کدام تورم را باور کنیم؟

پایگاه خبری فولاد ایران - یک اصل اقتصادی وجود دارد که ما به تعداد خانوارهای ایرانی نرخ تورم داریم. یعنی هر خانوار ایرانی بسته به سبد محصولات و خدماتی که استفاده می‌کند نرخ‌های تورم مختلفی را تجربه می‌کنند و این کلید نامانوس بودن نرخ‌های تورم رسمى اعلامی با احساس مردم از نرخ تورم است. نرخ تورم رسمی که توسط نهادهای آماری کشور مثل بانک مرکزى محاسبه و‌ اعلام می‌شود تنها میانگین تغییرات قیمت ۳۸٦ قلم کالا و خدمت است که با نمونه‌گیری از بین ۱۷٦٠٠ خانوار ایرانى در سطح کشور از مجموع بیش از بیست میلیون خانوار ایرانی محاسبه می‌شود . پس بدیهی است که به عنوان مثال نرخ تورمی که یک خانوار در منطقه یک تهران تجربه می‌کند با نرخ تورم یک خانوار روستایی سیستانى و با نرخ تورم رسمی اعلامى کشور کاملا متفاوت باشد.

🔸اما واقعیت این است که سیاستمدارها هم در بیان همین نرخ تورم رسمی اعلامى بر اساس منافع شان بازی می‌کنند. مثلا در دو مدل محاسبه تورم نقطه به نقطه و میانگین سالیانه به دلیل نحوه محاسبه‌شان، تورم نقطه به نقطه خیلی سریع‌تر تغییرات قیمتی را چه در دوره افزایش تورم و چه در دوره کاهش قیمت‌ها نشان می‌دهد و تورم عمومی میانگین سالیانه با یک فاصله زمانی زیاد نسبت به تغییرات واکنش نشان می‌دهد.

🔸اینگونه است که سیاستمدارها از جمله در دولت یازدهم در سال‌های ٩٣ تا ٩٥ در دوره کاهش نرخ تورم همواره با هیجان در سخنرانى‌ها به کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه اشاره می‌کردند و در دوره افزایش قیمت‌ها و افزایش نرخ تورم مثل این هفته‌هاى اخیر، سیاستمدارها در سخنرانى‌ها و گزارش‌هاى خود به نرخ‌های تورم میانگین سالیانه که هنوز تغییرات قابل توجهی را به دلیل مدل محاسبه تجربه نکرده است اشاره مى‌کنند.

🔹بر همین اساس بانک مرکزى امروز نرخ تورم مرداد ماه را که همان نرخ تورم میانگین سالیانه است ۱۱٫۵ درصد ارائه کرده است و شاید اولین واکنش توده مردم به این نرخ به دلیل تجربه افزایش قیمت‌ها در هفته‌های اخیر، غیرواقعی و آمارسازی دانستن این آمار است. اما بانک مرکزى در کنار انتشار این آمار که با همه جزئیات و بخش‌های مختلف ارائه کرده است، یک اشاره کوچکی هم به آمار تورم نقطه به نقطه داشته است که نسبت به سال گذشته مرداد ماه ٢٤٫٢ درصد افزایش داشته و دیگر هیچ جزئیاتی از آمار تورم نقطه به نقطه در گروه‌های مختلف منتشر نکرده است. این درحالی است که به دلیل اینکه در آغاز دوره افزایش قیمت‌ها هستیم، این شاخص تورم نقطه به نقطه و نه میانگین سالیانه است که اهمیت داشته و همین آمار کوتاه نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه یا تغییرات قیمت‌ها در یک ماه نسبت به ماه مشابه در سال قبل از ١٨ درصد تیرماه به ٢٤٫٢ افزایش داشته است.

❇️واقعیت این است که آمار تورم در ایران همچنان آمار قابل اعتنا و معتبری است اگر:

🔹به آمار تورم‌های رسمى اعلامى به عنوان شاخصی از میانگین تغییرات قیمت فقط در ٣٨٦ قلم کالا و خدمت که به نظر بیشترین مصرف مشترک در بین مردم ایران را دارند توجه شود که با تورمى که تک تک آحاد مردم تجربه می‌کند مى‌تواند کاملا متفاوت باشد.

🔹در هر دوره بسته به رفتار افزایشی یا کاهشی قیمت‌ها به شاخص تورمى با اهمیت آن دوره، مثل تورم نقطه به نقطه در این ماه‌ها یا تورم‌های تولیدکننده به عنوان عامل پیش‌نگر تغییرات قیمت‌های آینده توجه شود.

🔹در خود شاخص تورم هم گروه‌های مختلف، تغییرات متفاوتی داشته که این تغییرات با وزن هاب مختلف شاخص کل را تغییر می‌دهند و مثلا تغییرات قیمت در گروه خوراکى‌ها و آشامیدنى‌ها یا اجاره مسکن نباید به جاى شاخص تورم کل که میانگین همه گروه‌ها است تعبیر و تفسیر شود.

منبع: سیامک قاسمى – موسسه مطالعات اقتصادی بامداد