پایگاه
خبری فولاد ایران
- احتمالا فکر کردید چقدر بده که آستان قدس در تامین هزینه‌های
اداره جامعه مشارکت نمی‌کنه. تو این پست می‌خواهم توضیح بدم که داستانهایی که پشت
اون عدد «۱» میلیون ریال نهفته فجیع‌تر از اونیه که فکر می‌کنید.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
ارقام جداول بودجه به «میلیون ریال» نوشته می‌شن. تو لایحه
بودجه سال ۹۷، پنج ردیف درآمدی ۱ بود، یعنی یک میلیون ریال. در لایحه بودجه ۹۸،
تعداد ۱ها رسید به ۱۷ تا، یکی‌شون مالیات آستان قدسه. قضیه این «۱»ها چیه؟
مرکز پژوهشهای مجلس در مورد ۱ های بودجه می‌گه:
«عدد ۱ یعنی اینکه نمی‌دانیم، یا مطمئن نیستیم چه قدر، یا
اینکه عددی در ذهن داریم اما نمی‌خواهیم بنویسیم ... به این ترتیب سقف منابع
درآمدی بودجه کاملا مغشوش است. این تکنیک جالب در بودجه‌نویسی که اختصاص به ایران
دارد، از چندین سال پیش در بودجه تعبیه شده و امسال به اوج خود رسیده است»
(سند: بررسی لایحه
بودجه به زبان ساده، صفحه ۴۸ http://rc.majlis.ir/fa/report/show/1095039)
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
هیچکدوم از ما درآمد قطعی سال آینده‌مون رو نمی‌دونیم، ولی
تخمین خوبی داریم. دولت هم همینطوره. ردیفهای درآمدی سال آینده همه تخمین هستند.
ندونستن یا مطمئن نبودن، دلایل خوبی برای عدم انعکاس تخمین نیست. کمااینکه دولت در
مورد بقیه ردیفهای درآمدی هم مطمئن نیست، ولی تخمینش رو منعکس می‌کنه.
بعضی درآمدها بیشتر محقق می‌شن، برخی کمتر. اگه تخمین‌ها
علمی باشند، درآمدهای بیشتر، درآمدهای کمتر رو خنثی می‌کنند و مجموع درآمد محقق
خیلی تغییر نمی‌کنه. اگه هم مجموع درآمد تغییر کرد، دولت کسری رو با استقراض از
بازار تامین می‌کنه. این رویه همه جای دنیا معموله.
اتفاقا همین عدم اطمینان در مورد درآمدها، کسری بودجه رو
اجتناب‌ناپذیر می‌کنه. تقریبا همه کشورها تو سند بودجه یک ردیف دارند که کسری
بودجه رو قید می‌کنه. یکی دیگه از ویژگی‌های اختصاصی بودجه نویسی ایران، کسری نداشتنه.
البته معمولا در عمل بودجه کسری آورده. اما وجود کسری در سند بودجه انکار می‌شه.
انکار کسری بودجه منعکس کننده خام‌اندیشی و ناپختگی سازوکار بودجه‌نویسی کشوره.
اما در مورد درآمد مالیاتی آستان قدس، اگه به سازمان برنامه
بگید پارسال که تخمین ۳۰ میلیارد تومنی داشتید، چرا امسال تخمین ندارید، می‌گن
تخمین داریم نمی‌خواهیم بنویسیم!
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
سازمان برنامه می‌گه اگه تخمین‌مون از مالیات آستان قدس رو
بنویسیم، ولی مالیات محقق بیشتر بشه، بعد به بهونه ارقام بودجه، مبلغ بیشتر رو نمی‌دن،
لذا بجای تخمین‌مون می‌نویسیم «۱». اما به دو دلیل، این عذر سازمان برنامه موجه
نیست.
دلیل اول اینه که آستان قدس تنها نهادیه که برای خودش یک
ردیف مالیاتی داره، در حالیکه مالیاتش می‌تونه با بقیه نهادهای حاکمیتی ادغام بشه
و در یک ردیف کلی منعکس بشه. اینجوری تخمین سازمان برنامه از مالیات هر نهاد، قابل
تفکیک نخواهد بود. یک ردیف مالیاتی داریم به نام «مالیات نهادها و بنیادهای انقلاب
اسلامی». می‌شه یک ردیف کلی‌تر تحت عنوان «مالیات نهادها، بنیادهای انقلاب اسلامی،
و آستانهای مقدسه» تعریف کرد و این مشکل رو موثر‌تر حل کرد.
