پایگاه خبری فولاد ایران -اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک سازمان نوظهور در بین سازمان های منطقه ای و در حال تبدیل شدن به یکی از قطب های مهم اقتصادی و سیاسی جهان است. این اتحادیه یکی از مهم ترین بلوک های اقتصادی در همسایگی ایران است که کشورهای عضو آن دارای نقاط مشترک فرهنگی، سیاسی و ژئوپلیتیک با کشورمان هستند. همکاری با این اتحادیه برای ما مهم است. زیرا در چارچوب استراتژی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تقویت همکاری با کشورهای همسایه قابل تفسیر بوده و از ظرفیت ایجاد قطبی قدرتمند در مقابل گروه بندی های رقیب برخوردار است.
بررسی آمار و اطلاعات تجاری بیانگر وجود ظرفیت تجاری قابل توجه بین کشورمان و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. این اتحادیه با جمعیت بالغ بر ۱۸۲.۷میلیون نفری و وسعت بیش از۲۰ میلیون کیلومتر مربع و تولید ناخالص داخلی فراتر از ۲ تریلیون دلاری و تولیدات صنعتی۱.۳ تریلیون دلاری، قابلیت تبدیل شدن به بازاری بزرگ و مطمئن برای کالاهای صادراتی ایران را دارد. مجموع تجارت خارجی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بالغ بر ۷۵۳.۴ میلیارد دلار برآورد می شود که از این میان روسیه با ۶۳۴ میلیارد دلار بزرگ ترین اقتصاد و قرقیزستان با ۴.۳۲۶ میلیارد دلار کوچک ترین اقتصاد کشورهای عضو محسوب می شوند. طی سالیان گذشته، روسیه به تنهایی و به طور متوسط سالی ۲۵۰ میلیارد دلار انواع کالا و محصولات صنعتی، کشاورزی، غذایی و دارویی از کشورهای مختلف جهان وارد کرده است و پیش بینی می شود این میزان واردات در سال های آینده به بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار برسد. این میزان واردات باعث شده بسیاری از کشورهای منطقه و آسیای شرقی (۴۰ کشور از جمله هند، چین، سنگاپور و...) درصدد امضای موافقتنامه تجارت آزاد با این اتحادیه باشند. این حجم از واردات، برای کشورمان نیز بازار بسیار جذابی تلقی شده و لذا توافقنامه تجارت آزاد با روسیه و سایر کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فرصت بسیار خوبی برای تسخیر بخشی از این بازار به شمار می آید که در توسعه اشتغالزایی در کشور نیز حائز اهمیت است.
بدیهی است یکی از راه های گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی دوجانبه، منطقه ای و بین المللی، انعقاد موافقتنامه های ترجیحی و تجارت آزاد با کشورهاست. از این نظر جمهوری اسلامی ایران نیاز دارد با عقد توافق های تجاری نسبت به فراهم سازی زمینه لازم برای مشارکت بنگاه های اقتصادی ایرانی را فراهم و زمینه دسترسی تولیدکنندگان داخلی به بازارهای جدید را هموارتر کند. توافقنامه موقت تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا اولین اقدام جدی کشورمان برای تحقق هدف فوق الذکر محسوب می شود. لازم به ذکر است ایران با ۷ کشور ازبکستان، پاکستان، تونس، سوریه، کوبا، بوسنی و ترکیه توافق های تجاری دوجانبه امضا کرده ولی توافق با اتحادیه اقتصادی اوراسیا اولین تجربه جدی کشورمان جهت همگرایی اقتصادی با یک بلوک اقتصادی منطقه ای است و کامل ترین و مفصل ترین موافقتنامه تجاری ایران محسوب می شود. این موافقتنامه از تاریخ ۵ آبان ماه ۱۳۹۸ عملا وارد فاز اجرایی شده و انتظار می رود که یک سال بعد از اجرایی شدن آن و دوره گذار تطابق ساختار و استانداردها، مذاکرات برای تداوم همکاری و تبدیل آن به موافقتنامه تجارت آزاد و تمام عیار با اتحادیه اقتصادی اوراسیا آغاز شود.
هرچند امضای قرارداد تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی منطقه ای منافع متقابل دربر دارد ولی استفاده حداکثری از این منافع به میزان ظرفیت سازی ها، بستر سازی ها و ایجاد زمینه از سوی کشورمان بستگی دارد. همچنین نیازمند توجه به جمیع جوانب موضوع، سیاستگذاری های مناسب توام با افزایش همکاری های بین وزارتخانه ای و آماده سازی ظرفیت اقتصاد داخلی و انجام برخی اصلاحات اقتصادی است. هر چقدر توجه به جوانب فوق الذکر بیشتر باشد، طبیعتا استفاده از ظرفیت اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز بیشتر میسر خواهد شد. لذا باید به دنبال تکمیل چرخه زیرساختی (شبکه تولید صادرات محور، شبکه تامین کالا، شبکه تکمیل زیرساخت حمل و نقلی و شبکه مدیریت صادرات) بود و از این طریق به تسهیل و روان سازی تجارت با کشورهای منطقه مبادرت کرد. در این صورت تجارت آزاد بین ایران و اوراسیا می تواند نتایج بهتر و حداکثری را به ارمغان آورد.
▫️رضا اردکانیان*