پایگاه خبری
فولاد ایران - تجربه نشان داده است آمریکایی‌ها یک حرف و یک
کار ساده انجام می‌دهند اما بعدها معلوم می‌شود هدف‌های راهبردی و مهمی دارند. با توجه
به این روش آمریکایی است که می‌توان دست‌کم به این فکر کرد که ترامپ روی صحنه بازیگردانانی
است که هدفشان بیرون کردن ایران از بازار نفت و گاز در جهان و جانشین کردن کمپانی‌های
نفتی آمریکایی است. نوشته حاضر که دربی بی سی فارسی درج‌شده است این ادعا را نشان می‌دهد
و باید جدی گرفته شود حتی اگر درصد تحقق آن در کوتاه‌مدت ناممکن باشد.
پیشرفت چشمگیر در صنعت گاز شیل
در ایالات‌متحده، این کشور را از واردکننده انرژی به صادرکننده انرژی تغییر داده است.
گاز شیل تأثیر عمده‌ای بر قیمت‌های انرژی در سراسر جهان داشته است .پیش از انقلاب گازی
شیل آمریکا که در سایه تکنولوژی و نوآوری پیشرفته آمریکا حاصل شد، وابستگی آمریکا به
منابع خارجی انرژی به‌ویژه خاورمیانه روز بروز افزایش می‌یافت. طبق آمار اداره اطلاعات
انرژی آمریکا در سال ۲۰۱۸، این کشور به‌طور متوسط روزانه بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت تولید کرده است. در زمان اوباما در سال ۲۰۱۱ آمریکا ۵۲ درصد از نفت وارداتی خود را از کشورهای اوپک تأمین کرده است. آمریکا
در سال ۲۰۱۸ به‌طور متوسط روزانه ۴ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. صادرات ال ان جی آمریکا نیز در سایه
گاز شیل امکان‌پذیر شده است.
شیل گاز و سیاست خارجی آمریکا
بیشترین تأثیر گاز شیل در سبد انرژی و سیاست خارجی آمریکا در زمان اوباما به
وقوع پیوست. در سال ۲۰۱۱ در سند استراتژی امنیت ( Blue
print for secure future energy ) انرژی آمریکا تولید گاز نامتعارف یا شیل را به‌عنوان بخش مهمی از
منابع انرژی ذکر کرده است و عنوان می‌کند که توسعه این منبع انرژی، ایالات‌متحده را
در تأمین انرژی در آینده تضمین خواهد کرد. تا زمان ریاست جمهوری اوباما، استراتژی امنیت
انرژی ایالات‌متحده بر کاهش وابستگی کشور به واردات نفت خام بر اساس اقدامات لازم برای
کاهش قابل‌توجه مصرف بنزین و تنوع انواع سوخت مورداستفاده قرارگرفته است.در فوریه سال
۲۰۱۳ و در جریان نشست عمومی شماره ۱۱۳ کنگره آمریکا در مورد صادرات ال ان جی بحث زیادی صوت گرفت. اعضای
کمیته انرژی سنا بر این امر تأکید داشتند که افزایش تولید نفت و گاز شیل در آمریکا
موجب استحکام تحریم‌های آمریکا علیه ایران شده است. در نشست ماه می، کنگره در مورد
لزوم صادرات ال ان جی به اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به روسیه تصمیم‌گیری شد.
هم‌چنین برای کمک به امنیت انرژی ژاپن و کره جنوبی که از هم‌پیمانان آمریکا در شرق
آسیا و به منابع نفتی خاورمیانه متکی هستند، ال ان جی آمریکا به این کشورها صادر شود.
تصمیم ترامپ برای خروج آمریکا از برجام بدون توجه به ایجاد فرصت برای صادرات بیشتر
منابع انرژی صورت نگرفته است. صادرات بیشتر ال ان جی آمریکا همیشه مدنظر دولت ترامپ
بوده است، درحالی‌که ممکن است تحریمها یک‌بار دیگر صادرات نفت ایران را به میزان ۱ میلیون بشکه در روز کاهش دهد، بخش نفت و گاز ایالات‌متحده بعید است
که سهم ایران را در بازار بگیرد. مشخصات شیمیایی نفت خام صادراتی ایران با نفت شیل
آمریکا متفاوت است.آمریکا از صادرات انرژی به‌ویژه ال ان جی برای گسترش روابط با همسایگان
و متحدین خود در جای جای جهان استفاده می‌کند. امنیت انرژی اتحادیه اروپا و وابستگی
شدید این اتحادیه به گاز روسیه باعث شد تا آمریکا نگاه ویژه‌ای به بازار انرژی اتحادیه
اروپا داشته باشد و با افزایش صادرات ال ان جی در کنار تسریع در امر احداث کریدور جنوبی
گاز بخواهد از وابستگی این اتحادیه به روسیه کم کند. بازار شرق آسیا به‌ویژه کره جنوبی
و ژاپن که اکثریت میعانات گازی را از ایران وارد می کنند فرصت مناسبی برای ال ان جی
آمریکا برای ایفای نقش در امنیت انرژی کره جنوبی بازی کند. با نگاهی به وضعیت واردات
نفت و میعانات گازی دو کشور از ایران می‌توان به نقش ال ان جی آمریکا در تحریم ایران
آگاه تر شد.
