کار، کار خودشونه

پایگاه خبری فولاد ایران - گفته می شود دولت عمدا نرخ ارز را افزایش داده تا بدینوسیله بانک ها را از ورشکستگی بیرون آورد و هیچ متغیر تحریمی یا اقتصادی واقعی بر این افزایش موثر نبوده است. این فرض تا چه حد درست است؟

❗️در واقع لزوما با افزایش نرخ ارز وضعیت بانکها بهبود چندانی نمی یابد. این عدم بهبود هم در صورت سود و زیان و  هم ترازنامه قابل بحث است.

🔰در سمت راست ترازنامه بر خلاف تصور عمومی شکل اصلی دارایی  سیستم بانکی تسهیلات است نه مستغلات یا دارایی های ثابت. در واقع از حدود ٣ هزار هزار میلیارد تومان دارایی بانکها تا قبل از وقوع شوک ارزی( اسفند ٩٦) تنها حدود یکصدهزار میلیارد تومان مستغلات و حدود ٧٥ هزار میلیارد تومان بنگاهداری بوده است و الباقی به نحوی از انحا به شکل تسهیلات یا مرتبط به ان( سود دریافتی،...) بوده است. در واقع بخش اصلی دارایی بانکه عملا در یک شوک تورمی مانند سایر دارایی های ریالی آب می شوند. باز این نکته بر قرار است که شکل اصلی مستغلات باقی مانده در سبد بانکی مستغلات سرمایه ای است که عملا در بحران جاری چندان به نقد پذیری آن ها افزوده نشده.

ممکن است گفته شود به هر حال وثایق این تسهیلات ارزشمند می شود که باید عرض شود بعد از تغییر سیستم محاسبات سود تسهیلات در سال ٩٤ و نیز تشدید رکود و پبشران شدن امهال، عملا شکل اصلی وثیقه از مستغلات به چک و سفته تبدیل شده است. در سال ٩٥ این عدد ٦٠ به ٤٠ بوده است و به مرور زمان تشدید هم شده است.

⚠️مهمتر از همه این موارد افزایش شدید تسهیلات مشکوک الوصول در چنین شرایطی است که عملا کیفیت دارایی ها را شدیدا می کاهد.

🔰در طرف چپ ترازنامه اگر چه با افزایش تورم نرخ بهره واقعی پرداختی کاهش می یابد ولی این امر مشروط به عدم افزایش سود اسمی است که عملا رخ داده است و محتمل است باز هم رخ دهد. اگر چه نرخ بهره واقعی اکنون از قله ١٣ درصد خود فاصله گرفته اما همچنان برای سپرده های بزرگ عدد سود واقعی بسیار بالاست.

🌐درباره دارایی و بدهی ارزی بانک ها تفاوت این دو عدد در اسفند ٩٦ نسبت به اندازه ترازنامه اندک بوده( حدود ٧٥ هزار میلیارد تومان) و اگر چه میزان دارایی ارزی بانکها افزایش قابل توجهی داشته( حدود ١٤.٩ درصد تا تیر ٩٧) ولی باز این عدد نسبت به اندازه ترازنامه کوچک است.

⁉️در صورت سود و زیان وضعیت به مراتب بد تر است. اگر چه سود واقعی  پرداختنی یک ساله کاهش می یابد ولی همزمان هم NPL بانکها شدیدا افزایش می یابد و هم هزینه های جاری ان ها.

‼️درباره NPL اثر منفی ان هم از باب ذخیره گیری و هم بعدتر از باب شناسایی زیان واضح است.

برای دانستن اهمیت هزینه جاری بانکها باید اشاره کرد در سال ٩٥ هزینه حاری بانکها حدود ٥٣ هزار میلیارد تومان بوده که بیش از ٣٠ هزار میلیارد ان حقوق و دستمزد است. این اندازه در مقیاس صورت سود و زیان بسیار بزرگ است. چرا که در همان سال خالص زیان تفاوت بین دریافت سود تسهیلات و پرداخت سود سپرده منفی ١٨ هزار بوده است. حال همین هزینه جاری با تورم شتابان افزایش می یابد.

✳️مجموع این حقایق به ما می گوید در وضعیت شوک ارزی از این جنس که با آن مواجهیم اگر وضع بانکها بدتر نشود، یقینا بهتر نخواهد شد.

❌راقم این سطور منکر شدت ناتوانی دولت در اتخاذ تصمیمات صحیح در حوزه پولی و ارزی در همه ٦ سال گذشته نیستم اما بدنبال سناریو های دور و دراز گشتن هم کمکی به حل مشکل نمی کند.

اقتصاد سیاسی