پایگاه خبری فولاد ایران - ایران
اگر می‌خواهد دنبال افزایش منافع ملی خود باشد باید سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در
خصوص مسئله نفت را پی‌گیری کند.
نشست
اخیر سازمان کشورهای صادر کننده نفت در حالی برگزار شد که بسیاری از اخبار واصله
آن ،از مواضع ناهمسوی بین اعضا بویژه در برخی موارد خاص، از جمله «میزان تولید»
حکایت داشت. به گزارش خبرگزاری وزارت نفت (شانا) نتایج نشست 174 اوپک عبارت بودند
از «توافق همکاری کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)
برای کاهش در مجموع روزانه یک میلیون و 800 هزار بشکه‌ای (یک میلیون و 200 هزار
بشکه اوپک و 600 هزار بشکه کشورهای غیرعضو اوپک) همچنان معتبر خواهد بود. اعضای
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در نشست نوامبر 2016 (10 آذرماه 95) تصمیم گرفتند میزان
تولید خود را به سطح 32 میلیون و 500 هزار بشکه در روز برسانند که این توافق در
نشست 173، تا پایان نوامبر 2018 تمدید شد.»
علاوه
بر این، «اعضای اوپک و غیر اوپک در ماه‌های گذشته یک میلیون بیشتر از میزان
تعهد خود کاهش عرضه در بازار داشته اند و این بدان معناست که بجای یک میلیون و 800
هزار بشکه در روز، 2 میلیون و 800 هزار بشکه کاهش عرضه صورت گرفته است، به گونه‌ای
که اکنون میزان تعهد و پایبندی آنها حدود 150 درصد است.»
همچنین
«در صورت عملی شدن این تصمیم، در عمل روزانه یک میلیون بشکه نفت بیشتر وارد بازارهای
جهانی خواهد شد که این به معنای افزایش تولید نیست و تنها به منزله پایبندی 100 درصدی
به توافق همکاری اوپک و غیراوپک است، در همین حال ممکن است امکان روانه شدن همه
این یک میلیون بشکه به بازار وجود نداشته باشد و میزان کمتری وارد بازار شود.»
اختلاف
ایران با اعضای اوپک بر سر افزایش تولید
یکی
از مهمترین مسائلی که در دور اخیر گفت و گوهای اوپک وجود داشت، افزایش اختلاف بین
اعضا بر سر موضوع افزایش تولید بود. در حالی که شرایط بازار بعد از خروج آمریکا از
توافق هسته ای با ایران، در شرایط نسبتا متزلزلی نسبت به خرید نفت ایران است،
اخبار واصله حکایت از این موضوع دارد که اعضا اوپک و کشورهای دیگر به دنبال افزایش
یک میلیون بشکه ای ظرفیت تولید خود هستند.
از
جمله کشورهایی که با این سیاست اعلام همبستگی کرده اند می توان به روسیه و عربستان
اشاره کرد. برخی از کارشناسان نیز از توافق پشت پرده مسکو – ریاض برای افزایش
تولید سخن گفته اند. سیاست افزایش تولید چند پیام مهم دارد که عبارتند از:
1.
افزایش تولید و کاهش قیمت
یکی
از نتایج مستقیم افزایش تولید نفت توسط کشورهای عضو و غیر عضو سازمان اوپک و
صادرکنندگان نفت، این است که منجر به کاهش قیمت نفت می شود و این موضوع مستقیما بر
روی توسعه و اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت از جمله ایران تاثیر می گذارد. ایران
همواره در طول تاریخ با سیاست افزایش تولید نفت به دلیل کاهش قیمت این محصول
استراتژیک مخالفت ورزیده و آن را هم راستا با منافع کشورهای بزرگ تلقی کرده است.
2.
جبران کسری کشورهایی که تحت تحریم های آمریکا قرار می گیرند
یکی
از مهمترین پیامدهای افزایش تولید یک میلیون بشکه ای نفت، جبران کسری کشورهایی است
که تحت تحریم های ایالات متحده قرار می گیرند. کارشناسان بازار نفت بر آنند که بعد
از خروج آمریکا از توافق هسته ای که در تاریخ 18 اردیبهشت صورت گرفت و متعاقبا
بازگشت تحریم ها که با مهلت 180 روزه آمریکا یعنی بعد از تاریخ 13 آبان 1397 همراه
خواهد بود، عرضه نفت ایران در بازارهای جهانی با مشکلاتی مواجه خواهد شد. اخیرا
«بیژن زنگنه» وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران که برای شرکت در نشست اعضای اوپک به
وین رفته بود، از غیرمحتمل بودن صدور معافیت موردی از تحریم‌های آمریکا برای
خریداران نفت ایران خبر داد. وی با سرویس تلویزیونی بلومبرگ مصاحبه کرده و گفته
«فکر نمی‌کنم که آنها (خریداران نفت ایران) بتوانند از ایالات متحده معافیت
بگیرند. ما می‌خواهیم راه دیگری پیدا کنیم.» این موضوع نشان می دهد که ایران در
حال آماده کردن خود برای شرایط بعد از عدم معافیت شرکت ها و کشورهای دیگر در خصوص
خرید نفت ایران است.