کره جنوبی
کره جنوبی یکی از مشتریان عمده میعانات گازی ایران است. بیش از ۵۵ درصد میعانات گازی ایران به این کشور صادر می‌شود. بر اساس آمارهای
رسمی وزارت نفت، متوسط میزان صادرات میعانات گازی ایران در سال ۲۰۱۷، ۴۲۸ هزار بشکه در روز بوده است. پس از خروج آمریکا از برجام شرکتهای
عمده کره ای واردکننده نفت و میعانات گازی ایران واردات از ایران را کاهش داده اند.
بر اساس گزارش پلاتس شرکت هانوا توتال پتروچمیکال که بزرگترین واردکننده میعانات گازی
ایران است، در شش ماهه اول ۲۰۱۸ - ۱۵.۹۲ میلیون بشکه میعانات گازی از ایران وارد کرده که از ماه اوت واردات
خود را به یک سوم کاهش داده و اقدام به واردات از قطر و آمریکا کرده است.
ژاپن
ژاپن یکی از مشتریان عمده نفت ایران در شرق آسیاست. در سال ۲۰۱۷ و طبق آمار انجمن نفت ژاپن این کشور ۱۷۲ هزار و ۲۱۶ بشکه در روز نفت از ایران وارد کرده که در مقایسه با سال پیش از
آن ۲۴.۲ درصد کاهش داشت. نفت ایران ۵.۳ درصد از کل واردات نفت پالایشگاههای ژاپن در سال ۲۰۱۷ را تشکیل داده است.به دنبال خروج آمریکا از برجام، این کشور نیز
اقدام به کاهش واردات نفت از ایران نمود. ژاپن ۵.۵ درصد نفت خود را از ایران وارد می‌کند و طبق آمارهای وزارت اقتصاد
و تجارت ژاپن، در ماه آگوست، ژاپن روزانه ۱۷۷۴۷۵ بشکه و طی یک ماه مجموعاً ۳.۳۹ میلیون بشکه نفت خام از ایران خریده است. ژاپن خواهان معافیت از
تحریم آمریکا شده که با مخالفت دولت ترامپ روبرو می‌شود. پیش بینی می‌شود با افزایش
صادرات ال ان جی و میعانات گازی آمریکا، بخشی از سهم نفت ایران در بازار ژاپن گرفته
می‌شود.تحریم‌های پی در پی صنعت انرژی ایران نه تنها باعث کاهش ظرفیت تولید نفت و گاز
ایران شده است، بلکه باعث کاهش سهم ایران در بازار جهانی انرژی شده است . بالا رفتن
ریسک سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران از دیگر نتایج تحریم آمریکاست. کاهش ظرفیت
تولید نفت و به تبع آن کاهش پتانسیل صادراتی نفت ایران باعث خواهد شد تا ایران در یافتن
وام و تسهیلات از بانکها و موسسات مالی جهانی با مشکل روبرو شود. با توجه به اینکه
فروش نفت و گاز و درآمد ارزی آن برای توسعه کشور ضروریست، فروش اندک نفت و گاز منجر
به اخلال در نظام و تخصیص درآمدهای ایران می‌شود. با توجه با افزایش تولید کنندگان
گاز طبیعی و ال ان جی و سهم کمتر از یک درصدی در بازار جهانی گاز فرصت مناسبی را برای
رقیبان ایران از جمله آمریکا برای گرفتن سهم ایران در بازار منطقه ای و جهانی انرژی
فراهم می نماید. افزایش تولید نفت و گاز شیل آمریکا نیاز ایران را برای یافتن بازار
جدید بیش از بیش آشکار تر کرده است، هر چند مشخصات نفت شیل آمریکا با نفت خام ایران
متفاوت است اما، در بخش ال ان جی ایران شانس زیادی برای رقابت با ال ان جی آمریکا ندارد
چرا که ایران در حال حاضر تولیدی ندارد و معلوم نیست چه هنگام سرمایه و تکنولوژی لازم
برای تکمیل واحدهای نیمه تمام ال ان جی تامین شود.تحریم‌های دوران اوباما باعث عدم
تکمیل پروژه های ال ان جی ایران شد و انتظار نمی رود ایران در کوتاه‌مدت و میان مدت
بتواند سهم عمده‌ای در بازار ال ان جی داشته باشد. تحریم‌های ترامپ هم بر صنعت گاز
و نفت ایران تأثیر گذار خواهد بود. کاهش سهم نفت ایران در بازار جهانی نفت در کوتاه‌مدت
در کنار کاهش ظرفیت تولید نفت و گاز ایران در کنار مشکلات جذب سرمایه خارجی از تاثیرات
تحریم آمریکا در کوتاه‌مدت و میان مدت است.افزایش صادرات ال ان جی آمریکا به هند و
ترکیه زنگ خطری برای ایران در حفظ سهم خویش در بازار منطقه ای انرژیست. ایران اگر خواهان
حضور فعال در بازار منطقه ای و جهانی است ناچار به تعامل با کشورهای منطقه و قدرتهای
جهانی در راستای منافع مشترک است.بدون سرمایه و تکنولوژی خارجی کسب سهم بیشتر در بازار
جهانی انرژی با توجه به وجود و تنوع کشورهای تولید کننده انرژی کار بسیار سختی است.
این در حالیست که در شرایط تحریم، ایران شانس زیادی برای کسب سرمایه و تکنولوژی خارجی
ندارد. هر کشور یا بازاری که ایران در دوران تحریم از دست دهد پس از رفع تحریمها در
آینده برای کسب مجدد چنین بازارهایی با چالشهای جدیدی روبرو خواهد شد و باید تصمیم
گیران سیاست خارجی و انرژی برای دوران تحریم و پس از تحریم برنامه های کوتاه‌مدت و
میان مدت طراحی کنند.
ساعت
24