پایگاه خبری فولاد ایران- شاخص مدیران خرید موسوم به «شامخ» برای مرداد ۷۹/ ۴۵واحد اعلام شده که نسبت به ماه ماقبل آن (تیر ماه) ۵/ ۸درصد کاهش یافته است.
به گزارش اقتصادنیوز این میزان افت را در قالب دو سناریو می‌توان ارزیابی کرد؛ در سناریوی اول، افت شاخص مدیران خرید در مرداد ماه شاهدی برای بازگشت رکود به فعالیت بنگاه‌های تولیدی است که افت اکثر مولفه‌های شامخ در مرداد نسبت به ماه قبل آن، این فرضیه را تایید می‌کند. در سناریوی دوم، ورود بخشی از صنایع به تعطیلات تابستانی (بعضا اجباری) دلیلی برای افت شامخ در این دوره زمانی است.
شاخص مدیران خرید (PMI) برای دومین ماه تابستان اعلام شد. بر این اساس، مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، شاخص مدیران خرید یا همان «شامخ» را برای مرداد ماه ۷۹/ ۴۵واحد اعلام کرده است؛ عددی که در مقایسه با شامخ ماه قبل ۲۸/ ۴ واحد یعنی معادل ۵۴/ ۸ درصد کاهش یافته است. این آمار در شرایطی به‌دست آمده است که رقم کل شاخص «مدیران خرید» از اردیبهشت تا تیر امسال یعنی در سه ماه متوالی بیش از ۵۰ واحد ثبت شده بود، ولی اکنون شامخ کل مرداد به پایین‌تر از ۵۰ واحد رسیده است. اما ارزیابی‌های کارشناسی، دو سناریوی کلی را برای افت شاخص مدیران خرید مرداد امسال نسبت به تیر ماه محتمل می‌داند. سناریوی اول، افت اکثر شاخص‌های مرتبط با مدیران خرید در مرداد ماه را شاهدی برای بازگشت رکود بر فعالیت بنگاه‌های تولیدی می‌داند. براساس سناریوی اول، افت اکثر مولفه‌های شامخ در مرداد نسبت به ماه قبل، این فرضیه را تایید می‌کند؛ اما از سوی دیگر سناریوی دوم، ورود بخشی از صنایع به فاز تعطیلات تابستانی را دلیل اصلی برای افت مولفه‌های مدیران خرید در این دوره زمانی می‌داند. در واقع این سناریو تاکید دارد که با وجود تنزل نمره در اکثرمولفه‌های شامخ مرداد، سمت و سوی شاخص انتظارات تولید برای شهریور ۹۸ مثبت است.
طبق اظهارنظر فعالان اقتصادی در نظرسنجی‌های مرتبط با شامخ، آرامش نسبی در بازار ارز و به دنبال آن کاهش قیمت مواد اولیه از مهم‌ترین دلایل خوش‌بینی به بهبود تولید در شهریور اعلام‌شده است. اما با وجود آنکه گزارش مذکور، «خوش‌بینی تولید» را برای آخرین ماه تابستان تایید می‌کند و درعین حال بر این امر نیز تاکید دارد که بخشی از صنایع و بنگاه‌ها به تعطیلات اجباری تابستانه رفته‌اند، همچنان «سناریوی رکود» محتمل است. بر این اساس، «افزایش موجودی محصول نهایی در انبارها»، «کاهش میزان فروش محصولات» و «افت صدور کالاها» برخی از مولفه‌ها و تغییراتی است که ظاهر شدن سایه رکود بر فعالیت‌های تولیدی را نشان می‌دهد.
بررسی شاخص «موجودی نهایی در انبار» برای مرداد امسال رقم ۹۲/ ۵۶ ثبت شده است که در مقایسه با رقم ماه قبل ۵۶/ ۲ واحد افزایش یافته است، تغییری که افزایش حجم کالاهای موجود در انبارها را تایید می‌کند. همچنین ارزیابی رقم شامخ «میزان فروش محصولات» نشان می‌دهد که این عدد در مرداد امسال ۶/ ۵ واحد نسبت به ماه قبل افت کرده است.
