پایگاه
خبری فولاد ایران
- صبح پنجشنبه (13 تیر) نفتکشی که در تنگه جبل‌الطارق توسط نیروی
دریایی بریتانیا توقیف شد به چالش جدیدی در رابطه تهران و لندن تبدیل شد. زمانی که
خبر فوری و بدون جزییات توقیف این نفتکش در رسانه‌های بین‌المللی منتشر شد کمتر کسی
پیش‌بینی می‌کرد که قرار است تا ساعتی دیگر این خبر با نام جمهوری اسلامی ایران گره
بخورد. در ساعات اولیه، این اظهارات رییس دولت محلی جبل‌الطارق بود که اطلاعات اولیه
را ارایه کرده و گفت: «تفنگداران نیروی دریایی بریتانیا یک نفتکش حامل ۲ میلیون بشکه
نفت را که عازم سوریه بود در سواحل این سرزمین توقیف کرده‌اند.» در ادامه اظهارات او
دلیل این توقیف نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا اعلام شد که از سال 2011 بر سوریه تحمیل
شده است. همزمان با این اظهارات رییس دولت محلی جبل‌الطارق رسانه‌ها افشا کردند که
نفتکش توقیف شده، محموله‌ای نفتی را از ایران به سوریه می‌برده است. با در کنار هم
قرار گرفتن این اطلاعات مشخص شد که حداقل دلیل اعلامی توقیف این نفتکش، نقض تحریم‌های
اتحادیه اروپا علیه سوریه بوده است. بر اساس گزارش اولیه‌ای که بی‌بی‌سی منتشر کرد؛
محموله کشتی مازوت بوده که سنگین‌تر از نفت است. این رسانه انگلیسی ادعا کرد که نفتکش
توقیف شده پیش از این هم در حال نقل و انتقال‌های نفتی دیده شده بود اما این‌بار دولت
بریتانیا آن‌گونه که اسپانیایی‌ها می‌گویند به درخواست ایالات متحده امریکا این نفتکش
را توقیف کرده است.
هدف سوریه بود یا یک کشور اروپایی؟
توقیف این نفتکش پرسش‌هایی را درباره مسیر آن از ایران تا پالایشگاهی
در سوریه و همچنین قانونی بودن یا نبودن اقدام جبل‌الطارق که تحت حاکمیت بریتانیاست،
ایجاد کرد. زمانی که نقشه مسیر حرکت نفتکش منتشر شد، سوال این بود که چرا ایران به
جای استفاده از مسیر کوتاه‌تر عبور از خلیج عدن، باب المندب، دریای سرخ و کانال سوئز
مسیر خود را با حرکت دور قاره آفریقا چندبرابر کرده و در نهایت از طریق دریای مدیترانه
در تلاش برای رسیدن به مقصد ادعایی که پالایشگاه بانیاس در سوریه بوده است؟ بر اساس
اطلاعات اولیه «گریس 1» یک سوپر تانکر 2 میلیون بشکه‌ای با پرچم پاناماست. «گریس1»
در خلیج‌فارس در عسلویه 2 میلیون بشکه نفت را بار زده و سپس در آب‌های امارات برای
مدتی و دوبار لنگر انداخته و متوقف مانده است. گریس در ادامه با برنامه نفت عراق، راهی
دماغه امیدنیک شده و با دور زدن قاره آفریقا قصد عبور از جبل‌الطارق را داشته که شناسایی
و متوقف شده است. در پاسخ به این سوال که چرا «گریس 1» مسیر طولانی‌تری را انتخاب کرده
کارشناسان نظرات متفاوتی دارند. برخی دلیل آن را عدم صدور مجوز برای عبور نفتکش‌های
ایرانی از کانال سوئز می‌دانند اما همزمان برخی منابع از عبور حداقل 6 نفتکش ایرانی
در ماه‌های اخیر از کانال سوئز خبر داده‌اند. برخی کارشناسان وزن بار گریس 1 را دلیل
انتخاب مسیر دورتر عنوان کرده‌اند. حداکثر آبخور مجاز برای گذر از کانال سوئز، یعنی
فاصله عمودی از سطح آب تا پایین‌ترین بخش کشتی، کمی بیش از ٢٠ متر است. گریس ١، یک
ابرنفتکش عظیم است که ظرفیت آن تا دو میلیون بشکه نفت برآورد شده است. آبخور این نفتکش
در صورتی که محموله‌ای با حداکثر ظرفیت داشته باشد، حدود ٢٢ متر است که از حد مجاز
عبور از سوئز بیشتر است. در این میان این تفسیر از حادثه نیز وجود دارد که گریس 1 با
انتخاب مسیر نامتعارف و خاموش کردن رادار شناسایی و ردگیری به دنبال دور زدن تحریم‌های
امریکا بوده است. بر همین اساس یک کارشناس مسائل نفتی در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی ادعاها
درباره اینکه سوریه مقصد اصلی این نفتکش بوده را رد کرده و می‌گوید: مجموعه شرایط نشان
می‌دهد که محموله گریس ١ احتمالا برای پالایشگاه بانیاس در سوریه بارگیری نشده بود،
بلکه این نفتکش می‌خواسته بار خود را از طریق انتقال کشتی به کشتی، در دریای مدیترانه
به یک شناور دیگر منتقل کند. بررسی‌های «تانکرتراکرز» (بر رصد فعالیت‌های نفتکش‌ها
در جهان متمرکز است) حاکی از آن است که اخیرا یک نفتکش ایرانی بار خود را به همین شیوه
در آب‌های نزدیک سوریه به یک کشتی اروپایی منتقل کرده است. اگر واقعا روشن شود که محموله
گریس ١ برای فروش به مشتری اروپایی بارگیری شده بوده و نه پالایشگاه سوری، در آن صورت
به نظر می‌رسد کار آن خلاف تحریم‌های اتحادیه اروپا نبوده و تنها تحریم‌های یک‌جانبه
امریکا را نقض می‌کرده که اروپا این تحریم‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد.
▫️اعتماد / سارا معصومی