امتیاز بزرگ گازی ایران به ترکمنستان
پایگاه خبری فولاد ایران -
🔺شعیب بهمن، کارشناس ارشد مسائل قفقاز: ترنس کاسپین به دو دلیل اهمیت دارد. نخست اینکه ترکمنستان برای اجرای این خط لوله نیاز دارد تا از بستر دریای خزر استفاده کند؛ که در این مورد تا پیش از امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر مورد مخالفت ایران و روسیه بود. دلیل دوم اینکه اگر این خط لوله اجرایی شده و گاز ترکمنستان به اروپا برسد، رقیب جدی برای کشورهای ایران و روسیه خواهد بود. البته هم ترکمنستان این ظرفیت صادراتی را دارد و هم اروپایی‌ها مایل به چنین اقدامی هستند تا مبادی وارداتی گاز خود را متنوع کنند.
🔺قطعاً اجرای عملیات احداث خط لوله ترنس کاسپین منافع ایران و روسیه را به خطر می‌اندازد. به این دلیل که روس‌ها از گذشته سیاست انرژی شأن در برابر اتحادیه اروپا، حفظ انحصار صادرات انرژی به ویژه صادرات گاز بوده است. البته در سال‌های اخیر انحصار روسیه بر بازار انرژی اروپا کاهش یافته است، چرا که اروپایی‌ها متوجه شدند که باید از وابستگی خود به روسیه کاسته و مبادی واردات انرژی خود را افزایش دهند که این کار انجام شد؛ به همین نسبت واردات انرژی اروپا از روسیه در سال‌های اخیر با کاهش مواجه بوده است.
🔺امتیازی که ایران برای صادرات گاز ترکمنستان از طریق بستر دریای خزر با تکیه بر امضای کنوانسیون رژیم حقوقی خزر برای این کشور ایجاد کرده نوعی تهدید برای منافع ایران است، اگر ایران با امضا نکردن کنوانسیون رژیم حقوقی خزر، برای صادرات گاز ترکمنستان مانع تراشی می‌کرد، این کشور مجبور می‌شد برای انتقال گاز خود، از خاک ایران یا روسیه استفاده کند.
🔺در چنین حالتی اگر از خاک روسیه چنین اقدامی می‌کرد علاوه بر مخالفت‌های سیاسی، از منظر جغرافیایی مسیر دورتری را در پی داشت، به همین دلیل ایران مسیر کوتاه‌تری برای احداث چنین خط لوله‌ای به شمار می‌رفت که از نظر سیاسی و اقتصادی برای ایران حائز اهمیت بود. در واقع ایران هم یک امتیاز بزرگ ژئوپلیتیک را از دست داده یعنی درآمدی که می‌توانستیم با استفاده از عبور این خط لوله از خاک ایران کسب کنیم را از دست دادیم؛ هم اینکه دست ترکمن‌ها را برای استفاده از بستر دریای خزر برای انتقال گاز باز گذاشته‌ایم که رقیب جدی برای صادرات گاز ایران هستند. متأسفانه این امتیاز بسیار بزرگی است که مذاکره کنندگان ما در وزارت امورخارجه بدون توجه به آن، به طرف ترکمنی واگذار کردند.
مهر