رقم این شاخص در مرداد ۸۵/ ۳۷ ثبت شده است، این در حالی است که برای تیرماه ۹۸، عددی معادل ۴۵/ ۴۳ به‌دست آمده بود. از منظر دیگر، بررسی و مقایسه شاخص «میزان صادرات کالا» به شکل دیگری بازگشت نشانه‌های رکود را تایید می‌کند. شاخص صدور کالا در مرداد ۶۵/ ۴۴ ثبت شده است که در مقایسه با اولین ماه تابستان ۷۶/ ۱ واحد کاهش یافته است. در واقع، میزان کاهش در صادرات و فروش کالا در حدی بوده است که کاهش تولید پاسخگوی آن نبوده و منتج به افزایش موجودی انبار شده است. در عین حال، قیمت مواد اولیه در مردادماه نسبت به ماه قبل تغییر چندانی نداشته، اما موجودی آن همچنان کاهشی بوده است. این در حالی است که رکود در سمت تقاضا به‌گونه‌ای رقم خورده است که حتی کاهش قیمت محصولات تولیدی نتوانسته است منجر به افزایش سفارشات جدید و بهبود فروش شود.
با این وجود، فعالان اقتصادی انتظار دارند که بتوانند میزان تولیدات را برای شهریور ماه افزایش دهند؛ به اعتقاد تحلیلگران دلایل این خوش‌بینی را می‌توان در «آرامش فعلی بازار ارز» و «برگشت مجدد به تولید پس از تعطیلات تابستانی بنگاه‌ها» جست‌وجو کرد. اما در نهایت و درچارچوب تحلیل مذکور، کارشناسان بر این باورند که رسیدن عدد شامخ مرداد به کمتر از ۵۰ واحد، حکایت از تشدید انقباض در فعالیت‌های تولیدی و بازگشت انتظارات رکودی به فعالیت‌های اقتصادی دارد؛ در واقع پس از دو ماه ثبات، شاخص کل نیز وضعیت بدتری را نسبت به قبل به نمایش می‌گذارد.
نگاهی به شاخص مدیران خرید
شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص استخراج می‌کند. شاخص شامخ که اوایل هرماه منتشر می‌شود، رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد. در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد که اقتصاد درحال توسعه است، درحالی‌که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد. این شاخص که براساس پایش پرسش‌نامه‌ای به‌دست می‌آید، بینش آنی و تصویر سریعی از شرایط اقتصاد کلان به‌ویژه وضعیت رونق و رکود در بخش‌های صنعت و خدمات ارائه می‌دهد. در طرح شامخ، از پاسخ‌دهندگان خواسته می‌شود به ۱۲ پرسش مطرح‌شده در قالب سه معیار وضعیت نسبت به ماه پیش (بهتر شده، بدتر شده یا تغییری نکرده است) پاسخ دهند. در صورت انتخاب گزینه بیشتر از ماه قبل: عدد یک، گزینه بدون تغییر: عدد ۵/ ۰ و گزینه کمتر از ماه قبل: عدد صفر برای آن پرسش ثبت می‌شود. مجموع حاصلضرب درصد پاسخگویان به هریک از گزینه‌ها در عدد همان گزینه، مبین عدد شامخ در آن پرسش است. درنهایت معیار سنجش این شاخص عددی بین صفر تا ۱۰۰ است. عدد صفر و ۱۰۰ به ترتیب به معنای آن است که ۱۰۰ درصد پاسخگویان گزینه «بدتر شده است» و «بهتر شده است» را انتخاب کرده‌اند، عدد ۵۰ نشان‌دهنده عدم‌تغییر وضعیت نسبت به ماه قبل، بالای ۵۰ نشانه بهبود وضعیت نسبت به ماه قبل و زیر ۵۰ به معنای بدتر شدن وضعیت نسبت به ماه قبل است. بر این اساس، چنانچه عدد محاسبه‌شده زیر ۵۰ اما از عدد محاسبه‌شده ماه قبل بیشتر باشد، نشان می‌دهد که سرعت بدتر شدن وضعیت، کاهش یافته است. در مقابل، چنانچه عدد محاسبه‌شده بالای ۵۰ اما از عدد ماه قبل کمتر باشد، نشان می‌دهد که سرعت بهبود وضعیت در مقایسه با ماه قبل، کاهش یافته است. