پایگاه
خبری فولاد ایران
- دوران کودکی در توصیف دیوار چین خوانده بودیم که تنها ساخته دست
بشر که از کره ماه دیده می‌شود. امروز ناسا می‌گوید که چنین باوری، افسانه‌ای بیش
نیست و نه تنها از ماه، که از ماهواره‌های مدار زمین نیز با چشم غیرمسلح نمی‌شود آن
را دید. اگر چیزی از بلندای آسمان، در تاریکی شب، قابل دیدن باشد، دیوار بلندی از چراغ‌های
محافظ است که مرز بین پاکستان و هند را می‌سازد و حدود ۳۳۰۰
متر
طول دارد. شب هنگام تصویر بسیار زیبایی دارد اما در روز تصویری زشت پیش روی شما قرار
می گیرد: سیم خاردارهای در هم تنیده!
دیوار چین، دیوار بین آمریکا و مکزیک، دیوار بین پاکستان و هند
و سیم خاردارهایی که در مرزها می کشند، چرا وجود دارند؟ به این خاطر که ما هویت خود
را از ملیت، وطن، زادبوم یا زادگاه می گیریم و ملیت هم مرز دارد. یک متر این ور می
شود ایران و یک متر آن ور می شود ترکیه! یک متر چقدر تفاوت ایجاد می کند!؟ لذا معروف
است می گویند جغرافیا سرنوشت ماست (Geography is destiny). جبر جغرافیایی وجود دارد.
به همین خاطر هم هست که گفته اند:
توی این کوچه به دنیا اومدیم
توی این کوچه داریم پا میگیریم
یه روز هم مثل پدربزرگ باید
تو همین کوچه بن بست بمیریم
اما به مرور که پیش می رویم شرایط تغییر می کند. دیگر این مرزها
(=جغرافیا) نیست که سرنوشت ما را تعیین می کند بلکه این پل ها (شبکه ها) هستند که مسیر
ما را رقم می زنند. به عبارت دیگر اکنون مردم هویت خود را از مرزها، جغرافیا و سیم
خاردارها نمی گیرند بلکه هویت خود را از شبکه ها می گیرند. چگونه چنین چیزی رخ می دهد؟
دو مکانیزم وجود دارد:
مکانیزم اول: «رنگ باختن تدریجی یکپارچگی عمودی قبیله‌ای در برابر
یکپارچگی افقی شبکه ای.
فرض کنید سه امپراطوری بزرگ وجود دارند. در بالاترین سطح، امپراطورها،
در مورد داشتن و نداشتن رابطه و نوع رابطه با دیگر امپراطوری ها تصمیم می گیرند. سپس
به صورت آبشاری، لایه‌های دوم و سوم و چهارم، بر همان اساس رفتار می کنند.
امپراطوری 1 اعلام می‌کند همه موظف اند هر آنچه را در سایه
امپراطوری 2 وجود دارد دوست داشته باشند و از هر آنچه در سایه امپراطوری 3 وجود دارد
نفرت داشته باشند. به این شکل، رابطه کسب و کارهای امپراطوری 1 با کسب و کارهای امپراطوری
2 تقویت شده و با کسب و کارهای امپراطوری 3 تضعیف می‌شود. مردم، رسانه ها و .... نیز
چنین می کنند.
اگر بخواهیم اوجِ یکپارچگی عمودی را درک کنیم، می‌توانیم آن را
به زندگی قبیله‌ای تشبیه کنیم. در زندگی قبیله‌ای، اگر فردی از یک قبیله فردی از قبیله‌ی
دیگر را می‌کشت، قبیله دیگر به انتقام‌خواهی یک نفر از قبیله اول را می‌کشتند. دیگر
مهم نبود که فرد دوم بیگناه بوده است. مهم این بود که به هر حال، قبیله باید جزای گناه
خود را پرداخت کند (برگرفته از سایت محمدرضا شعبانعلی)
اما یکپارچگی افقی شبکه ای به چه معناست؟ تصمیمات آبشاری به پایین
نمی آید. هر لایه کار خودش را می کند. کسب و کارها و مردم در لایه خود مستقل از دیدگاه
لایه بالاتر، بر اساس منافع خود و نه منافع امپراطورها با یکدیگر رابطه برقرار می‌کنند.
به همین خاطر هم هست که یک هندی، در هند به دنیا می آید اما برای یک شرکت آمریکایی
کار می کند، یک شهروند مجازی کشور استونی است، همسری استرالیایی و فرزندخوانده کانادایی
دارد، در صندوقی در لوکزامبورگ سرمایه گذاری می کند، عضو انجمن حرفه ای برنامه نویسان
آلمانی است و اکنون پروژه ای را برای کشور کنیا در دست دارد. عضو لینکدین، فیسبوک و
توئتیر است و با افرادی از 185 کشور جهان با رنگ های مختلف، مذاهب مختلف ارتباط کاری
و شخصی دارد.
مکانیزم دوم: فشردگی زمانی و مکانی
عبارت‌های مختلفی چون «کوچک شدن جهان»، «دهکدۀ جهانی»، «سرزمین‌زدایی»،
«پایان جغرافیا» همه در یک نقطه مشترکند که دنیا به هم فشرده شده است. هر رخدادی در
هر کجای جهان به سرعت به دیگر نقاط جهان منتقل می شود و تاثیر می گذارند و تاثر می
پذیرد. سرعت و نزدیکی باعث شده جهان به هم فشرده تر شود. کنش و واکنش ها لحظه ای شده
اند. تعاملات کاری، خانوادگی، علمی، سیاسی دیگر محدود به مرزها نیست.
☑️⭕️تجویز راهبردی:
برای ما این تغییر نگرش کمی سخت به نظر می آید. چه اینکه تا اینجا
هم احتمالا خود را آماده کرده اید که نویسنده را به نادیده گرفتن تاریخ، فرهنگ، تمدن
عظیم ایران متهم کنید و انواع و اقسام دیگر برچسب ها. عجالتا تا یک ماه پیشنهاد می
کنم روزی یک بار به این جمله فکر کنید: نه شمالی ام نه جنوبی، نه ترکم نه عرب، اهل
کره زمینم و جهان-وطن، به عبارتی دیگر شهروند این جهانم و خویشاوندانم همه آنانکه خدا
و خوبی را جستجو می کنند.
به خودتان فرصت دهید تا این تفکر سیم خارداری-قبیله ای (یکپارچگی
عمودی) خود را به تفکر شبکه ای (یکپارچگی افقی) بدهد. به پایان جغرافیا سلام کنید.
مجتبی لشکربلوکی