چرا پایش شاخص دلار برای اقتصاد ایران مهم است؟

پایگاه خبری فولاد ایران - بیش از ۶۵ درصد از معاملات جهانی با دلار انجام می شود و بیش از این عدد از حجم پولهای رایج در جهان متعلق به دلار است. به همین جهت  تغییرات شاخص دلار برای اقتصاد ایران بسیار مهم است. ولی نکته مهم این است که چرا شاخص دلار برای اقتصاد ایران مهم است.

مطالعات و تحقیقات گسترده نشان می دهد که کالاهای پایه در جهان به سرعت به تغییرات قیمت دلار واکنش نشان می دهند. یعنی هرگاه شاخص دلار امریکا افزایش می یابد، بهای کالاها در بازارهای بین المللی کاهش می یابد و برعکس هر گاه این شاخص کاهش می یابد فرصت خوبی برای افزایش قیمت کالاها در جهان ایجاد می شود. این همبستگی منفی دارای ضریب بالایی است و بنابراین باید به آن توجه جدی شود.

بسیاری از کشورهای جهان توسعه نیافته و یا در حال رشد سریع، به شدت به صادرات کالاها وابسته اند و با افزایش دلار و پایین آمدن قیمت این کالاها ارزش دلاری این کالاها کاهش پیدا می کند و ارزش اقتصادی قابل توجهی از کشورهای صادر کننده ( که عمدتا ثروتمند نیستند) به کشورهای وارد کننده ( که به طور عمده ثروتمند هستند) منتقل می شود. متاسفانه در سالهای اخیر با افزایش ارزش دلار انتقال این ثروت و ارزش اقتصادی سرعت گرفته و شکاف بین این دو گروه کشورها را بیشتر و بیشتر کرده است. بخشی از کاهش تولید ناخالص داخلی در ایران، کاهشهای قابل توجه در قیمت نفت و طلا، افزایش بدهی کشورهای در حال رشد و عوارض متعدد دیگری نتیجه افزایش شاخص دلار است. گذشته از اینها افزایش شاخص بورس اثری منفی بر بازار سهام دارد، کسر بودجه دولت را بیشتر می کند، نرخ تورم را در ایران بالاتر می برد، و در شدیدترین شکلش بیماری رکود تورمی در اقتصاد ایران را تشدید می کند. مطمئنم که شکل گیری این پدیده ها همه اش ناشی از تغییرات شاخص دلار نیست، ولی اثر این متغیر بر اقتصاد ایران را هم نباید نادیده گرفت.

هم اکنون تحت تاثیر افزایش شاخص دلار، مشکلات جدی برای کشورهای دیگر ایجاد شده است که امریکا را در یک طرف و جهان غیر امریکایی را در طرف دیگر قرار داده است که این خود زمینه های یک بحران جدی را در جهان ایجاد خواهد کرد. بحرانی که اقتصاد دانان در سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ منتظر آنند.

✍ مرتضی ایمانی راد