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، با انجام بررسی‌های لازم، برای نخستین بار در مهرماه ۱۳۹۷ به اجرای طرح شامخ پرداخته و این شاخص را برای بخش صنعت ارائه کرده است. پرسش‌نامه الکترونیکی شامخ در انتهای هر ماه توسط حدود ۴۰۰ کارگاه صنعتی فعال و بزرگ که سهم عمده‌ای در اشتغال، تولید و ایجاد ارزش‌افزوده اقتصادی در صنعت کشور دارند، تکمیل می‌شود. در این طرح بنگاه‌ها با استفاده از طبقه‌بندی بین‌المللی کلیه فعالیت‌های اقتصادی (ISIC.Rev۴) در ۱۲ گروه صنعتی به شرح زیر طبقه‌بندی و از آنها آمارگیری اینترنتی به عمل می‌آید: ۱- صنایع غذایی، ۲- صنایع نساجی، ۳- صنایع پوشاک و چرم، ۴- صنایع شیمیایی، ۵- صنایع فلزی، ۶- صنایع لاستیک و پلاستیک، ۷- صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی، ۸- صنایع فرآورده‌های نفت و گاز، ۹- صنایع کانی غیرفلزی، ۱۰- صنایع تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته، ۱۱- صنایع چوب، کاغذ و مبلمان و ۱۲- سایر صنایع.
رصد صنایع در مرداد
شامخ کلی به‌دست‌آمده برای صنایع لاستیک و پلاستیک در خردادماه معادل ۳/ ۵۶ است. به‌عبارت دیگر در مردادماه نسبت به ماه گذشته حال عمومی این صنعت به‌صورت خزنده رو به بهبود است. این رقم بیشترین شاخص به‌دست‌آمده در بین صنایع مختلف در مردادماه است. به‌جز صنعت لاستیک و پلاستیک و صنعت ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی سایر صنایع شاهد بدتر شدن وضعیت عمومی صنایع خود بوده‌اند. صنعت لاستیک و پلاستیک همچنین در زیرشاخص‌های میزان سفارش‌های جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، میزان استخدام نیروی کار، میزان صادرات، مصرف حامل‌های انرژی و انتظارات تولید در ماه آینده در بین تمام صنایع بیشترین اعداد را به خود اختصاص داده است. بنابراین این صنعت در مردادماه نسبت به سایر صنایع بهترین وضعیت را داشته است.
بنا بر اعلام فعالان اقتصادی صنعت لاستیک و پلاستیک میزان سفارش‌های جدید و مقدار تولید محصولات در مردادماه نسبت به ماه گذشته تغییری نداشته (با عدد شامخ۵۰) اما مصرف حامل‌های انرژی نسبت به ماه گذشته با به‌دست آمدن رقم ۹/ ۵۵ نشان‌دهنده افزایش است. با توجه به اینکه عدد موجودی انبار این صنعت نشان از افزایش جزئی نسبت به ماه قبل دارد (با عدد شامخ ۹/ ۵۲) و با توجه به ماهیت محصولات تولیدی این صنایع و همچنین اوج گرمای تابستان در مردادماه به‌طور احتمالی می‌توان افزایش در مصرف حامل‌های انرژی را به این موارد نسبت داد. نکته حائز اهمیت در شامخ مردادماه صنعت لاستیک و پلاستیک این است که فعالان اقتصادی این صنعت برخلاف خردادماه و تیرماه که انتظار تغییری در تولید ماه آینده را نداشته‌اند ( با عدد شامخ۵۰) در مردادماه انتظار بهبود وضعیت تولید را با عدد شامخ ۹/ ۵۵ در شهریورماه دارند.
