پایگاه خبری فولاد ایران -
قطعا جهان پس از کرونا مانند گذشته نخواهد بود. شوک منفی این ویروس برای ما و جهان سرنوشت متفاوتی رقم خواهد زد. اول ویژگی‌های این بحران را با هم مرور کنیم و سپس چند پیشنهاد مشخص ارایه خواهد شد. باید با آگاهی به جنگ کرونا رفت.
🔹ویژگی اول:
برخلاف تجربیات قبلی، این اولین بار است که یک اپیدمی اقتصادهای توسعه‌یافته را درگیر می‌کند. اقتصادهای توسعه‌یافته موتورمحرکه اقتصاد جهان هستند، طبعا با فرونشستن این اقتصادها احتمال ورود به رکودی جهانی وجود دارد. مگر این که به زودی راهی برای کنترل شیوع و اثرگذاری کرونا یافت شود.
🔹ویژگی دوم:
این بحران هم سمت عرضه در اقتصاد را تحت تأثیر قرار داده و هم سمت تقاضا را و این به معنی عمق زیاد رکود حاصل از این بحران است.
🔹ویژگی سوم:
بحران کرونا یک بحران فراگیر است که همه دنیا و همه اقشار را درگیر خود کرده، این بحران مساله «همه» است نه فقط مساله مبتلایان یا مساله مردمی در منطقه‌ای خاص.
🔹ویژگی چهارم:
به دلیل جهانی‌شدن اقتصاد و وابستگی متقابل کشورهای مختلف به یکدیگر امکان قرنطینه یک کشور وجود ندارد. حتی اگر کشوری در شرایطی آرمانی خود را از دنیا ایزوله کند، با اولین اتصال ناگزیر به زنجیره جهانی راه را برای ورود ویروس باز کرده است.
⭕️ اقتصاد ایران:
این بحران در یکی بدترین دوران تاریخی برای اقتصاد ایران اتفاق افتاد. از سال ۸۷ شاهد عملکرد ضعیف اقتصاد ایران هستیم و بعید نیست یکی از دلایل تعلل و بی‌عملی یا واکنش کند دولت در عکس‌العمل به این بحران، همین موضوع باشد.
🔹مردم در مشکلات پیشین پس‌اندازهای احتیاطی خود را مصرف کرده‌اند و حالا توان اندکی برای مقابله با این شرایط ویژه دارند.
🔹 بنگاه‌ها با بحران نقدینگی و سرمایه در گردش روبرو هستند.
🔹 منابع بودجه‌ای دولت بسیار محدود است.
🔹اقتصاد ایران با چالش‌های چندگانه ساختاری مواجه است: بحران بانکی، بحران صندوق‌های بازنشستگی، بودجه وابسته به نفت، تورم، تحریم و ...
🔹 حاکمیت از سرمایه اجتماعی پایینی برخوردار است.
⭕️ مکانیزم‌های اثرگذاری بحران کرونا بر اقتصاد ایران:
🔹سطح خانوار:
دو عکس‌العمل خانوار در مقابله با شیوع کرونا جدی است: (۱) کاهش مصرف کل و تغییر سبد مصرف؛ (۲) کاهش عرضه نیروی کار
🔹سطح بنگاه‌ها:
- بخش خدمات در وهله‌ی اول و پس از آن صنایع محصولات بادوام و غیرضروری از این بحران بیشترین ضربه را می‌خورند. هرچند صنایع تولیدکننده محصولات بهداشتی با شوک مثبت روبرو هستند.
- اغلب بنگاه‌ها با کمبود تقاضا برای محصولاتشان مواجه می‌شوند.
- رکود به وجود آمده مسائل مربوط به نقدینگی و سرمایه در گردش بنگاه‌ها را عمیق‌تر می‌کند و مسائل جدیدی نظیر عدم توانایی برای بازپرداخت وام‌های پیشین، پرداخت مالیات و بیمه به وجود می‌آورد.
🔹سطح کلان (دولت)
- این بحران بر تعاملات تجاری اثر جدی دارد، در کاهش قیمت نفت خام موثر بوده و به صنعت گردشگری ما ضربه جدی زده است.
- کاهش گردشگری خروجی، کاهش قیمت محصولات خام وارداتی و کمک‌های بین‌المللی می‌توانند تا حدی در کاهش عمق این بحران موثر باشند.
- تحریم‌ها با محدود کردن تنوع زنجیره تامین آسیب‌پذیری اقتصاد و آسیب‌رسانی بحران کرونا را تشدید می‌کند.
- بودجه دولت نیز به دلیل کاهش قیمت نفت، کاهش صادرات محصولات پتروشیمی، افزایش هزینه‌های بهداشت و سلامت و سیاست‌های مقابله با بحران کرونا، کاهش گردشگر ورودی و صادرات غیرنفتی با بحران کرونا تحت فشار دوچندان قرار خواهد گرفت.
☑️ پیشنهادات سیاست‌گذاری
🔹سیاست پولی:
تا حد ممکن می‌بایست با یک سیاست پولی انبساطی کاهش تقاضا جلوگیری کرد. هرچند این سیاست در آینده با تورم همراه خواهد بود ولی در شرایط فعلی ناگزیر از پذیرش این تورم هستیم.
🔹سیاست مالی (بودجه‌ای):
دولت برای جلوگیری از ورشستگی بنگاه‌ها و حفظ زنجیره تامین می‌بایست با مسامحه بیشتر با صنایع برخود کند. به عنوان مثال با به تعویق انداختن مالیات یا کاهش سهم تامین اجتماعی به بنگاه‌های امکان و انگیزه لازم برای تدام فعالیت را بدهد. سیاست‌های حمایتی-معیشتی برای کمک به خانوارها و کسب‌وکارهایی که تاب تحمل این شرایط دشوار را ندارند از سیاست‌های ضروری است که لازم است دولت به سرعت و با توجه ویژه نسبت به آن اقدام نماید.
🔹سیاست تجاری:
با توجه به این که بحران کرونا مستقیما به تعاملات تجاری آسیب زده است، دولت می‌بایست قیود و اصطکاکات موجود در این عرصه را کاهش دهد تا انگیزه لازم برای این تعاملات به وجود آید.
دکتر حامد قدوسی