تصمیم
اخیر سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) مبنی بر جبران کسری کشورهایی که تحت
تحریم های آمریکا قرار می گیرند، به طور مستقیم به جبران کسری نفتی بر می گردد که از
ناحیه ایران وارد بازار می شود. این موضوع که توسط روسیه و عربستان مطرح شده، می
تواند منافع ایران را در میان مدت تهدید کند. باید دید راه های جایگزینی که وزیر
نفت جمهوری اسلامی از آن سخن می گوید دقیقا چیست.
عربستان
سعودی با توافق روسیه به دنبال تصویب افزایش یک میلیون بشکه ای تولید نفت اوپک
است. این اقدام با هدف جایگزینی کاهش صادرات نفت ایران به دلیل تحریم آمریکا صورت
می گیرد. ایران هم اکنون روزانه حدود 3.5 میلیون بشکه تولید و حدود 2.5
میلیون بشکه صادرات نفت دارد. آمریکا تلاش می کرد گام به گام صادرات نفت ایران را
کم کند. افزایش تولید دیگر تولیدکنندگان نفت می تواند جای خالی نفت ایران در بازار
جهانی را پر کند و مانع از افرایش قیمت نفت شود. این اتفاق به معنی همکاری رسمی
اوپک علیه تحریم صادرات نفت یک عضو موسس اوپک است. زنگنه وزیر نفت ایران به شدت با
این اقدام مخالف است و جلسه اخیر اوپک را به نشانه اعتراض ترک کرد. به نظر می
رسد اکثریت اعضای اوپک موافق این افزایش تولید هستند زیرا منجر به افزایش درآمد
نفتی آنها می شود. روسیه عضو اوپک نیست.
آمریکا
برای فشار به ایران ابتدا به سراغ نفت رفت
ترامپ
برای تحت تاثیر قرار دادن ایران، نخست انگشت خود را بر روی ماشه جنگ نفتی با ایران
گذاشته است. ترامپ در یادداشتی خطاب به مسئولان آمریکا در اواخر اردیبهشت نوشته
بود «طبق قانون اختیارات دفاع ملی سال 2012 ... حکم من این است که عرضه نفت و
محصولات نفتی در حدی است که اجازه می‌دهد حجم نفت خام و محصولات نفتی که از ایران
یا از طریق موسسات مالی (از ایران) خریداری می‌شود، به میزان چشمگیری کاهش یابد.»
وی با اشاره به این قانون که زیربنای تحریم نفت ایران را تشکیل می داد و توسط
باراک اوباما انجام شد، جنگ نفتی خود با ایران را اینگونه کلید زده است «شرایط
اقتصاد جهانی، افزایش تولید نفت بعضی کشورها و مازاد تولید در جهان او را به این
جمع بندی رسانده که کاهش چشمگیر فروش نفت ایران در بازارهای جهانی امکان‌پذیر است.»
هم
سویی کامل بین عربستان به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت با ترامپ و تجربه عربستان
در افزایش حجم تولید تفت خود در زمانی که ایران توسط دولت باراک اوباما تحت
تضییقات نفتی قرار گرفته بود، نشان می دهد که عربستان سعودی یکی از مهمترین پایه
های تصمیم ترامپ برای کاهش خرید نفت ایران در بازارهای جهانی را تشکیل خواهد داد.
البته توافق نانوشته روسیه – عربستان مبنی بر افزایش تولید نیز بر روی روند رسیدن
به این مسئله بی تاثیر نخواهد بود.
حال
بایستی ملاحظه کرد که واکنش بازارهای جهانی و شرکت های خریدار مواد خام نفتی نسبت
به تاثیر نشست اخیر اوپک بر روی افزایش تولید با نگاهی به رفتار ترامپ و آمریکا و
فشار واشنگتن بر روی بانک ها و شرکتهایی که در زمینه تولید و صادرات نفت ایران
دخیل هستند، تا چه حد سبب واکنش بازار نسبت به خرید نفت ایران می شود. همچنین
بایستی ملاحظه کرد که «راه دیگری» که وزیر نفت ایران در خصوص فروش نفت از آن سخن می
گوید چیست و تا چه حد می تواند موفقیت لازم برای فروش نفت و عرضه آن به بازارهای
بین المللی را به همراه داشته باشد.
آن
چه مشخص است این است که روند خام فروشی و فروش نفت به صورت خام، سیاستی اشتباه است
که با کوچکترین نوسانی در بازار و با مخالفت آمریکایی ها متاثر شده و شرایط به
مرحله بحرانی می رسد، در خصوص توافق روسیه – عربستان بایستی به این نکته اشاره کرد
که هر کشوری به دنبال افزایش منافع ملی خود است. افزایش تولید نفت طبیعتا برای
روسیه سود بیشتری را به همراه دارد. ایران اگر می خواهد به دنبال افزایش منافع ملی
خود باشد بایستی سیاست های اقتصاد مقاومتی در خصوص مسئله نفت را پی گیری کند.
منبع:
شانا