پایگاه
خبری فولاد ایران - تجربه
40 ساله تحریم های آمریکا و تحریم ها در سال های 89 تا 93، تداوم برخی
محدودیت ها و تحریم ها در سال های اخیر، بهبود استانداردهای بانکی و همکاری
های ایران با بانک های جهان، پیش خور کردن اثر خروج آمریکا از برجام و رشد نرخ
دلار در یکسال اخیر، موضوعاتی است که نشان می دهد فشار تحریم ها و خروج آمریکا از
برجام در این مرحله کم رنگ تر از دوره قبلی خواهد بود و البته دولت باید از
فرصت اثر رشد نرخ ارز بر تولید وصادرات به نفع تولید واشتغال داخلی استفاده کند و
به تقاضای غیررسمی ارز در بخش های قاچاق، خروج سرمایه از کشور و خرید دلار
با هدف سفته بازی و حفظ ارزش پول توجه کند زیرا عامل عمده نوسان نرخ ها در بازار،
تقاضای کاذب و غیر رسمی و دلایل غیر اقتصادی بوده است
به دنبال خروج آمریکا از برجام، برخی کارشناسان با اشاره
به دستاوردهای سه سال اخیر و پس از برجام، شامل بهبود روابط بانکی بین ایران و
اروپا و آسیا و همچنین گسترش کارگزاری های مختلف در سطح جهان، بهبود استانداردهای
بانکی ایران، اجرای ifrs و استانداردسازی صورت های مالی بانک های ایران، پیگیری مطالبات
و شاخص های مختلف بانکی و پولی در ایران، کاهش تورم و انضباط مالی و...
معتقدند که شرایط بانک های ایران و فشار تحریم های آمریکا و چالش های سیستم بانکی
کم رنگ تر از سال های 89 تا 92 است و در دوره جدید برقرای تحریم های آمریکا
، شرکای تجاری ایران و بانک های اروپا و آسیا، روابط بهتری با بانک های ایران
خواهند داشت و در نتیجه مشکلات و چالش های بانکی و پولی و ارزی ایران کمتر از سال
های قبل خواهد بود.
همچنین برخی صاحب نظران با اشاره به این نکته که تحریم های
بانکی و ارزی ایران در طول 40 سال گذشته همواره وجود داشته و در سال های بعد از
برجام نیز تحریم ها به طور کامل قطع نشده بود می گویند: تحریم های دلاری و
نبود ارتباط ارزی با آمریکا و برخی شرکت ها همواره وجود داشته و لذا خروج آمریکا
از برجام و برقراری تحریم های توسط این کشور، پدیده جدیدی نیست و به شکل های مختلف
نیز در سال های اخیر وجود داشته، و لذا اثر کمی بر تجارت و فعالیت شبکه بانکی
ایران خواهد داشت.
این صاحب نظران
معتقدند که شبکه بانکی ایران در 40 سال اخیر و سال های بعد از برجام نیز خود را با
شرایط و چالش ها وفق داده و توان خود را افزایش داده اند . از جمله کاهش فاصله با
استانداردهای روز دنیا و برقراری روابط بانکی ایران و جهان، را شاهد بوده ایم و
ایران در قراردادها و همکاری های بانکی، فاینانس ها و تامین مالی، نقل و انتقال
پول از ظرفیت ارزهای غیر دلاری و پیمان های دو جانبه بین کشورها استفاده کرده است.
از سوی دیگر، در سال های اخیر بسیاری از کشورهای منطقه و جهان
به دنبال روابط دو جانبه پولی و حذف دلار از سیستم تجاری و بانکی خود هستند و
میزان ذخایردلاری و نقل و انتقال دلاری نسبت به دهه های قبل کاهش یافته و بسیاری
از کشورها برای کاهش نفوذ دلار مصمم هستند. در نتیجه با همکاری روسیه، چین، ترکیه،
عمان و قطر می توان شرایط بهتری را از نظر روابط بانکی و ارزی بین ایران و جهان
ایجاد کرد تا اثرات خروج آمریکا از برجام کاهش یابد.
یکی از تجربه های
موثر ایران در دوران تحریم و از سال 1389 تا کنون، استفاده از سیستم ارز مبادله ای
بود که شبکه بانکی و بانک مرکزی، با توزیع ارزهای غیر دلاری شامل روپیه، یوان،
لیر، درهم، یورو، ین و روبل، تقاضا برای دلار را کاهش داده و چند سال شاهد ثبات
ارزش دلار و سایر ارزها بوده ایم و این سیستم باعث می شود که مازاد صادرات کشور
نسبت به واردات و درآمد ارزی به مخارج ارزی کشور، به گونه ای مدیریت شود که تقاضا
برای دلار را کاهش داده و زمینه برای تعادل نرخ ها در بازار را فراهم کند. از این
رو، حذف ثبت سفارش دلاری، توزیع ارزهای غیر دلاری، واردات از کشورهای اروپا، هند،
چین و ترکیه با ارزهای غیر دلاری می تواند سمت و سوی تقاضای ارز را
مدیریت کرده و نرخ دلار را کاهش دهد.