با توجه به اینکه عمده فعالان اقتصادی این صنعت به تولید لاستیک خودروهای سبک و سنگین و قطعات پلاستیکی (مورد مصرف صنایع خودرویی) مشغول هستند و نظر به اینکه شهریورماه موعد نقل و انتقالات مسافران، همچنین افزایش سفرهای تابستانی در آخرین ماه تابستان و رونق برخی فعالیت‌های فصلی از قبیل بخش حمل‌ونقل است، شاید بتوان انتظار بهبود در ماه آینده را به این عوامل نسبت داد. همچنین در مورد صنایع پلاستیک نیز به نظر می‌رسد افزایش تقاضا برای ظروف یک‌بارمصرف در ایام محرم، از دلایل انتظار افزایش تولید باشد.
نکته حائز اهمیت دیگر کاهش در قیمت محصولات تولید شده در صنعت لاستیک و پلاستیک نسبت به ماه گذشته است. باید به این نکته توجه داشت که به‌جز صنایع کانی‌های غیرفلزی و صنایع وسایل نقلیه و قطعات وابسته در تمام صنایع در مردادماه شاهد کاهش قیمت محصولات تولیدی هستیم. درخصوص صنایع لاستیک و پلاستیک با توجه به کاهش بهای محصولات صنعت شیمیایی که ماده اولیه این صنعت محسوب می‌شود و با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت در ماه اخیر و همچنین افت نسبی نرخ ارز می‌توان کاهش بهای محصولات نهایی این صنایع را منطقی دانست.
صنایع فرآورده‌های نفت و گاز: شامخ کل برای این صنعت در مردادماه عدد 9/ 43 به‌دست‌آمده که حاکی از بدتر شدن وضعیت عمومی این صنعت است، اما این تضعیف شدید نیست. با توجه به کاهش شدید سفارشات جدید (با عدد شامخ 7/ 39)، سرعت انجام و تحویل سفارشات افزایش یافته که البته این افزایش بهبود قابل‌توجهی محسوب نمی‌شود (با عدد شامخ 9/ 56). به‌جز زیرشاخص میزان استخدام نیروی کار که بهبود جزئی را نشان می‌دهد (۴/ ۵۳) تمامی زیرشاخص‌ها حاکی از بدتر شدن وضعیت این صنعت است. عدد شامخ در میزان تولید محصولات این صنعت با (۵/ ۳۴) کاهش شدیدی را نشان می‌دهد. دلیل این کاهش شدید تولید فرآورده‌های نفت و گاز و پتروشیمی می‌تواند روند کاهشی قیمت جهانی نفت در تیر و مرداد و به دنبال آن کاهش قیمت فرآورده‌های نفتی و پتروشیمیایی و شکل‌گیری انتظارات در جهت کاهش قیمت‌ها باشد که منجر به تعویق ثبت سفارش جدید می‌شود. این پدیده در عدد شامخ به‌دست‌آمده برای سفارشات جدید در خردادماه به‌خوبی قابل‌مشاهده است، به نحوی‌که عدد ۷/ ۳۹ حاکی از کاهش شدید در سفارش جدید است. از طرف دیگر، کمترین عدد به‌دست‌آمده در جدول شامخ مردادماه مربوط به زیرشاخص صادرات محصولات و فرآورده‌های نفت و گاز است (۳/ ۲۹). به‌عبارت‌دیگر، این عدد نشان از یک افت بسیار شدید در میزان صادرات محصولات این صنعت دارد. این عامل نیز به تشدید کاهش تولید در مردادماه انجامیده است. همچنین عدد به‌دست‌آمده برای زیرشاخص انتظارات ۲/ ۶۷ است. این بدان معناست که انتظارات فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده از بهتر شدن وضعیت این صنعت حکایت دارد. نکته جالب‌توجه این است که عدد مربوط به انتظار فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده در چند دوره، بالاتر از ۵۰ بوده که حکایت از خوش‌بینی فعالان این صنعت نسبت به بهبود وضعیت در ماه بعدی دارد؛ اما در عمل در سال ۱۳۹۸ هر ماه با کاهش تولید، با کاهش میزان سفارش‌های جدید مواجه شده‌اند که می‌تواند ناشی از فضای کسب‌وکار مبهم و تشدید اثرات تحریم‌ها در این صنعت باشد که پیش‌بینی فعالان در کوتاه‌مدت را مختل کرده است.