دلیل دوم اینه که عرفاً و قانوناً عدد ۱ معنی تخمین نداشتن
نمی‌ده. ۱ یعنی یک. بودجه یک سند قانونیه. هر گزاره قانونی، دارای بار حقوقیه، و
رعایت این بار حقوقی گزاره‌ها، برای حفظ نظم مدنی جامعه لازمه. در کشوری که عدد
«۱» در اسناد حقوقی‌ش معنی یک نده، سنگ رو سنگ بند نمی‌شه.
اینکه سازمان برنامه بگه تو بودجه «۱» معنی «یک» نمی‌ده به
مضحکه کشیدن نظم حقوقی جامعه‌ست و به سه گواه ادعایی‌ست بی‌مبنا.
اولا، نظام حقوقی ما اینقدر سامان داره که در اون ۱ معنی یک
بده.
ثانیا، «نبود تخمین»
به اضافه «نبود تخمین» مساوی ۲ نیست. در حالیکه تو بودجه این «۱ها» با بقیه
اعداد جمع می‌شن. یعنی هفده تا ۱ی که در ردیفهای درآمدی اومده، با هم جمع شدن و
۱۷ میلیون ریال از ۴۸۰ ه.م.ت درآمد بودجه رو تشکیل می‌دن. اگه «۱» سمبلی برای
تخمین نداشتن بود، نباید با بقیه اعداد جمع می‌شد.
ثالثا، هیچ جای لایحه بودجه قید نشده که «۱» به معنی تخمین
نداشتنه، بلکه این صرفا ادعایی‌ست که شفاها بین کارشناسان می‌چرخه، بدون هیچ
استناد مکتوبی. این در حالیه که عموم اسناد قانونی در ابتدا ماده‌ای برای تعریف
کلیدواژه‌های اون قانون دارند. متن لایحه بودجه تعریف خاصی برای «۱» قید نکرده، که
بشه از چنین ادعایی دفاع کرد.
خلاصه، میزان آشفتگی ذهنی که در طراحی جداول بودجه دیده می‌شه،
ترسناکه!
از اونجا که در نظام حقوقی ما ۱ یعنی یک، موقع مالیات دادن
آستان می‌گه تعهد من همون ۱ هست، و هر کس می‌گه نه بیاد بریم دادگاه از قاضی
بپرسیم. لذا همین ۱ بهونه‌ای می‌شه که بیشتر از صدهزار تومن مالیات نده.
البته اگه به کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس بگیم شما چرا
اجازه می‌دید مجلس مالیات آستان قدس رو «۱» تصویب کنه، می‌گن چه اهمیتی داره،
مالیات آستان که «جمعی-خرجیه»
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
مالیات «جمعی-خرجی» یعنی چی؟
یعنی سازمان مالیات وزارت اقتصاد، مالیات بنگاه‌های اقتصادی
آستان قدس رو «جمع» می‌کنه، و سپس خزانه اون پول رو به حساب خود آستان قدس واریز
می‌کنه تا آستان قدس «خرج» کنه. یعنی این درآمد مالیاتی، چه صدهزار تومن، چه سی
میلیارد تومن، در نهایت باری از هزینه‌های دولت بر نمی‌داره. به این می‌گن مالیات
«جمعی-خرجی».
مگه نه اینکه آستان قدس یک نهاد خیریه‌ست. مگه نه اینکه در
بقیه دنیا هم نهادهای خیریه از مالیات معافند. چرا توقع داریم آستان مالیات بده؟
در بقیه دنیا، معافیت از مالیات دو شرط داره، و هر شرط هم
سازوکاری داره:
شرط اول اینه که همه هزینه‌ها صرف امور خیریه بشه و هیچ
منافع شخصی بیش از حقوق متعارف، برای افراد فعال در اون موسسه نداشته باشه.
