پایگاه خبری فولاد ایران - یعنی آرامش فعلی اقتصاد ایران را مدیون این هستیم که دولت کاری نکرد یا اینکه کار خاصی هم انجام داد؟
✅علی میرزاخانی: هر دو. اولا دولت در جاهایی کاری نکرد و کنار ایستاد و اجازه داد بازار خود را اصلاح کند. از سوی دیگر کیفیت سیاستگذاری در حوزه ارزی را هم بهتر کرد و مهم‌ترین مصداق آن تشکیل بازار ثانویه است. البته این سیاست، پاسخ به سیاست‌های اشتباهی بود که سال گذشته اجرا شد. چون بازار ثانویه به این معناست که ما بازار اولیه‌ای درست کردیم و بازار را سرکوب کردیم و حالا در بازار ثانویه می‌خواهیم سرکوب را رها کنیم. بهتر بود از ابتدا سرکوب بازار اتفاق نمی‌افتاد که بخواهیم بازار ثانویه ایجاد کنیم. اگر ما ارز 4200تومانی نداشتیم، نرخ ارز تا این حد افزایش پیدا نمی‌کرد و حتی با اضافه‌پرش هم به 12 هزار تومان نمی‌رسید. اگر ذخایر ارزی را هدر نمی‌دادیم الان نرخ ارز نهایتاً حدود 10 هزار تومان بود. ولی چون ذخایر ارزی بسیاری را هدر دادیم که نرخ را در ۴۲۰۰ حفظ کنیم دست بانک مرکزی خالی شد. حالا در هر صورت این آرامش ایجاد شده. سوال مهم‌تر این است که این آرامش چقدر می‌تواند دوام بیاورد؟ آیا دولت باید برای خود دست و کف بزند که آرامش ایجاد کردم؟ قطعاً نه. اگر دوره این آرامش بگذرد و ما کاری نکنیم، روزهای سختی پیش رو داریم. درست مانند تجربه سال‌های 93 تا 96. آرامش ایجاد شد و دولت در نسیم آن آرامش به خواب غفلت رفت. بی‌عملی عجیبی بر اقتصاد حاکم شد و نتیجه آن شوک ارزی سال 97 بود.
🔴چه چیزی این آرامش را به کابوس تبدیل می‌کند؟
✅میرزاخانی: این آرامش الان یک متغیر بسیار فعال دارد که می‌تواند آن را به کابوس تبدیل کند. متغیری که به شدت افول کرده سرمایه‌گذاری است. آنچه وضعیت اقتصاد ما در آینده را تعیین خواهد کرد متغیر سرمایه‌گذاری است. آقای جلال‌پور هم اشاره کردند که الان سرمایه‌گذاران بلاتکلیف‌اند. عده‌ای دوست دارند بگویند این بلاتکلیفی ناشی از شرایط سیاسی و روابط خارجی است. این به جای خود. اما مهم‌ترین متغیری که سرمایه‌گذاری را بلاتکلیف کرده این است که دولت چه برنامه‌ای برای اقتصاد ایران دارد؟ دو سناریو پیش روی ماست. یا وضعیت ما در بازار نفت بهبود می‌یابد و می‌توانیم دلارهای نفتی را به اقتصاد بیاوریم یا تحریم‌ها شدیدتر می‌شود و از درآمد نفت محروم می‌شویم. در هر دو حالت برنامه دولت برای اقتصاد چیست؟ سؤال این است که اگر به بازار نفت بازگردیم دولت با اقتصاد چه خواهد کرد و اگر برنگردیم چه خواهد کرد.
🔴یکی از متغیرهایی که همیشه در بررسی وضعیت اقتصاد باید به آن توجه کرد این است که رابطه ایران و آمریکا، اقتصاد و به‌خصوص فروش نفت ما را به چه سمتی خواهد برد. شما فکر می‌کنید کدام سناریو محقق می‌شود؟
✅میرزاخانی: ما در نهایت به بازار نفت برمی‌گردیم و دوباره شاهد این خواهیم بود که ارز نفتی به اقتصاد ما برخواهد گشت. مهم‌ترین عاملی که وضعیت آینده را شکل خواهد داد این است که ما با این ارزها چه خواهیم کرد. الان اقتصاد ما به آرزوی دیرینه خود رسیده است؛ اقتصاد بدون نفت اما نه به اراده خودمان. ما مجبور شدیم. آثارش هم (اعم از مثبت و منفی) به ما تحمیل شد.
🔴اما خب برنامه دولت برای پس از این ماجرا چیست؟
✅میرزاخانی: سیاستگذاران در مصاحبه‌های خود می‌گویند عامل جهش ارز تحریم است و بعد از تحریم دلار به شش تا هفت هزار تومان بازمی‌گردد. معنای اقتصادی این حرف این است که ما بعد از تحریم دلار تزریق می‌کنیم و تولید را نابود می‌کنیم. دولت فکر می‌کند این یک نوید برای مردم است. اما در واقع یک چکش به ذهن تولیدکننده است و چون تولیدکننده این را در دوره‌های گذشته هم تجربه کرده، صبر می‌کند و سرمایه‌گذاری نمی‌کند. یکی از مهم‌ترین دلایل افت شاخص سرمایه‌گذاری این است که تکلیف سرمایه‌گذار مشخص نیست. نرخ ارز شاه‌نرخ اقتصاد است. معلوم نیست طرح‌های توجیه اقتصادی که با نرخ ۱۲هزار تومان نوشته و عملیاتی شده با شوک منفی ارز همچنان توجیه داشته باشند و از بین نروند. تولیدکننده از خود می‌پرسد چرا باید در این شرایط سرمایه‌گذاری کند؟ افرادی که در تلویزیون از دلار هفت‌هزارتومانی حرف می‌زنند به چه دلیل حرف درمانی می‌کنند؟ این نوید است؟
🔴این سخنان به حالت انتظار و کاهش سرمایه‌گذاری بیشتر دامن می‌زند.
✅میرزاخانی: درسته. ظاهر این حرف‌ها نوید است اما سمی است که به تفکر تولیدی تزریق می‌شود. این عکس مار است که برای مردم می‌کشند. تصور می‌کنند مردم از عکس مار خوششان می‌آید سیاستگذار هم با این تصور همراه می‌شود.
*بخش دوم گفت‌وگو با تجارت فردا
ادامه دارد
منبع: تجارت فردا