صنایع نساجی: در بین صنایع مختلف، فعالان صنعت نساجی بیشترین آمار کاهش در قیمت محصولات تولید شده (با عدد شامخ ۲/ ۱۹) و کاهش میزان فروش محصولات (با عدد شامخ ۴/ ۱۵) را در مردادماه گزارش کرده‌اند. وضعیت کلی صنعت در مردادماه (با عدد شامخ ۸۵/ ۳۸)، مشابه ماه گذشته (با عدد ۶۰/ ۴۰در تیرماه) بد ارزیابی شده است. کاهش در مقدار تولید به‌رغم بهبود اندک انتظارات تولید در ماه آینده در تیرماه، کاهش میزان سفارش‌های جدید، کاهش سرعت انجام و تحویل سفارش و نیز عدم‌تغییر در موجودی مواد اولیه همگی مبین بدتر شدن وضعیت صنعت در مردادماه است. وضعیت در میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (با عدد شامخ ۸۵/ ۵۳) تغییر چندانی نسبت به ماه قبل نداشته است و موجودی محصول در انبارها (با عدد شامخ ۲۳/ ۶۹) افزایش زیادی داشته است که حکایت از کمبود تقاضا در این صنعت دارد.
ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی: با توجه به اعداد گزارش شده برای مؤلفه‌های شامخ گروه صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی، تغییر خاصی در شرایط کلی این گروه رخ نداده است. رقم شامخ کلی همانند تیرماه تقریبا 50 عنوان شده است که وضعیت ثبات را تایید می‌کند. مقدار تولید، فروش و سفارش‌های جدید محصولات نیز تغییر چندانی نشان نمی‌دهد. از نکات قابل‌توجه که مثبت ارزیابی می‌شود، مشاهده ثبات در قیمت خرید مواد اولیه و کاهش قیمت محصولات تولید شده در مردادماه به نسبت تیرماه است. به‌عبارت‌دیگر، از ماه آذر سال 1397 که گزارش شامخ برای اولین بار منتشر شد تا تیرماه گذشته (8 ماه متوالی) قیمت خرید مواد اولیه همواره به نسبت ماه قبل در حال افزایش گزارش شده بود.
