پایگاه
خبری فولاد ایران – دونالد ترامپ رییس
جمهوری آمریکا پیش از ورود به کاخ سفید و در جریان مبارزات انتخاباتی خود بارها
بسیاری از معاهدات بین المللی را مورد انتقاد قرار داده بود و به رغم الزامات
قانونی و بین المللی، تهدید کرده بود از این توافقنامه ها خارج خواهد شد.
این نوع نگاه ترامپ به توافقنامه های بین المللی به وضوح
حکایت از آن دارد که واشنگتن آشکارا از روند 'چند جانبه گرایی' در سیاست جهانی روی
گردان شده و مسیر تک روی را در سیاست خارجی پیش روی خود قرار داده است.
این در شرایطی است که اندیشمندان علوم سیاسی و حقوق بین
الملل بویژه پس از تجربه دو جنگ جهانی، تفکر 'چندجانبه گرایی 'و یا 'جهانی شدن' را
تنها راه جلوگیری از بروز مناقشات و رویارویی های پرمخاطره می دانستند.
در ابتدای قرن 20، ناسیونالیسم افراطی و دیپلماسی ناکارآمد
در کنار رقابت شدید قدرت های بزرگ به بروز دو جنگ جهانی طی 25 سال منجر شد. همین
طرز تفکر رقابت تسلیحاتی هسته ای اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا را به دنبال داشت.
اندیشه 'چند جانبه گرایی' برای رویارویی با این دیدگاه مطرح
شد و تشکل های اقتصادی، سیاسی، نظامی و محیط زیست مانند نفتا، ناتو، سازمان تجارت
جهانی، توافقنامه زیست محیطی پاریس، پیمان کیوتو و ... در این راستا به وجود آمدند.
در حالی که انعقاد توافقنامه جدید 'نفتا' این روزنه امید را
گشوده بود که واشنگتن کاملا به روند 'چند جانبه گرایی' پشت نکرده است، اظهارات
'ریچارد هاس' رییس شورای روابط خارجی آمریکا نشان داد که کاخ سفید همچنان روند 'تک
روی' در عرصه بین الملل را مد نظر دارد.
وی پس از انعقاد توافقنامه جدید نفتا گفت، این پیمان موجب
تقویت موقعیت استراتژیک آمریکا در برابر چین خواهد شد.
براساس این دیدگاه ، 'نفتا' ی جدید موجب می شود که چین از
مرزهای تجاری آمریکا و کانادا عقب رانده شود؛ زیرا در توافقنامه جدید تصریح شده
است که هیچیک از اعضا نمی توانند معاملات تجاری جداگانه ای با چین داشته باشند.
این می تواند به معنای قطع بال های تجاری چین باشد.
به گفته مقامات کاخ سفید، گام بعدی انعقاد قرارداد تجاری
جدید با ژاپن است.
واشنگتن از پیمان محیط زیست پاریس خارج می شود، یونسکو را
پشت سر می گذارد، شورای حقوق بشر را ترک می کند، نفتا را بروز رسانی می کند،
سازمان تجارت جهانی را ناکارآمد می داند، مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد را
نادیده می گیرد و ... چرا ؟
استراتژیست های آمریکا چه توضیحی برای رویگردانی واشنگتن از
اکثر پیمان ها و معاهدات بین المللی دارند. پشت کردن آمریکا به روند چند جانبه
گرایی که زمانی خود مروج آن بود به چه معنا است؟ آمریکا حتی متحدان اروپایی خود را
نیز برنمی تابد و آنها را می آزارد. چرا؟
واقعیت آن است که در عرصه ژئو پلتیک ، یک دگردیسی عمیق در
حال تکوین است.
مدتها است که اندیشمندان سیاسی از انتقال قدرت از غرب به شرق
سخن می گویند. این پدیده بشدت موجب نگرانی مقامات کاخ سفید شده است.
برژنسکی آوریل 2010 میلادی در یک سخنرانی در شورای روابط بین
الملل در مونترال گفت: 'تاکنون جهان بطور نسبی تحت سیطره غرب بوده است ولی این
وضعیت دیگر نمی تواند تداوم یابد... منطقه اوراسیا محور قدرت ژئواستراتژیک جهان
خواهد بود... '
وی تاکید دارد که آمریکا برای حفظ برتری و استیلای خود باید
تلاش کند بر منطقه اوراسیا تسلط کامل یابد که منطقه ای از اروپای شرقی تا
خاورمیانه و آسیای مرکزی را شامل می شود.
این استراتژیست مشهور آمریکا فوریه 2013 نیز در یک سخنرانی
در لهستان در اظهارات صریح تری هشدار داد: 'مرکز گرانش قدرت سیاسی در جهان در حال
انتقال از غرب به شرق است'.
معنای سخنان برژنسکی این بود که توازن قدرت در جهان به سود
شرق در حال تغییر است و آمریکا در یک دوره نه چندان طولانی، بسیاری از مناطق تحت
نفوذ خود را از دست خواهد آمد ؛ سرنوشتی که بریتانیای کبیر پس از جنگ جهانی دوم با
آن مواجه شد.
وی گفت: برای ممانعت از وقوع این پدیده باید تمامی کانون های
قدرت که می توانند هژمونی آمریکا را به چالش بکشند نابود یا کنترل شوند و برای این
منظور دو کار عمده باید صورت گیرد: ' نخست باید کشورهای ژئوپلیتیک پویا که توانایی
قابل توجهی در توزیع قدرت دارند شناسایی شوند و ثانیا با بکارگیری ظرفیت های
آمریکا، این کشورها تحت کنترل درآیند'.
محمدرضا عرفانیان