پایگاه خبری فولاد ایران - پایان رسمی حضور آمریکا در افغانستان تعدادی سوال مطرح می سازد از جمله اینکه چگونه این کشور می تواند یک اقتصاد کارآمد ایجاد کند. اکنون که کمک های آمریکا از بین رفته و کمک های بین المللی تا حد زیادی بسته شده است ، افغانستان چه گزینه هایی پیش رو دارد؟
یک گزینه منابع طبیعی است. افغانستان دارای مقدار زیادی مواد معدنی غیر سوختی است که ارزش بالایی دارد. این کشور برای هزاران سال به خاطر سنگ های قیمتی اش معروف بوده از جمله یاقوت سرخ ، زمرد ، تورمالین و لاجورد. استخراج این مواد معدنی همچنان بصورت محلی و غیرقانونی در معادن عمدتا کوچک و به صورت دستی ادامه دارد. با این حال ، ارزش بسیار بیشتری در اختیار ذخایر آهن ، مس ، لیتیوم ، عناصر خاکی کمیاب ، کبالت ، بوکسیت ، جیوه ، اورانیوم و کروم نیز می باشد.
به گزارش فولاد ایران، در حالی که فراوانی کل این مواد معدنی مطمئناً گسترده است ، درک علمی این منابع هنوز در مرحله اکتشافی است. حتی با درک بهتر اینکه میزان استخراج آنها چقدر سودآور است ، وجود این منابع نمی تواند شروع جدیدی را برای اقتصاد این کشور ایجاد کند. زمین شناسانی که در این مورد مطالعه کرده اند معتقدند حداقل هفت تا 10 سال زمان لازم است تا معادن افغانستان در مقیاس بزرگ به منبع اصلی جدید درآمدی آن تبدیل شوند.
زمین شناسان انگلیسی و آلمانی اولین بررسی های مدرن ذخایر معدنی افغانستان را در قرن 19 و اوایل قرن 20 انجام دادند. اما شوروی در دهه های 1960 و 1970 سیستماتیک ترین کار اکتشافی را در سراسر این کشور انجام داد و حجم زیادي از اطلاعات دقیق را به عنوان پایه مطالعات اخیر ارائه کرد. از سال 2004 تا 2011 ، سازمان زمین شناسی امریکا نیز با تجزیه و تحلیل دقیق داده های موجود ، اطلاعات جدیدی را از بررسی هوایی خود ، به این داده ها اضافه کرد. قطعا نمی توان تلاش اکتشافی گسترده دانشمندان شوروی را نادیده گرفت. نقشه برداری دقیق میدانی و نمونه برداری گسترده ، شامل دهها هزار متر حفاری و تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی انجام شد. با توجه به زمان و هزینه سرمایه گذاری شده ، به نظر می رسد هنگامی که این کشور تحت نفوذ اتحاد جماهیر شوروی قرار داشت ، برنامه های سطح بالایی برای توسعه ذخایر معدنی افغانستان در دست اجرا بود.
بر اساس این اطلاعات ، 24 منطقه در کشور را مشخص کردند و فراوانی ذخایر معدنی آنها را تخمین زدند. شرکت های چینی و هندی ابراز علاقه شدید کردند و امتیازاتی به آنها اعطا شد. با این حال ، مشاجرات بر سر شرایط قرارداد و نگرانی در مورد مسئله امنیت موجب شد از اواخر سال 2010 فعالیت ها متوقف شود.
مس
منابع در کل بسیار زیاد است. مجموع منابع مس برای همه ذخایر شناخته شده بالغ بر 57.7 میلیون تن است. با قیمت های فعلی ، ارزش این منابع 516 میلیارد دلار است. این منابع "کشف نشده" هستند یعنی شناسایی شده اما به طور کامل مورد بررسی و ارزیابی قرار نگرفته اند. اگر بررسی های بیشتر صورت گیرد شاید افغانستان را در فهرست پنج کشور برتر از نظر ذخیره مس در جهان قرار دهد.
سنگ آهن
افغانستان همچنین دارای منابع سنگ آهن با کیفیت در سطح جهانی است که در ولایت بامیان متمرکز شده که دارای 2.100 میلیون تن سنگ آهن با عیار بالا است که 61 تا 69 درصد خلوص دارد. در سطح کنونی قیمت ، این مقدار 336.8 میلیارد دلار خواهد بود که نشان می دهد افغانستان بین 10 کشور برتر جهان در زمینه سنگ آهن قابل استخراج قرار می گیرد.
لیتیوم
منابع لیتیوم نیز در استان نورستان دیده شده است. این ذخایر نیز با توجه به این که اکتشاف برای چنین ذخایری در سراسر جهان در دهه گذشته افزایش یافته در افغانستان در سطح متوسط وجود دارند.