صنایع کانی غیرفلزی: بر اساس دسته‌بندی کدهای آیسیک، مهم‌ترین محصولات صنایع کانی‌های غیرفلزی عبارتند از: شیشه و فرآورده‌های شیشه‌ای، فرآورده‌های نسوز، مواد ساختمانی ساخته شده از خاک رس، آجر، فرآورده‌های چینی و سرامیکی، سیمان و آهک و گچ و محصولات بتنی. این محصولات عمدتا در بخش راه و ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین تغییرات در بخش ساخت‌وساز منجر به کاهش یا افزایش تقاضای محصولات گروه صنایع کانی‌های غیرفلزی و به‌تبع آن کاهش یا افزایش تولید، موجودی انبار و فروش محصولات این صنایع می‌شود. شامخ کل این گروه در مردادماه ۹/ ۴۴به‌دست‌آمده که حکایت از بدتر شدن جزئی وضعیت کلی این صنعت در مردادماه نسبت به ماه گذشته دارد. بیشترین عدد شامخ مربوط به قیمت محصولات تولید شده در بین صنایع مختلف مربوط به گروه کانی‌های غیرفلزی است هرچند که این عدد (۱/ ۵۲) افزایش چشمگیری را نشان نمی‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، درحالی که قیمت محصولات سایر گروه‌ها کاهش یافته قیمت محصولات این گروه افزایش جزئی را نشان می‌دهد. همچنین میزان فروش محصولات نیز با (۶/ ۳۹) به‌شدت کاهش یافته است. بر اساس گزارش بانک مرکزی تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران در مردادماه سال ۱۳۹۸، به ۳/ ۳هزار واحد مسکونی رسیده که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۳/ ۳۱ و ۶/ ۷۲درصد کاهش را نشان می‌دهد. با توجه به کاهش سفارش‌های جدید سرعت تحویل سفارش‌ها نسبت به ماه گذشته افزایش یافته که منطقی به نظر می‌رسد (۴/ ۶۰). قیمت خرید مواد اولیه در گروه کانی‌های غیرفلزی بیشترین رقم در بین تمام گروه‌ها به‌دست‌آمده است (۱/ ۵۲). این در حالی است که قیمت مواد اولیه عمده گروه‌های صنعتی در مردادماه کاهش نشان داده است (تمام گروه‌ها به‌جز کانی‌های غیرفلزی و وسایل نقلیه و قطعات وابسته). این امر را می‌توان به مجوزهای افزایش بهایی که طی دو ماه گذشته به تولیدکنندگان سیمان اعطا شده است، مرتبط دانست.
زیر شاخص موجودی مواد اولیه ۵/ ۳۷ به‌دست‌آمده که نشان‌دهنده کاهش موجودی مواد اولیه نسبت به ماه قبل است. این کاهش توام با افزایش قیمت خرید مواد اولیه، کاهش شدید در میزان سفارش‌های جدید، تولید و فروش محصول، حکایت از رکود عمیق این صنعت دارد.
صنایع فلزی: به‌طورکلی در گزارش مردادماه، کلیه مؤلفه‌های شامخ در محدوده 40 تا 60 ارزیابی شده‌اند که حاکی از عدم‌تغییر قابل‌توجه در شرایط کلی صنایع فلزی از دید فعالان اقتصادی این حوزه است. میزان سفارشات جدید و میزان فروش محصولات اندکی بیش از 40 گزارش شده‌اند که می‌تواند نشانی از کاهش اندک تقاضا به نسبت تیرماه در بازار صنایع فلزی باشد. با توجه به رکود بازار مسکن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های متقاضی محصولات فلزی، پیش‌بینی می‌شود روند کاهش تقاضای این محصولات که بر اساس گزارش‌های شامخ از ابتدای سال جاری مشاهده شده است، ادامه پیدا کند. تعداد معاملات واحدهای مسکونی در شهر تهران در بهار امسال ۸/ ۴۴درصد و در مردادماه به نسبت تیرماه ۳/ ۳۱درصد کاهش داشته است.
صنایع غذایی: گزارش شامخ صنعت غذا در مردادماه به‌طورکلی بیانگر بدتر شدن شرایط این صنعت هرچند به‌صورت خفیف نسبت به ماه قبل است؛ چرا که علاوه بر شاخص کل این صنعت که رقم 51/ 45 را کسب کرده است که ناشی از ارزیابی بدتر 4 مولفه از 5 مولفه اصلی گزارش شامخ است، سایر مولفه‌ها نیز گویای به نسبت بدتر شدن شرایط این صنعت به نسبت ماه قبل هستند. به‌عنوان‌مثال، می‌توان به مقدار تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید از مولفه‌های اصلی و میزان فروش محصولات، قیمت خرید مواد اولیه و موجودی انبار از سایر مؤلفه‌ها اشاره کرد. به نظر می‌رسد به علت افزایش قیمت محصولات این صنعت در ماه‌های اخیر از یکسو و کاهش قدرت خرید مردم از سوی دیگر، تقاضا برای محصولات صنایع غذایی کاهش یافته است. افزایش موجودی انبار نیز در زمان کاهش میزان تولید و سفارش محصولات موید این امر است.
