پایگاه
خبری فولاد ایران - این هفته، گواهی سپرده‌های ریالی ۲۰٪ی سررسید می‌شن و من
نسبت به تبعات تورمی‌‌شون نگرانم. تو این پست می‌خواهم توضیح بدم چرا.
عرفاً به پول می‌گیم پول، اما مثل اسکیموها که برای برف چند
تا اسم دارند، اقتصاددانها هم برای پول چند تا اسم دارند: پایه‌پولی، پول، شبه‌پول،
نقدینگی. علتش اینه که آثار اقتصادی هر کدوم از اینها متفاوته.
«پول» مجموع اسکناس‌های تو جیب، و موجودی سپرده‌های جاریه.
«شبه‌پول» مجموع موجودی سپرده‌های مدت‌داره.
«نقدینگی» به مجموع «پول» و «شبه‌پول» میگن.
«پول» بیشتر تو اقتصاد می‌گرده، در حالیکه «شبه‌پول» تو بانک
خوابیده. به همین دلیل رشد پول اثر تورمی فوری داره، در حالیکه اثر تورمی رشد شبه‌پول
با تاخیر - گاهی چند سال - بروز می‌کنه.
نتیجه اینکه اگه کسی به شما گفت قراره یهو پول دو برابر بشه،
نگران تورم بشید.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
از شنبه ۲۸ بهمن ۹۶، تا پنجشنبه ۱۰ اسفند ۹۶، یعنی دقیقا دو
هفته کاری، بانک‌مرکزی به بانکها اجازه داد گواهی سپرده ریالی با سود ۲۰٪ی
بفروشند، این در حالی بود که پنج ماه پیشتر، نرخ سود سپرده بانکی رو کاهش داده
بود.
با این کار، بانک مرکزی قصد داشت پول مردم رو جمع کنه تا
جلوی افزایش نرخ ارز رو بگیره. اون زمان
دلار شده بود ۴۷۰۰ تومن، در حالیکه پنج ماه قبلتر زیر ۴۰۰۰ تومن بود.
می‌بینیم که اون سیاست جلوی رشد نرخ ارز رو نگرفت، اما
سررسید شدن اون گواهی‌ها در هفته‌های آینده چه تبعاتی خواهد داشت؟
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
در انتهای هفته اول فروش گواهی سپرده، رییس کل بانک مرکزی
اعلام کرد ۱۰۰ ه.م.ت گواهی سپرده فروخته شده، اما بانک مرکزی هیچگاه کل میزان فروش
گواهی سپرده رو اعلام نکرد. هنوز هم مطمئن نیستیم واقعا چقدر گواهی سپرده ۲۰٪ی
فروخته شده. تخمین می‌زنیم حدود ۲۰۰ ه.م.ت بوده.
این یعنی در دو هفته آینده، ۲۴۰ ه.م.ت گواهی سپرده و سودش
سررسید می‌شه.
گواهی سپرده، مثل حساب مدت‌داره. یعنی شبه‌پول به حساب میاد
و آثار تورمی فوری نداره. اما وقتی سررسید می‌شه، تبدیل به پول می‌شه. اگه این پول
مجددا وارد حساب‌های مدت‌دار نشه، تورم‌زایی‌ش بروز می‌کنه.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
شدت تبعات تورمی سررسید گواهی‌های سپرده به چند عامل بستگی
داره:
۱- نسبت‌شون به کل میزان پول کنونی.
نقدینگی کنونی ۱۸۰۰ ه.م.ت هست که ۲۵۰ ه.م.ت از اون پوله و
بقیه شبه‌پول.
یعنی در طول دو هفته آینده، پول از ۲۵۰ ه.م.ت به ۴۹۰ ه.م.ت
افزایش پیدا می‌کنه، مگر اینکه گواهی‌های سررسید شده مجددا تبدیل به شبه‌پول بشن.
اگه شبه‌پول نشن، خیلی خیلی خطرناکه!
۲- سهم حقوقی‌ها از مالکیت گواهی‌های سپرده.
بخشی از گواهی‌های سپرده رو شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه‌ها
و غیره خریدند، و احتمالا پول سررسید شده رو مجددا سرمایه‌گذاری می‌کنند.