سازوکار اطمینان از تحقق این شرط، الزام به انتشار صورتهای مالیه. در همه دنیا
نهادهای خیریه موظف به انتشار عمومی صورتهای مالی‌شون هستند، همونطور که شرکت‌های
سهامی عام هم موظف به انتشار عمومی صورتهای مالی‌شون هستند.
صورتهای مالی بنیاد خیریه گیتس رو می تونید اینجا پیدا کنید:
https://www.gatesfoundation.org/Who-We-Are/General-Information/Financials
صورتهای مالی بنیاد خیریه راکفلر اینجاست:
https://www.rockefellerfoundation.org/about-us/governance-reports/
صورتهای مالی بنیاد خیریه کلینتون اینجاست:
https://www.clintonfoundation.org/about/annual-financial-reports
شرط دوم عدم مداخله در امور سیاسیه. منطقش ساده‌ست. می‌گن
موسسه‌‌ای که نمی‌خواد در تامین هزینه‌های اداره جامعه مشارکت کنه، در تصمیم‌گیری‌ها
هم نباید مداخله کنه.
سازوکار احراز این شرط اینه که هیچ یک از کارمندان یک بنیاد
خیریه مجاز به نامزد شدن در انتخابات نیستند. همینطور، به سفر فرستادن نمایندگان
مجلس، وزرا، و سایر سیاسیون، یا حتی هدیه دادن به آنها، ممنوع است. علاوه بر اون،
بنیاد خیریه مجاز به لابی برای تصویب قانون در مجلس، یا شورای شهر، یا هر نهاد
عمومی دیگه نیست.
آستان قدس شرط اول رو احراز می‌کنه یا شرط دوم رو؟ ... دقیقا
نکته مطلب همینجاست.
اگه این انتقاد رو به آستان ببریم، می‌گن ما به حکم رهبری،
مالیات رو «جمعی-خرجی» پرداخت می‌کنیم. اما این اصلا جواب سوال نبودها!
جوری وانمود می‌کنند انگار رهبری حکم کردند که آستان از
شفافیت مالی برخوردار نباشه!
برید به این سایت ببینید صورتهای مالی هست؟ http://reo.ir/
چطوره که بنیاد مستضعفان، می‌تونه صورت مالی منتشر کنه ولی
آستان نمی‌تونه؟ این در حالیه که هر دو به موجب یک حکم از مالیات معافند.
جا داره از آقای سعیدی‌کیا بابت عمومی کردن صورتهای مالی
بنیاد مستضعفان قدردانی بشه.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
از یک طرف سازمان برنامه تو بودجه می‌نویسه «۱» و به بنگاه‌های
آستان بهانه برای چونه‌زنی علیه سازمان مالیات می‌ده، از طرف دیگه هم آستان از
شفافیت مالی برخودار نیست، لذا معلوم نیست که آیا سازمان مالیات از پس بنگاه‌های
اقتصادی آستان برمیاد یا نه!
اگه خاطرتون باشه، سه هفته پیش تو یه پست نوشتم که وقتی
شفافیت نباشه، وقتی معلوم نباشه روزانه چقدر پول از کجا وارد نهادهای عمومی می‌شه
و به کجا میره، منافع تحلیل بودجه هم محدوده.
تمام داستانهای پشت مالیات «۱» میلیون ریالی آستان، از جنس
همین عدم شفافیت‌هایی‌ست که منافع تحلیل بودجه رو محدود می‌کنه.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
جمع بندی کنیم:
۱- هیچ ردیف درآمدی بودجه مطمئن نیست. همش تخمینه و به همین
دلیل انکار کسری بودجه خام‌اندیشانه‌ست.
۲- استفاده از «۱» بعنوان سمبل مطمئن نبودن، یا تخمین
نداشتن، به مضحکه کشیدن نظم حقوقی جامعه‌ست.
۳- تو کشوری که «۱» معنی «یک» نده سنگ رو سنگ بند نمی‌شه.
۴- اگه قراره موسسه خیریه‌ای در تامین هزینه‌های اداره مملکت
مشارکت نکنه، اولا باید عملکردش شفاف باشه، ثانیا نباید در تصمیم‌گیری‌های سیاسی
مداخله کنه.
وقایع اقتصادیه - پویا ناظران