نکته قابل‌توجه عدد شامخ مربوط به انتظارات تولید در ماه آینده این صنعت است که رقم ۵۹/ ۷۱ را ثبت کرده که حاکی از امیدواری فعالان این حوزه به مشاهده بهبود در شهریور ماه است. نکته قابل‌توجه دیگر قیمت خرید مواد اولیه و قیمت محصولات تولید شده است. گرچه در ماه‌های اخیر این دو مولفه به نسبت ماه قبل همواره افزایشی اعلام می‌شدند، ولی روند خفیف کاهشی و نزدیک‌تر شدن اندک عدد شامخ مربوط به این دو مولفه به رقم ۵۰ در هر ماه گزارش به نسبت ماه قبل آن، بیانگر آن است که تعداد فعالان کمتری به وجود مشکل در این دو مولفه اذعان داشته‌اند.
صنایع شیمیایی: مهم‌ترین شرکت‌های فعال در این صنعت در حوزه تولید رنگ‌ها و پوشش‌ها، لوازم بهداشتی، تولیدکنندگان شوینده و تعدادی نیز دارویی هستند. شامخ کل گروه صنایع شیمیایی حکایت از تضعیف جزئی وضعیت عمومی این صنعت (4/ 48) در مردادماه نسبت به ماه گذشته دارد.
به‌طورکلی در عمده زیرشاخص‌ها عدد شامخ به‌دست‌آمده برای صنایع شیمیایی نشان از عدم تغییر وضعیت این صنعت دارد. مقدار تولید محصول این صنعت با عدد شامخ (6/ 44) اندکی کاهش داشته است و میزان سفارش‌ها نیز با (5/ 45) کاهش اندکی را تجربه کرده است. همچنین صادرات با عدد شامخ 3/ 47 اندکی کاسته شده است. همچنین فعالان این صنعت نسبت به تولید ماه آینده خوشبین هستند و انتظار بهبود تولید را دارند.
چوب، کاغذ و مبلمان: وضعیت این صنایع از نظر فعالان اقتصادی، در مردادماه مناسب ارزیابی نشده و عدد شامخ صنعت (92/ 35) نسبت به ماه قبل (3/ 44) نیز تاییدکننده شدت گرفتن وخامت اوضاع است. کاهش مقدار تولید محصولات، کاهش میزان سفارشات جدید و کاهش میزان فروش محصولات، به‌رغم کاهش قیمت خرید مواد اولیه و کاهش قیمت محصولات تولید شده، نشان‌دهنده وضعیت رکودی حاکم بر این صنعت است. این در حالی است که انتظارات تولید فعالان اقتصادی در ماه آینده در تیرماه، دورنمای خوبی را برای مرداد متصور بوده است. به نظر می‌رسد کاهش قدرت خرید مردم، به‌ویژه در صنایع مبلمان و بحث اختلالات موجود در بازار کاغذ و این مساله که حدود 90 درصد از کاغذ موجود در کشور، مصرف تجاری در صنایع دیگر دارد و این صنایع نیز در رکود نسبی به سر می‌برند، مسببان اصلی رکود در صنایع چوب و کاغذ هستند.
علاوه بر این، چالش مهمی در زمینه تامین مواد اولیه با توجه به طرح تنفس جنگل و عدم قطع درختان جنگلی پیش روی صنایع چوب است که تا حدی اثر خود را در کاهش تعداد افرادی که بهبود انتظارات تولید در ماه آینده را گزارش کرده‌اند (با عدد شامخ ۶۳/ ۵۲) نشان داده است. همچنین این مساله می‌تواند تا حدی عدم‌تغییر موجودی مواد اولیه را توجیه کرده و نشان‌دهنده انتظار افزایش قیمت در بازار چوب توسط تولیدکنندگان و بنابراین تلاش برای حفظ موجودی مواد اولیه باشد.
