رشد تاریخی پول

پایگاه خبری فولاد ایران - با نگاهی به آخرین آمار متغیرهای پولی منتشر شده توسط بانک مرکزی در شهریور ٩٧درمی یابیم که رشد نقدینگی نسبت به شهریور ٩٦حدود ٢٠ درصد است که این موضوع با توجه به شرایط کنونی اقتصاد و روند بلندمدت آن طبیعی است و چه بسا نسبت به شش ماه نخست سال ٩٦حدود ٣درصد کاهش داشته است اما آنچه مایه نگرانی است روند رشد اجزای نقدینگی یعنی پول و شبه پول در این دوره نسبت به مدت مشابه سال گذشته است به نحوی که رشد پول به نرخ تاریخی ٤٥درصد در شهریور رسیده و از رشد شبه پول کاسته شده است. رشد پول نیز ناشی از رشد ٤٩درصدی سپرده های دیداری و رشد ٢٩درصدی اسکناس و مسکوک در دست اشخاص می باشد هر چند که بانک مرکزی اسکناس و مسکوک جدیدی منتشر نکرده و این تقاضا را با کاهش حدود ٦٠درصدی از ذخایر اسکناس خود و کاهش٢٥درصدی ذخایر اسکناس بانکها پوشش داده است اما این آمارها نشان میدهد که اعتماد عمومی به ریال به عنوان ذخیره ارزش و گرایش به سپرده های مدت دار کاهش یافته است یعنی مردم پول نقد بیشتری نگهداری می کنند.

حال سوالی که مطرح میشود این است که آیا مردم سپرده های خود را از بانکها خارج کرده اند؟ پاسخ منفی است زیرا اگر چه رشد سپرده های بلند مدت و کوتاه مدت کاهش یافته اما سطح آن همچنان بیش از گذشته است ولی میتوان گفت بخشی از سود سپرده های مدت دار یا بخشی از نقدینگی جدید تبدیل به سپرده دیداری یا پول نقد می شود که بانکها برای جبران آن مجبور به افزایش استقراض از بانک مرکزی با رشدی معادل ٣٧درصد شده اند و حساب سرمایه آنها کاهش ٤٦درصدی را نشان می دهد.

اساسا با تبدیل سپرده های مدت دار به سایر دارایی ها این بخش از نقدینگی از بانک خارج نمی شود بلکه از حسابی به حساب کوتاه مدت یا حساب جاری دیگری جابجا می شود و سهم اسکناس و مسکوک خارج شده هم ناچیز است بنابراین احتمال بروز پدیده هراس بانکی اندک است. اما بانکها در این حالت به علت تغییر در سیالیت سپرده ها نیاز به منابع بیشتری خواهند داشت و قدرت وام دهی آنها نیز کاهش می یابد.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت طبقه بندی سنتی پول و نقدینگی در اقتصاد ایران است که تحلیلها را دچار اشتباه می سازد.برای نمونه حسابهای متصل به کارت در دسته حسابهای مدت دار(عمدتا کوتاه مدت) و شبه پول طبقه بندی می شوند اما قابلیت نقد شوندگی آنها از حسابهای جاری که با چک مبادله می شوند بسیار بیشتر است و به اصطلاح ٢٤*٧ هستند که اگر این حسابها در طبقه پول قرار می گرفتند رشد پول بسیار بیشتر نشان داده می شد.

مهدی خندان