پایگاه خبری فولاد ایران -
📌 سخنرانی اخیر جک سولیوان مشاور ارشد سیاست‌خارجی بایدن در موسسه امنیت آمریکای نوین جزئیات بیشتر و بسیار حائز اهمیتی را از دیپلماسب دولت احتمالی بایدن نسبت ایران افشا می‌کند. در اینجا نکات مهم این سخنرانی را دسته‌بندی می‌کنم:
1️⃣ یکم:
📍 تمرکز تیم سیاست‌خارجی بایدن در صورت پیروزی در انتخابات، مختومه کردن پرونده هسته‌ای ایران در نیمه اول سال ٢٠٢١ است؛ اما چگونه؟
📍 به نظر می‌رسد انتخاب نهایی تیم بایدن بازگشت به برجام باشد، اما با پیش‌شرط؛ کاهش تحریم‌ها (نه برداشتن کامل آنها) در قبال بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای خود.
📍 مابقی تحریم‌ها احتمالا بعنوان اهرم مذاکراتی برای حذف بند غروب آفتاب یا تمدید زمان آن پس از بازگشت آمریکا به برجام حفظ خواهد شد.
📍 یعنی، پس از بازگشت ایالات‌متحده مذاکرات جدی بر سر متمم تازه آغاز خواهد شد؛ آن‌هم با کارت بخشی از تحریم‌هایی که کماکان حفظ شده است و روی میز قرار داد و کارت احتمال بازگشت تحریم‌های لغو شده.
📍 تاکید سولیوان بر کاهش و نه حذف کامل تحریم‌ها در این نشست نیز نشانی از تمایل جدی بایدن برای اصلاح برجام است.
2️⃣ دوم:
📍 تیم سیاست‌خارجی بایدن دیپلماسی هسته‌ای را بعنوان پیش‌نیاز دیپلماسی منطقه‌ای می‌نگرد (یعنی بازگشت به سیاست حل تدریجی معمای ایران در دولت اوباما)؛ اما درعین‌حال، به‌دنبال ایجاد ارتباطاتی میان این دو حوزه با یکدیگر نیز است (نسخه‌ای به‌روزشده از سیاست دولت اوباما).
📍 سیاست مرحله‌ای و تدریجی حل معمای ایران در دوره اوباما در فروردین١٣٩٥ با بن‌بست مواجه شد و در عمل آمریکا را به حفظ کجدار و مریز تحریم‌ها در ذیل برجام سوق داد.
📍 شاید این تجربه تلخ گذشته، مبنایی برای برخی اصلاحات در استراتژی گام‌به‌گام حل معمای ایران باشد؛ اما چگونگی این اصلاح هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
📍 اگرچه آمریکا طبق برجام متعهد به حذف کلیه تحریم‌های ثانویه است؛ اما می‌توان حذف تدریجی و مرحله‌ای تحریم‌ها را بعنوان گام اصلاحی تیم جدید نسبت به دولت اوباما تصور کرد. پس به تعویق انداختن حذف کلیه تحریم‌ها تا به نتیجه رسیدن دیپلماسی منطقه‌ای دور از تصور نیست.
📍 از طرف دیگر، می‌توان این سناریو را هم مطرح کرد که تیم بایدن در متمم برجام تضمین‌هایی را برای کلید زدن دیپلماسی منطقه‌ای از ایران بگیرد و آن را به متن متمم اضافه کند تا تجربه توقف مذاکرات گام‌به‌گام با ایران در دوره اوباما تکرار نشود.
📍 باید به این بخش از سخنان سولیوان توجه ویژه کرد: "باید درباره راه‌هایی که میان دیپلماسی هسته‌ای و منطقه‌ای پل ارتباطی بوجود می‌آورد و هر دوی آنها را به جلو سوق می‌دهد، فکر کنیم".
3️⃣ سوم:
📍 دیپلماسی منطقه‌ای بر اساس انتظار تیم بایدن احتمالا از نیمه‌دوم سال٢٠٢١ یا حداکثر از ابتدای سال٢٠٢٢ آغاز خواهد شد. به‌نظر می‌رسد دموکرات‌ها به‌دنبال الگوبرداری از نسخه گفت‌و‌گوهای صلح خاورمیانه از سال١٩٨٩ تا سال٢٠٠٠ هستند.
📍 از همین رو، سولیوان بر حل چالش منطقه‌ای ایران با حضور همه طرف‌های منطقه‌ای تاکید می‌کند. این کار می‌تواند به دو شکل بطور جداگانه اما همزمان آغاز شود.
📍 الگوی کنفرانس صلح مادرید در سال١٩٩١ با حضور همه طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و الگوی توافق اسلو ١٩٩٣ با حضور صرف آمریکا و طرف‌های منطقه‌ای.
📍پس اگر مذاکرات هسته‌ای به‌صورت دوجانبه یا در قالب کشورهای عضو برجام انجام می‌شود؛مذاکرات منطقه‌ای با حضور همه طرف‌ها (حتی اسراییل) انجام خواهد شد.
📍 اگر چنین شود، ایران احتمالا با فشارهای مضاعف منطقه‌ای و بین‌المللی برای توافق منطقه‌ای مواجه خواهد شد. تلاش خواهد شد توافق احتمالی با صدور قطعنامه‌ای در شورای امنیت ضمانت اجرا بیابد. البته، شکاف و اختلاف زیاد میان طرف‌های منطقه‌ای عملیاتی بودن این طرح را به‌طور جدی زیر سوال می‌برد.
📌 اما در حاشیه سخنرانی سولیوان در موسسه امنیت آمریکای نوین، اتفاق مهمی رخ داد. مارک دوبوویتز، مدیر و یکی از چهره‌های تینک‌تنک‌های محافظه‌کار بعنوان مخالف استراتژی تیم بایدن گفت: جمهوریخواهان به‌شدت با بازگشت به برجام مخالفت خواهند کرد و ما علیه آن فعالیت خواهیم کرد. اسراییل نیز علیه این تصمیم لابی می کند. ازهمین‌رو، به نظر می‌رسد استراتژی دولت احتمالی بایدن با چالش‌های اساسی هم در داخل آمریکا و هم در منطقه مواجه خواهد شد.
✍️ هادی خسروشاهین