وسایل نقلیه و قطعات وابسته: براساس گزارش‌های شامخ در سال 98 صنعت وسایل نقلیه و قطعات وابسته گرچه در اردیبهشت‌ماه در شرایط کلی بهبود نسبت به فروردین‌ماه قرار داشت، در ادامه و در ماه‌های خرداد و تیر، این صنعت شرایط نسبتا با ثباتی را تجربه کرد. در گزارش شامخ مردادماه، شاخص کل صنعت وسایل نقلیه و قطعات وابسته با کاهش به عدد زیر 50 یعنی رقم 87/ 47 رسید که حاکی از بدتر شدن هرچند خفیف اوضاع این صنعت نسبت به تیرماه است. نکته قابل‌توجه در گزارش این ماه رقم شامخ مربوط به مولفه انتظارات تولید در ماه آینده است که رقم 53/ 73 ارزیابی شده که امید به مشاهده بهبود توسط فعالان این حوزه در شهریورماه است. این رقم بالاترین رقم اعلام شده برای مولفه انتظارات تولید در ماه آینده در بین تمامی صنایع مورد ارزیابی گزارش شامخ است. این امر در حالی رخ داده است که مولفه‌های مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌های جدید و میزان فروش محصولات در مردادماه به نسبت تیرماه بدتر ارزیابی شده‌اند. به نظر می‌رسد زمزمه‌های پرداخت باقیمانده تسهیلات به قطعه‌سازان دلیل این امر باشد. در زمستان سال ۱۳۹۷ پرداخت ۱۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات به قطعه‌سازان مصوب شد که از آن میزان تا پایان خرداد ۱۳۹۸ مبلغ ۸۴۴ میلیون یورو یا ۷هزار میلیارد تومان باقی مانده است.
پوشاک و چرم: از نظر فعالان صنعت پوشاک و چرم، وضعیت کلی صنعت در مردادماه (با عدد شامخ 33/ 43) بدتر از ماه قبل (با عدد شامخ 2/ 50) ارزیابی شده است. کاهش در مقدار تولید، میزان فروش، میزان سفارش‌های جدید و سرعت انجام و تحویل سفارش، به‌رغم کاهش در قیمت مواد اولیه و قیمت محصولات تولید شده، این مساله را تایید می‌کند؛ اما آنچه در مورد صنایع چرم و پوشاک در مردادماه جلب‌توجه می‌کند، افزایش چشمگیر انتظارات تولید در ماه آینده (با عدد شامخ 33/ 73) است که نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از رکود صنعت پوشاک و چرم در مردادماه به دلیل ماهیت فصلی تقاضای این محصولات و بحث افزایش تقاضا و انتظار افزایش تولید در ابتدای فصل پاییز است. همچنین توجه به سیاست‌های حمایتی دولت از صنایع پوشاک مبنی بر ممنوعیت واردات و اخبار موجود در مورد همکاری برخی از برندهای خارجی با تولیدکنندگان داخلی برای تولید محصولات در ایران، قضاوت خوش‌بینانه‌تری در مورد آینده این صنعت دست می‌دهد. با در نظر گرفتن این موضوع که پوشاک و به میزان کمتری محصولات چرمی، از اقلام تقریبا ثابت در سبد محصولات مصرفی مردم بوده و چه در دوران رونق و چه در دوران رکود، از الزامات مصرفی است، باید منتظر بود و دید که آیا تغییر فصل و افزایش تقاضای مربوط به آن در کنار اقدامات حمایتی دولت می‌تواند سایه رکود را از سر این صنعت پس بزند یا خیر.
منبع: اقتصادنیور