آینده سیاست خارجی و نقش آفرینی فرانسه در معادلات ایران

پایگاه خبری فولاد ایران -

💠اگر چه کشورهای اروپایی حوزه اسکاندیناوی از وزن دیپلماتیک چندان بالایی برخوردار نیستند، اما محمد جواد ظریف با هدف فضاسازی رسانه‌ای علیه کاخ سفید و شخص دونالد ترامپ به سفر و حضور در شمال اروپا اقدام کرد تا بتواند از یک سو تحریم‌های سیاسی علیه خود را بی اعتبار نشان دهد و از سوی دیگر با یک فضاسازی رسانه‌ای باعث واکنش‌های رئیس جمهور آمریکا شود. در این رابطه محمد جواد ظریف به درستی به این نتیجه رسیده که دونالد ترامپ شخصیتی است که اگر در معرض فضاسازی رسانه‌ای قرار گیرد عکس العمل های به شدت نابخردانه از خود بروز خواهد داد که وجه خود و امریکا و مهمتر از آن سیاست هایش علیه ایران را زیر سوال می برد و این وضعیت را برای واشنگتن در قبال تهران پیچیده تر می کند.

 البته در کنار این مسئله به نظر می رسد که آقای ظریف با هدف استفاده از شکاف میان کشورهای اروپایی، به خصوص آلمان، فرانسه و حتی شخص بوریس جانسون به عنوان نخست وزیر جدید انگلستان با دونالد ترامپ به سود منافع جمهوری اسلامی ایران این سفر را انجام داده باشد. البته نباید شرایط حساس کنونی ایران در ورود به گام سوم در کاهش تعهدات برجامی و نیز تحولات خاورمیانه را هم از نظر دور داشت که، هم برای ایران و هم برای اروپا و حتی برای ایالات متحده آمریکا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به گونه ای که این مسائل در این روز ها به کانون رایزنی و گفت وگوهای دیپلماتیک محمدجواد ظریف با مقامات کشورهای اسکاندیناوی هم بدل شده است.

اگرچه دونالد ترامپ اخیراً با یک چرخش موضع، حمایت خود را از تلاش های امانوئل مکرون برداشت، اما نکته بسیار مهم اینجاست که رئیس جمهوری فرانسه با همین چرخش مواضع  حرکت می کند و با همین چرخش مواضع دست به حمایت از ایران و انجام تلاش‌های دیپلماتیک زده است. یعنی پاریس هماهنگ با این چرخش مواضع کاخ سفید، شرایطی را به وجود آورده است که، هم منافع اروپا در نظر داشته باشد، هم منافع ایران و هم تا حدودی منافع ایالات متحده آمریکا. در این راستا احتمالاً باید این انتظار را داشت که امانوئل مکرون در دیدار امروز با آقای ظریف از یک سو امتیازاتی در خصوص توان دفاعی، دیپلماسی منطقه ای و مسائلی از این دست را در برابر انجام تعهدات خود در حمایت مالی و اقتصادی از تهران مطالبه کند و از سوی دیگرم نه تبعات خطرناک ایران در ورود به گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را یادآور شود تا بتواند با تحت فشار قرار دادن ایران شرایط را برای انعطاف در تهران شکل دهد.

💠هر چند که تحقق این مسائل از جانب جمهوری اسلامی ایران بسیار بعید است. اما امانوئل مکرون سعی دارد با ارعاب ایران از یک سو منافع خود را به دست آورد و از سوی دیگر چراغ سبز مجدد دونالد ترامپ را شکل دهد و در نهایت با انعطاف در مواضع تهران از شدت تنش ها بکاهد. چون یقینا علاوه بر تحولات و حساسیت‌های کنونی در تنگه هرمز و خلیج فارس تبعات جدی و عملیاتی شدن گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی نیز می‌تواند بر شدت تنش‌ها و اختلافات بیفزاید. از این رو فرانسه به دنبال آن است تا از آمدن این شرایط جلوگیری کند. لذا در این میان به نظر می رسد در شرایطی که دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا بدترین بازی خود را در میدان دیپلماسی و سیاست خارجی انجام داده، نوعی از هوشمندی و زیرکی بسیار خاصی در طرح ها و برنامه های کاخ الیزه در حال پیگیری است.

به عبارت دیگر اکنون مکرون از برگ برنده ایران برای نمایش قدرت خود در روابط بین الملل استفاده می کند. در حالی که اکنون تهران به پاشنه آشیل سیاست های کاخ سفید بدل شده است. البته در این میان نکته بسیار مهمی که نباید فراموش شود این است که بیش از آن که تنش ایالات متحده آمریکا با جمهوری اسلامی ایران برای فرانسه مهم باشد، این نتیجه اختلافات پکن با واشنگتن است که می‌تواند اهمیت ویژه‌ای برای پاریس با خود به همراه داشته باشد. لذا در تنش ایالات متحده آمریکا با چین، ایران تنها یک مهره برای افزایش منافع فرانسه به شمار می رود.

▫️▫️ دکتر احد رضایان  پژوهشگر پسادکترای آینده پژوهی دانشگاه تهران

مطالعات روابط بین الملل