگی را کاهش دهد. ارزهای خارجی بیشتری از اتحادیه اروپا می آید که به سادگی نمی تواند خود را از گاز طبیعی روسیه دور کند و در تلاش است تا واردات نفت روسیه را ممنوع کند. البته اگر روسیه به دلیل تحریم ها قادر به استفاده از آن نباشد، همه این ارزهای خارجی بی ارزش خواهد بود. این واقعیت همان چیزی است که باعث شد آژانس‌های رتبه‌بندی در ماه آوریل درباره بدهی قریب‌الوقوع روسیه هشدار دهند. اما بار دیگر، روسیه توانسته است با استفاده از خلأ تحریم ها، انتظارات را زیر پا بگذارد.
شرایط معافیتی که دولت ایالات متحده در سیاست تحریم‌های خود ایجاد کرده است تا امکان بازپرداخت بدهی‌ها را فراهم کند بدان معناست که روسیه توانسته است بدهی خود را تامین کند و از نکول جلوگیری کند. با این حال، این معافیت در 25 می منقضی می‌شود و عدم تمدید این معافیت ممکن است سبب نکول روسیه شود زیرا دو روز بعد از تاریخ انقضای این معافیت، می بایست 100 میلیون دلار سود پرداخت کند. جدیدترین اخبار منتشر شده از واشنگتن حاکی از آن است که وزارت خزانه داری به سمت جلوگیری از پرداخت بدهی روسیه تمایل دارد و وزیر دارایی روسیه مدعی است که به روبل پرداخت خواهد کرد.
تولید انرژی و غذای روسیه و توانایی این کشور برای تامین بدهی‌هایش هر دو مهم بودند، اما در نهایت این مجموعه اقدامات اضطراری توسط دولت روسیه بود که باعث نجات روبل شد. از سال 2014، زمانی که ایالات متحده و اتحادیه اروپا روسیه را به دلیل تهاجم و الحاق به کریمه تحریم کردند، روسیه در تلاش برای ایجاد یک "قلعه" اقتصادی است که بتواند در برابر تحریم ها مقاومت کند. این شامل جمع آوری حدود 640 میلیارد دلار ذخایر طلا و ارز خارجی بود تا بتواند در هر تحریمی دوام بیاورد.
مشخص است که کرملین برای چنین سناریویی برنامه ریزی کرده بود. بانک مرکزی نرخ بهره را به 20 درصد افزایش داد، صادرکنندگان روسی را مجبور کرد 80 درصد درآمدهای ارزی خود را به روبل تبدیل کنند و مقدار پولی که روس‌ها می‌توانند از حساب‌های ارز خارجی برداشت کنند را به 10000 دلار محدود کرد. همه اینها و همچنین درخواست پوتین مبنی بر اینکه کشورها برای گاز طبیعی با روبل پرداخت کنند، برای ایجاد تقاضای کاذب برای روبل و کنترل بازار داخلی طراحی شده است. البته مشکل همه اینها این است که در مقطعی باید به پایان برسد.
در حالی که روسیه در حال زنده ماندن است، چشم انداز بلندمدت اقتصاد روسیه وخیم است. اقدامات افراطی که برای مقابله با تحریم ها انجام شده است، راه حل های بلندمدتی نیستند و اگر توهم ثبات در روبل در نهایت از بین برود، اقتصاد نیز از بین خواهد رفت. این کشور همچنین باید با ناتوانی خود در دسترسی به فناوری و کالاهای لازم برای حفظ صنایع کلیدی مقابله کند. واقعیت‌های دیگری مانند «فرار مغزها»، ناشی از انزوای بین‌المللی، و کاهش نهایی تقاضا برای صادرات نفت و گاز، تنها قدرت اقتصادی آن را بیشتر کاهش می‌دهد. روسیه تقریباً بهتر از هر کشور دیگری از تحریم ها جان سالم به در برده است، اما این مبارزه برای مسکو هنوز به پایان نرسیده است.
منبع: Oilprice