محاسبات سرانگشتی از اثرات سهمیه برابر بنزین برای همه ایرانیان

پایگاه خبری فولاد ایران - هیچ محاسبه سرانگشتی جای یک مدل‌سازی دقیق را نمی‌گیرد ولی در عین حال محاسبه سرانگشتی می‌تواند به شفاف شدن موضوع، فروض و رفع ابهام‌ها و بحث‌های جدید کمک کند. ما در این جا یک محاسبه ساده از اثر سهمیه بنزین روی وضعیت درآمد/هزینه خانوارهای دهک ۱-۲  و ۹-۱۰ انجام می‌دهیم.

فروض اصلی این محاسبات عبارتند از:  ۱) در صورت فعال شدن مکانیسم خرید و فروش، قیمت بنزین به چیزی حدود ۵۰۰۰ تومان می‌رسد. ۲) در اثر افزایش قیمت بنزین به ۵۰۰۰ تومانی، تورم یک‌باره‌ای بین ۱۰-۲۰ درصد به جامعه تحمیل می‌شود. این تورم از نوع «هزینه» است و نه ناشی از «انتشار پول جدید».

هدف محاسبه این است که نشان دهیم بر خلاف ادعای تکراری که «در اثر این سیستم، دهک‌های محروم نهایتا ضرر می‌کنند»، اتفاقا این دهک‌ها برنده خواهند بود. به این محاسبات تقریبی دقت کنید:

۱) سهمیه یک لیتر در روز برای یک خانواده ۵ نفری می شود حدود ۱۵۰ لیتر که با قیمت بازار آزاد ۵۰۰۰ تومان می شود حدود ۷۵۰ هزار تومان انتقال به این خانواده

۲) خانواده‌ای از دهک یک یا دو را در نظر بگیرید: کل مصرف ماهانه‌شان به زحمت به همین ۷۵۰ هزار تومان تا یک میلیون می رسد.

۳) حال در اثر افزایش قیمت سوخت، بلی هزینه‌ها مقداری زیاد می‌شود ولی تخمین‌ها چیزی حدود ۱۰-۲۰ درصد تورم است. یعنی در اثر تورم چیزی حدود ۱۵۰ -۲۰۰ هزار تومان به «هزینه‌‌ها»ی این خانوار اضافه می‌کند ولی نظام سهمیه برابر در عوض ۷۵۰ هزار تومان منابع جدید به این خانوار تزریق کرده است.

۴) یعنی در خالص ماجرا، سیاست جدید چیزی حدود ۶۰۰ هزار تومان (پس از کسر تورم) به مصرف حقیقی یک خانواده دهک ۱-۲ اضافه کرده است.

۵) برای دهک‌های بالا ولی موضوع برعکس است: ۷۵۰ هزار تومان گرفته است ولی روی مصرفش که چیزی حدود ۵-۱۰ میلیون تومان در ماه است، چیزی حدود یک میلیون تومان تورم اضافه می‌شود. یعنی دهک‌های بالا بازنده این طرح هستند و عجیب هم نیست که در مقابلش به انواع شکل‌ها مقاومت کند و استدلال بیاورد. کل ایده طرح این است که «بازتوزیعی» از دهک‌های بالا به دهک‌های پایین انجام بدهد.

حامد قدوسی