عناصر خاکی کمیاب
عناصر خاکی کمیاب نیز در جنوب استان هیرمند وجود دارند. این ذخایر عمدتاً حاوی سریم ، با مقادیر کمتری از لانتانیم ، پراسئودیمیوم و نئودیمیوم هستند که مجموعاً بالغ بر 1.4 میلیون تن است. دو مورد از آنها ، پراسئودیمیوم و نئودیمیوم ، دارای قیمت بالایی هستند ( بیش از 45000 دلار در هر تن ) و مگنت هایی استثنایی برای استفاده در موتور خودروهای هیبریدی و برقی را از آن تهیه می کنند ، اما فراوانی این عناصر در افغانستان نسبت به دیگر کشورها زیاد نیست.
نکته قابل تامل این است که صرف وجود این ذخایر با ارزش کافی نیست. واقعیت های بازار ، امنیت ، شرایط قرارداد ، زیرساخت ها و نگرانی های زیست محیطی از اهمیت بیشتری برخوردارند. در میان این عوامل ، شاید مهمترین آن تقاضای جهانی شدید برای فلزات ، به ویژه مس ، لیتیوم و عناصر خاکی کمیاب باشد که برای بازارهای رو به رشد در انرژی های تجدیدپذیر و خودروهای برقی ضروری هستند.
اینکه آیا افغانستان می تواند استخراج این عناصر را آغاز کند یا نه ، بستگی به عملکرد دولت جدید طالبان دارد. بر اساس آمار وزارت معادن سابق ، قرارداد 2.9 میلیارد دلاری برای بخشی از ذخایر مس این کشور به دو شرکت دولتی چینی واگذار شده بود. قرارداد 30 ساله امضا شده در سال 2007 دارای حق امتیاز بالایی بر اساس استانداردهای جهانی بود و مستلزم ذوب و فرآوری سنگ معدن به صورت محلی بود. مسائل دیگر نیز شامل ساخت نیروگاه زغال سنگ 400 مگاواتی و راه آهن تا مرز پاکستان بود. همچنین مقرر شد که 85 تا 100 درصد کارکنان ، از نیروی ماهر گرفته تا پرسنل مدیریتی ، در هشت سال از تاریخ شروع کار از اتباع افغان باشند. اگرچه در ابتدا موافقت شد ، اما بعداً این شرایط توسط شرکت ها دشوار اعلام شد و توسعه را متوقف کرد.
اگرچه جاده ها در بسیاری از مناطق این ذخایر معدنی وجود دارد ، ولی افغانستان فاقد جاده های با کیفیت خوب ، راه آهن و برق است. شرکت های معدنی با چنین چالش هایی غریبه نیستند ، با این حال وضعیت در این مورد به دلیل زمین های ناهموار و طبیعت محصور در خشکی کشور تشدید می شود. به ویژه راه آهن برای حمل سنگ معدن خام یا تصفیه شده ، به بازارهای خارجی ضروری است.
نگرانی های زیست محیطی و فرهنگی نیز وجود دارد. استخراج معادن می تواند تأثیرات عمده ای بر کیفیت زمین و هوا و همچنین حوضه های آبخیز داشته باشد که برای افغانستان با فقر آبی مهم است. اجرای چنین استانداردهایی الزامی است و در بسیاری از کشورهای با درآمد پایین مشکل ساز بوده است.
در نزدیکی ذخایر مس منطقه عینک ، منطقه بزرگی از آثار ، مجسمه ها ، معابد و مجسمه های بودایی وجود دارد. که منابع مهم باستان شناسی را تشکیل می دهند. در اینجا نیز هنوز هیچ شفافیتی در مورد نحوه برخورد رهبران طالبان که در سال 2001 دستور تخریب مجسمه های بزرگ بودایی در بامیان را صادر کرده بودند ، وجود ندارد.
منابع طبیعی افغانستان می تواند به معنای منبع سرمایه گذاری خارجی بلند مدت ، مهارت افزایی و توسعه زیرساخت ها باشد که همه برای یک اقتصاد پایدار ضروری است. اما سوال اساسی این است که چه شرکت هایی در این امر مشارکت خواهند داشت. افغانستان همچنین در مرکز درگیری های ژئوپلیتیکی قرار دارد که شامل کشورهای هند و پاکستان و چین ، ایران و امریکا می باشد و این که افغانستان اکنون در کنترل طالبان است ، باعث نمی شود که سرمایه گذاری در ذخایر معدنی این کشور از اهمیت بالایی برخوردار نباشد.
منبع: https://phys.org/
ترجمه: مونا تابان شمال