پایگاه خبری فولاد ایران –
بایدن یا ترامپ؛ کدام یک برای ایران بهتر است؟ این پرسشی است که این روزها در میان افکار عمومی مطرح است. برخی به‌دلیل عملکرد نامناسب دولت ترامپ در ٤ سال گذشته و اعمال فشار حداکثری بر ایران امکان هر گونه توافق با وی را در صورت پیروزی او در انتخابات منتفی می‌دانند. در مقابل عده‌ای معتقدند بایدن پس از پیروزی در انتخابات کلیه تحریم‌ها را لغو می‌کند و به برجام بازمی‌گردد.
تصور این عده آن است که در صورت پیروزی بایدن احتمال همکاری با ایالات‌متحده افزایش خواهد یافت و احتمالا این دو کشور پس از چهار دهه بحران به ساحل آرامش و ثبات خواهند رسید. اما واقعیت نه این است و نه آن و اصولا نمی‌توان سیاست را با رنگ‌های سیاه و سفید به نمایش گذاشت؛ سیاست ورطه‌ای است که بیشتر می‌توان آن را هاشور زد. بر این اساس نفی مطلق احتمال توافق با ترامپ یا تایید قطعی امکان معامله با بایدن قابل‌اتکا نیست؛
برداشت تیم ترامپ این است که سیاستشان در دوره دوم دولت ترامپ پاسخ خواهد داد و قادر خواهند بود به توافقی بهتر با تهران دست پیدا کنند. هدف این استراتژی به گوشه رینگ راندن حریف و اخذ حداکثر امتیازات و ارائه حداقل امتیاز به طرف مقابل است؛ ولی بعید به‌نظر می‌رسد ایران در این وضعیت نامتوازن تن به مذاکره بدهد. از همین رو در صورت انتخاب دوباره ترامپ در تابستان سال٢٠٢١ شاهد بروز نرمش‌هایی از سوی دولت ترامپ خواهیم بود تا امکانی برای گشایش در روابط دوجانبه فراهم شود. بنابراین اگرچه ممکن است خبر پیروزی ترامپ در ١٣ آبان شوک منفی به بازارها بدهد، ولی این شوک و تاثیرات آن کوتاه‌مدت خواهد بود و از دسامبر تا ژوئن فضای نسبتا آرامی را تجربه خواهیم کرد چراکه احتمالا دولت ترامپ در انتظار انتخابات ایران و استقرار دولت جدید در پاستور خواهد بود.
اما در مورد بایدن باید اشاره کرد که خبر پیروزی وی در ١٣ آبان شوک مثبتی به بازارها می‌دهد؛ یعنی بلافاصله پس از اعلام خبر پیروزی از قیمت دلار کاسته می‌شود . البته این فضای ماه عسل‌گونه احتمالا تا تابستان ٢٠٢١ ادامه خواهد داشت. اما چرا؟ تیم سیاست خارجی بایدن یک سیاست سه‌مرحله‌ای را در نظر گرفته است؛ فاز اول محدودسازی تنش شامل لغو محدودیت سفر ایرانیان به آمریکا و توافق حداقلی منطقه‌ای بر مبنای آرامش در برابر آرامش با میانجی‌گری کشورهایی نظیر ژاپن و فرانسه است و در گام آخر از این مرحله بازگشت به برجام یا توافقی شبیه به آن طی یک پروسه ٣٠ تا ٦٠ روزه به‌طور همزمان با بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای خود.در این مرحله با بازگشت ایران به بازار نفت و افزایش درآمدهای ارزی ایران شاهد کاهش بیشتر و شدیدتر قیمت دلار و سایر بازارهای ملتهب نظیر خودرو و مسکن نیز خواهیم بود.
در مرحله سوم تیم بایدن دو مسیر موازی و همزمان را در نظر گرفته است. مسیر اول موضوعات منطقه‌ای با حضور همه طرف‌های منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای، پیمان منع اشاعه سلاح‌های اتمی و پیمان محدودسازی استفاده از موشک‌های بالستیک به‌خصوص در منطقه خلیج فارس و سرانجام توافق بر سر بیانیه عدم‌مداخله بازیگران منطقه‌ای در امور داخلی یکدیگر. اما مسیر دوم با حضور ایران و گروه ۱+۵ و شامل اصلاح برجام به‌ویژه بندهای مرتبط با بند غروب آفتاب است.
دموکرات‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که بدون جلب نظر متحدان منطقه‌ای و ۱+۵ و همچنین مخالفان برجام در داخل آمریکا هر توافقی در آینده با ایران به سرنوشت برجام دچار می‌شود. از همین رو رایزنی‌ها برای اقناع انجام خواهد شد. احتمال حضور یک تیم دو حزبی از کنگره آمریکا برای حضور در مذاکرات آتی با دولت ایران وجود خواهد داشت.
اما با این همه به‌نظر می‌رسد با روی کار آمدن دولت جدید در ایران در تابستان ٢٠٢١ و پیچیدگی فاز سوم برنامه آمریکایی‌ها و نامشخص بودن انتهای این فاز و بدبینی عمیق‌تر و بیشتر اصولگرایان نسبت به عملگرایان به آمریکا مذاکرات دو و چندجانبه در این فاز در اواسط یا اواخر پاییز ٢٠٢١ متوقف شود و در این صورت بار دیگر شاهد استفاده دولت آمریکا از ابزار و اهرم تحریمی خواهیم بود.
بنابراین پیروزی بایدن یک فرصت تنفسی ٩ ماهه تا یک‌ساله را به ایران خواهد داد. ولی پس از آن فراز و فرودها آغاز می‌شود، ولی در مورد ترامپ با توجه به ساختارشکنی‌های وی و عدم‌نگرانی نسبت به از دست دادن آرای جمهوری‌خواهان ایران‌ستیز - چون دیگر انتخاباتی در پیش ندارد و همچنین تمایل شدید و غریزی به توقف تداوم مداخلات پرهزینه در خاورمیانه گشایش نسبتا پایداری در روابط دوجانبه و در زمان استقرار یک دولت محافظه‌کار در ایران ایجاد خواهد شد.
✍️هادی خسروشاهین
دنیای اقتصاد