بانک‌مرکزی به بانکها اجازه داده گواهی‌های سپرده رو با سود
۱۸٪ تمدید کنند. اگه حقوقی‌ها با ۱۸٪ تمدید کنند، بازار تکون نمی‌خوره. اما همین
هفته پیش سود بازار بدهی و اوراق خزانه (اخزا) ۲۱ تا ۲۲٪ بود. پس احتمالا بجای
تمدید گواهی سپرده، اخزا می‌خرند. این یعنی هرکس الان اخزا داره، در هفته‌های
آینده سود خوبی می‌کنه.
اما ممکنه حقوقی‌ها بخواهند بخشی از پول رو هم در طلا، ارز،
ملک، یا سهام سرمایه‌گذاری کنند. اگه سهم حقوقی‌ها از ۲۴۰ ه.م.ت زیاد باشه، چنین
سرمایه‌گذاری باعث رشد محسوس قیمت طلا، ارز، ملک و سهام می‌شه.
۳- سهم مردم عادی از مالکیت گواهی‌های سپرده.
کسانی که سال پیش گواهی سپرده خریدند و ۲۰٪ سود کردند، نسبت
به کسانی که سکه طلا خریدند و ۲۳۰٪ سود کردند، خیلی ضرر کردند. آیا حالا با سود
۱۸٪ تمدید می‌کنند؟ نمی‌دونیم.
در دو سال گذشته، نقدینگی با سرعت ۲۲٪ در سال رشد کرده و
احتمالا سال آینده هم دست کم ۲۲٪ رشد می‌کنه. در این صورت سود ۱۸٪ی به صرفه نیست.
سهم مردم عادی از مالکیت گواهی‌ها، و احساس‌شون نسبت به
سپرده‌گذاری بانکی، روی نحوه حرکت این پول در هفته‌های آینده خیلی اثر می‌گذاره.
بانک مرکزی چکار می‌تونه بکنه؟
تا اینجا تنها تدبیرش تمدید با نرخ ۱۸٪ بوده.
ممکنه در هفته‌های آینده، بانک‌مرکزی عرضه ارز رو افزایش
بده. دو سه هفته پیش هم که دلار و سکه قدری کشید بالا، بانک‌مرکزی اینقدر ارز
فروخت تا دلار برگرده زیر ۱۲ هزار تومن.
منتها ۲۴۰ ه.م.ت خیلی پوله. معادل ۲۰ میلیارد دلاره! حتی اگه
فقط ۱۰٪ این پول بشه تقاضای ارزی، و بانک‌مرکزی بخواهد اینقدر ارز تزریق کنه که
دلار زیر ۱۲ هزار تومن بمونه، باز مثل تابستون ذخیره ارزی ته می‌کشه و بازار
بحرانی می‌شه. امیدوارم بانک‌مرکزی در اسفند ماه از ذخایر ارزی‌‌مون صیانت کنه،
حتی اگه به قیمت افزایش نرخ ارز تموم بشه.
من حدس می‌زنم در نهایت بانک‌مرکزی سود ۱۸٪ رو اینقدر افزایش
بده تا همه این ۲۴۰ ه.م.ت رو باز تو بانکها قفل کنه. البته این کار فقط مشکل رو یک
سال دیگه عقب می‌اندازه.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
خلاصه:
۱- امروز کل پول موجود در اقتصاد حدود ۲۵۰ ه.م.ت هست.
۲- در دو هفته آینده ۲۴۰ ه.م.ت شبه‌پول تبدیل به پول می‌شه،
و در نتیجه موجودی پول رو تقریبا دو برابر می‌کنه.
۳- دو برابر شدن پول، برای تورم، ارز و طلا، مسکن، و کلا همه
بازارها خطر بالقوه‌ای‌ست.
۴- لزوما این خطر بالقوه، به تمامی بالفعل نمی‌شه چون:
- اولا با سود ۱۸٪ی، بانک‌مرکزی بخشی از این پول رو مجدداً
شبه‌پول خواهد کرد.
- ثانیا حقوقی‌ها بخشی از این پول رو به سمت بازار بدهی و
اخزا می‌برند، تا جایی که سود اخزا برسه به ۱۸٪.
- ثالثا مردمی که بجای طلا گواهی سپرده خریده بودند خیلی ضرر
کردند و ممکنه دیگه به سپرده مدت‌دار اعتماد نکنند. یعنی پول‌شون رو باز شبه‌پول
نکنند. اما از طرف دیگه، ممکنه سهم مردم از مالکیت گواهی سپرده کم باشه.
۵- امیدوارم بانک‌مرکزی ذخایر ارزی رو خرج مقابله با این سیل
۲۴۰ ه.م.ت‌ی نکنه.
وقایع اقتصادیه - پویا ناظران