پایگاه
خبری فولاد ایران - اغلب تحلیل‌گران معتقدند به دلایل مختلف جنگی میان ایران
و آمریکا رخ نخواهد داد. من تردیدی ندارم که در بین مقامات ارشد کشور و عقلای قوم
هم هیچ کس از مواجهه نظامی ایران و آمریکا استقبال نمی‌کند. چنین جنگی می‌تواند آن‌قدر
غیرقابل پیش‌بینی و خسارت‌بار باشد که به استقبال آن رفتن، مصداق آن بی‌خردی است
که باربارا تاکمن مورخ آمریکایی در کتاب «تاریخ بی‌خردی» بیان کرده است.
💠 این‌که
عقلای قوم از جنگ ایران و آمریکا استقبال نمی‌کنند، مانع از آن نمی‌شود که دیگرانی
کردارهای جنگجویانه پیشه کنند یا حتی ایرانیانی از سر استیصال و دشواری‌های زندگی،
به جنگ هم‌چون راه‌حل بنگرند. خوب است حافظه تاریخی را صدا کنیم و واقع‌بینانه
بنگریم که ایرانیان بر اثر مواجهه نظامی با قدرت‌های بزرگ جهان، چه خسارت‌هایی
دیده‌اند.
🔹جدایی هرات:
هرات که در قرن 16 میلادی تحت کنترل صفویان درآمده بود، بعد از چند بار دست به دست
شدن بین ایرانیان و ازبک‌ها، نهایتاً در 1236 شمسی (1857 میلادی)، با تهاجم
بریتانیا به جنوب ایران، در قالب معاهده پاریس از ایران جدا شد.
🔹 جنگ‌های
ایران و روسیه: این جنگ‌ها (اگرچه دوره‌ای 25 ساله را شامل می‌شود که شامل پیروزی‌های
موقت ایران نیز هست) در نهایت به دو معاهده گلستان (1813 میلادی، 1192 شمسی) و
ترکمانچای، جدایی بخش‌هایی از سرزمین ایران (14 ولایت قفقاز در معاهده گلستان به
مساحد تقریبی 220 هزار کیلومتر مربع و 1360 کیلومتر خط ساحلی؛ و 30 هزار کیلومتر
مربع در معاهده ترکمنچای)، تحمیل معاهدات تجاری، تعرفه‌های ترجیحی گمرکی، واگذاری
حقوق بهره‌برداری از منابع دریای خزر و سایر خسارات شد. اراضی از دست‌رفته معادل
15 درصد خاک ایران کنونی است.
🔹 اشغال در
جنگ‌های جهانی اول و دوم: ایران در هر دو جنگ جهانی توسط قدرت‌های خارجی اشغال شد.
اشغال در هر دو جنگ به از دست دادن خاک نینجامید، اما خسارات جانی، تلفات قحطی،
تورم و نابودی منابع پی‌آمد آشکار و ثبت‌شده هر دو اشغال بوده است.
🔹 آخرین
مواجهه ایران با یک قدرت نظامی بزرگ، ظاهراً به حملات نیروی دریایی آمریکا به
سکوهای نفتی «رشادت»، «رسالت»، «نصر» و «سلمان» در سال‌های 1367 و 1368 بازمی‌گردد.
هر چهار سکو تقریباً نابود شدند و حداقل تولید 520 هزار بشکه نفت به علاوه خسارات
سکوها از دست رفت. دادگاه بین‌المللی لاهه سال‌ها بعد ادعای آمریکا برای حمله به
این سکوها را وارد ندانست، اما این چیزی از خسارت ایران و خاطره تلخ آن نکاست.
🔹 جنگ با
مغولان را هم که در زمان خود یک قدرت نظامی برتر و برپاکننده بزرگ‌ترین امپراطوری
تاریخ به حساب می‌آمدند، می‌شود به فهرست فوق اضافه کرد.
💠 آخرین بار
با یک قدرت منطقه‌ای با پشتوانه بین‌المللی گسترده جنگیدیم و در اصل از کشور دفاع
کردیم. نتیجه آن جنگ هر چه بود، اعم از خسارات گسترده و تأخیر در توسعه کشور، اما
به جدایی بخشی از خاک ایران و تحقیر ملی نینجامید و به دلایل مختلف به بخشی از
غرور ملی ایرانیان بدل شد. اما حکایت جنگ با یک قدرت منطقه‌ای در خاورمیانه، به
کلی متفاوت از جنگیدن با قدرت‌های نظامی جهان است. تاریخ نشان می‌دهد جنگ‌هایی در
این سطح برای ایران جز ویرانی نداشته‌اند. جنگ‌طلبان حواس‌شان جمع باشد.
(محمد
فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی)