پایگاه خبری فولاد ایران- در چند ماه
اخیر بر شدت تنش‌ها بین ایران و آمریکا افزوده شده، البته اکنون نسبت به یک ماه
قبل، ریسک رویارویی نظامی بین دو کشور کمتر شده است. پرسش مهم درباره افق روابط
ایران و آمریکا بر مذاکره بین دو کشور متمرکز است. برخی منابع می‌گویند در حلقه‌های
قدرت در تهران، جایی که شعار «مرگ بر آمریکا» همواره به گوش می‌رسد این ایده مطرح
شده که ایران در نهایت باید با ترامپ مذاکره کند؛ زیرا رهبران ایران به این نتیجه
رسیده‌اند که احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده آمریکا زیاد
است و ایران نمی‌تواند تا شش سال آینده تحریم‌های شدید اعمال‌شده از سوی آمریکا را
تحمل کند.
انجام چنین مذاکره‌ای
نشانه‌ای از تغییری بزرگ برای نظام سیاسی در ایران است. زیرا ایران همواره آمریکا
را دشمن خود توصیف کرده و به ویژه نسبت به ترامپ دیدگاه بسیار منفی دارد. هفته
گذشته رئیس‌جمهوری ایران در سخنان خود گفت اگر منافع ملی اقتضا کند با هرکس مذاکره
خواهد کرد. اگر چه او در کمتر از ۲۴ ساعت شروطی برای مذاکره در نظر گرفت، اما
منابع مطلع از طرز تفکر سلسله مراتب قدرت در ایران می‌گویند رفتار رئیس‌جمهوری این
کشور بخشی از یک استراتژی جدید و در حال ظهور در ایران است. به باور آنها در این
استراتژی، همزمان دو مجموعه رفتار دنبال می‌شود: نشان دادن موضع سرسختانه در حوزه
نظامی و هسته‌ای با هدف خشمگین کردن ترامپ و همزمان، نشان دادن تمایل به گفت‌وگو .
یکی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب در ایران می‌گوید ایران کاملا تغییر کرده است.
اصولگرایانی که با مذاکره با آمریکا مخالف بوده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که
آنچه اکنون موثر است سرسختی در قبال آمریکا، اما استقبال از گفت‌وگو به شرط ارائه
برخی تضمین‌ها از سوی ترامپ است.
ترامپ برای پیروزی در
انتخابات سال آینده دست به هر کاری خواهد
زد و این یعنی ایران یک کارت مناسب برای گرفتن امتیازهای مورد نظر خود در اختیار
دارد. نکته قابل تامل این است که سیاست اعمال حداکثر فشار علیه ایران که از سوی
ترامپ آغاز شده به فروپاشی اقتصاد این کشور یا ناآرامی‌های اجتماعی در ایران منجر
نشده و ترامپ به هدف خود دست نیافته است. اما افزایش تنش‌ها بین ایران و آمریکا
ریسک رویارویی نظامی را بالا برده و این چیزی نیست که ترامپ خواهان آن باشد.
منابع مطلع می‌گویند ایران در ماه‌های آینده بر
شدت تنش‌ها با آمریکا خواهد افزود تا موضع خود را در مذاکره احتمالی آینده با
آمریکا تقویت کند. برای مثال انتظار می‌رود ایران هفته اول ماه جاری میلادی گام
بعدی در رعایت نکردن بندهای توافق هسته‌ای را بردارد. همچنین مقامات ایران گفته‌اند
احتمالا میزان غنی‌سازی را به ۲۰ درصد افزایش خواهند داد. این سطح بسیار بالاتر از
سطح کافی برای استفاده با اهداف غیرنظامی است.
رئیس مرکز تحقیقات
خاورمیانه در دانشگاه دنور می‌گوید: ایران تحت فشار شدید اقتصادی است و هدف تمام
اقداماتی که طی هفته‌های اخیر از سوی این کشور انجام شده این بوده که تا جایی که
ممکن است در توافق آتی امتیازهای بالاتری بگیرد.
سفر ظریف به فرانسه این
احتمال را مطرح کرد که مذاکرات بین ایران و آمریکا در آینده انجام خواهد شد. ترامپ
هیچ اشاره‌ای به لغو تحریم‌ها نکرده، اما لحن سخنان او با قبل تفاوت دارد. از سوی
دیگر سخنان رئیس‌جمهوری ایران نشان می‌دهد که این کشور با یک گشایش مشروط مخالف
نیست. مخالفان ملاقات ترامپ و روحانی در هر دو کشور همچنان سرسختانه علیه چنین
تحولی تلاش می‌کنند. آنها به هیچ وجه موافق چنین ارتباطی نیستند. یکی از گروه‌های
طرفدار سیاست‌های ترامپ علیه ایران معتقد است اگر ملاقات دو رئیس‌جمهوری بدون
زمینه‌سازی‌های مناسب و کافی انجام شود، سیاست اعمال حداکثر فشار علیه ایران اثر
خود را از دست خواهد داد. به باور برخی کارشناسان سفر وزیر خارجه ایران به پاریس
همزمان با برگزاری نشست گروه ۷ بدون رضایت مقامات ارشد انجام نشده است.
تحلیلگران به سه مورد
از تغییر مسیر ایران در برابر فشارهای غیرقابل‌تحمل اشاره کرده‌اند: آزادی گروگان‌های
آمریکا در سال ۱۹۸۱، پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ هشت ساله بین ایران و عراق در
سال ۱۹۸۸ و توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵. احتمال آنکه در نهایت مذاکره‌ای به سبک مذاکره
برای آزادی گروگان‌های آمریکایی بین ایران و آمریکا انجام شود، کاملا وجود دارد.
البته زمان مذاکره به میزان فشار آمریکا بر ایران و دیدگاه مقامات ایرانی درباره
آماده شدن شرایط برای مذاکره وابسته است. ایران و آمریکا هرگز اختلافات خود را به
طور کامل حل نخواهند کرد. اما آنها قبلا امتیازهایی رد و بدل کرده‌اند و در آینده
نیز باید چنین کنند. در واقع تمامی شعارها علیه مذاکره با آمریکا یک تاکتیک است و
در نهایت مذاکره به شکلی انجام خواهد شد!
منبع: نیویورک تایمز