پایگاه خبری فولاد ایران - از ژئوپلیتیک برای درک محدودیتها و مزایایی که جغرافیا به یک کشور و تصمیمات سیاسی، فناوری و اقتصادی آن اعمال می کند، استفاده می کنیم. این امر عناصر و قدرتی را که ترکیبات مختلفی از پروتون ها، نوترون ها و الکترون ها می توانند در دنیای اطراف ما اعمال کنند را بررسی می کند.
15 عنصر خاکی که در ردیف ششم جدول تناوبی قرار دارند، هنگام ترکیب با اتریم و اسکاندیم به عنوان عناصر کمیاب خاکی شناخته می شوند. اگرچه این عناصر در مقادیر بسیار ناچیز مورد استفاده قرار می گیرند، اهمیت آنها برای بخش دفاعی ایالات متحده و فن آوری های نوظهور، همراه با کنترل چین بر اکثریت بازار این محصولات، آنها را از لحاظ ژئوپولیتیک در جایگاه ویژه ای قرار داده است.
به گزارش فولاد ایران، این عناصر کمیاب در حال حاضر برای بخش دفاعی ایالات متحده بسیار مهم هستند، اما استخراج، فرآوری و ترکیب آنها در سالهای آینده با شدت بیشتری بر پویایی ژئوپلیتیک تأثیر می گذارد، زیرا جهان به سمت منابع انرژی جدید و تحول در حمل و نقل به پیش می رود. طولی نمی کشد که چین از انحصار تقریبی خود در این بازار بهره خواهد برد، اما در نهایت افزایش تقاضای داخلی، کنترل آن را محدود کرده و تنوع تولید را ایجاد می کند.
عناصر کمیاب خصوصیاتی دارند که آنها را به موارد خاص و بازارهای خاص مربوط می کند. از نورپردازی و اپتیک گرفته تا نمایشگرهای الکترونیکی، آهنرباها و سیستمهای هدایتی که نیاز هر کدام یک عنصر متفاوت یا ترکیب متفاوتی از عناصر است.
عناصر کمیاب در رسوبات به طور یکسان یافت نمی شوند. آنها در مکان های مختلف و غلظت های مختلف وجود دارند. انواع مختلف این مواد معدنی معمولاً بر اساس وزن به دو زیر گروه تقسیم می شوند: عناصر کمیاب خاکی سبک (LREE) و عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE).چین یک زیر گروه دیگر بنام عناصر خاکی کمیاب متوسط (MREE) را نیز به آن اضافه می کند.
چین تقریباً یک سوم ذخایر جهان از عناصر نادر زمین را در خود جای داده است و اخیراً به تسلط در این بخش رسیده است. چین در دهه 1960 ذخایر جدیدی را کشف کرد و تا اوایل دهه 1990 از امریکا در این زمینه سبقت گرفت. چین از منابع و معادن زیادی برخوردار است و با کنترل مراحل پردازش، انحصار خود را در تأمین جهانی این عناصر به دست آورده است و این کنترل خطر عرضه جهانی را به همراه دارد. در سال 2010 هنگامی که چین به طور ناگهانی صادرات عناصر خاکی کمیاب، نمک و فلزات را به ژاپن به عنوان مصرف کننده اصلی متوقف کرد، این امر برای ژاپن بسیار گران تمام شد. ایالات متحده نیز که بسیاری از محصولات نهایی که ژاپن با عناصر کمیاب تولید می کند را وارد می کند، تأثیرات ثانویه آن را احساس کرد. گرچه این ممنوعیت موقتی بود اما موج های شوک را به جامعه جهانی ارسال کرد و کشورها و تولیدکنندگان را وادار به تلاش برای یافتن، توسعه یا بازگشایی منابع جایگزین عناصر کمیاب کرد.
ایالات متحده که در فن آوری دفاعی خود بسیار به چین متکی بود، پرونده ای در سازمان تجارت جهانی علیه چین راه اندازی و موفق شد در سال 2015 تعرفه صادراتی پکن را بر روی عناصر کمیاب حذف کند. اما در سالهای پس از ممنوعیت صادرات به ژاپن، سایر نقاط جهان در جستجوی منابع عرضه خارج از چین برامدند. استرالیا توانست تولید عناصر کمیاب سبک را از طریق پردازش جدید در مالزی توسعه دهد و امریکا نیز معدن مولی کورپ خود را بازگشایی کرد.
از طرف دیگر، قیمت بسیاری از عناصر کمیاب از سال 2015 نسبتاً پایدار مانده است و این به معنی جذاب و اقتصادی نبودن پروژه های جدید است. علاوه بر این، فرایند پالایش باعث تولید فرآورده های جانبی برای محیط زیست می شود که بسیار پر هزینه بوده و می تواند از طرف گروه های محیطی و جمعیت محلی مورد انتقاد قرار بگیرد.
به هر حال، در سطح جهانی، تقاضا برای عناصر کمیاب در حال افزایش است. سریم و لانتانیم عناصر کمیابی هستند که در بیشترین حجم مصرف می شوند، اما نئودیمیم، دیسپروزیوم و تربیوم که همه در آهنرباهای دائمی فوق الذکر مورد استفاده قرار می گیرند، در آینده با افزایش تقاضا برای موتورهای برقی و توربین های بادی توجه بیشتری را به خود جلب خواهند کرد.
منبع: worldview.stratfor.com