پیش خور کردن اثر
رشد نرخ دلار
از سوی دیگر،
برخی کارشناسان با اشاره به پیش خور کردن اثرات خروج آمریکا از برجام که در سال
گذشته و با زمزمه ها وتهدید ترامپ برای خروج از برجام شروع شد و نرخ دلار را از
3700 تا بالای 4 هزار تومان افزایش داده، معتقدند که اثر خروج آمریکا از برجام و
تحریم های دلاری، میزان نقدینگی و تجارت
وتقاضای ارز روی نرخ دلار تا حد قابل
توجهی خود را نشان داده و قبل از خروج آمریکا از برجام، شاهد افزایش نرخ ارز و به
خصوص دلار بوده ایم و اکنون با خروج آمریکا از برجام، تکلیف بازار و شرکت ها و
متقاضیان ارز روشن شده و با توجه به افزایش های اخیر می توان با مدیریت بازار و
تامین نیازهای جامعه، مانع از رشد بیشتر نرخ دلار شد.
رشد تولید داخلی
و صادرات
البته رشد نرخ
ارز از یک سو می تواند باعث رشد صادرات و کاهش واردات و از سوی دیگر به حمایت از
تولید داخلی منجر شود. براین اساس، دولت باید از این فرصت به نفع تولید داخلی
استفاده کند و باید صادرات را به سمت ارزهای غیر دلاری هدایت کرد و همچنین از طریق
حمایت از تولید داخلی به رشد اشتغال و کاهش واردات توجه داشت تا به تعادل بهتر
بازار ارز و ثبات نرخ ها کمک کند و مانند سایر کشورهای صنعتی از فرصت کاهش ارزش
پول داخلی برای رشد تولید و صادرات استفاده شود.
در این راستا،
آمارهای رشد تولید و فروش کالاهای ساخت داخل در دوره تحریم های قبلی نشان می دهد
که در صورت تامین مواد اولیه و واسطه ای مورد نیاز بخش تولید و صنعت، از آنجا
که دسترسی به صنایع و کارخانه های داخلی نسبت به واردات کالاهای خارجی بیشتر
است و هزینه تولید و قیمت محصولات داخلی از مشابه خارجی با نرخ گران ارز، کمتر
است، لذا فروش داخلی افزایش یافته و صادرات نیز بیشتر می شود و در مواردی که
فناوری تولید کاربر استفاده می کنیم و کمتر به ماشین آلات خارجی و مواد اولیه
خارجی وابسته هستیم، می توانیم ضمن رشد اشتغال و تولید، شرایط را برای بهبود
فروش کالاهای داخلی فراهم کنیم.
لذا شایسته است
که دولت و بانک ها با تامین نقدینگی واحدهای داخل کشور که نیاز کمتری به ارز و
واردات دارند، شرایط را برای عرضه محصولات داخلی فراهم کند. از جمله حمایت بانک ها
و بیمه ها از صنایع غذایی کشور می تواند ضمن رشد تولید محصولات با کیفیت ایرانی،
هم نگرانی مردم و مسوولان را از بابت تعادل بازار کالا برطرف کند و هم نیاز
ارزی را کاهش داده و گردش مالی بانک ها و صادرات را به نفع تولید و اشتغال داخلی
افزایش دهد تا کاهش واردات و نیاز به خارج کشور را به همراه داشته باشد.
کنترل قاچاق،
خروج سرمایه و ذخیره سازی دلار
یک سیاست ضروری
در این مرحله توجه به تقاضای دلار به صورت غیررسمی است. به عبارت دیگر، علاوه بر
واردات و صادرات رسمی، دولت باید سه حوزه دیگر یعنی خروج سرمایه از کشور، قاچاق
کالا و سفته بازی و ذخیره سازی دلار با هدف حفظ ارزش پول ملی را نیز در دستور کار
قرار دهد زیرا این سه بخش باعث رشد کاذب نرخ دلار شده و برنامه های دولت را تضعیف
می کند.
روابط بانکی با
ایران تغییر نمی کند
محمدحسین حسین
زاده بحرینی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، در این زمینه گفت: رابطه بانکی ایران بعد
خروج آمریکا از «برجام» تغییری نمی کند و همانند سابق با طرف های خارجی ادامه پیدا
می کند.
وی در گفتگو با
ایبِنا با اشاره به خروج آمریکا از برجام، گفت: با توجه به اینکه اقتصاد کشور به
ویژه روابط بانکی ما بعد از امضای برجام ترمیم نشد از اینرو اکنون نیز با خروج
آمریکا از این توافقنامه اتفاقی برای ما رخ نخواهد داد.
نماینده مردم
مشهد و کلات در مجلس، با بیان اینکه پس از برجام نیز ایران تقریبا در همه زمینه ها
تحریم بوده است، افزود: متاسفانه محدودیت ها و تحریم ها در مراودات بانکی در سال
های اخیر حتی بعد از امضای برجام شفاف است.
حسین زاده بحرینی
با تاکید بر اینکه خروج آمریکا از برجام باعث تحت فشار بیشتر قرار گرفتن ما نخواهد
شد، تصریح کرد: از نظر من حداقل در حوزه بانکی تحت فشار قراردادن ایران خیلی محتمل
نیست.
وی با بیان اینکه
در سال های گذشته حتی پس از امضای برجام تا جای ممکن فشار تحریم ها در حوزه های
مختلف از جمله مراودات بانکی بر ایران تحمیل شده است، گفت: آمریکا حتی با حضور در
برجام نیز دست از رفتارهای خصمانه خود برنداشت، اکنون نیز که از برجام خارج شده
دستشان خالی شده و ابزار دیگری ندارد.
این نماینده مردم
در مجلس دهم، با تاکید بر اینکه آنچه از اکنون به بعد مهم است همراهی یا عدم
همراهی کشورهای اروپایی با آمریکا است، افزود: همراهی کشورهای اروپایی به اعمال و
اجرای تحریم های فرابرجامی خواهد انجامید.
حسین زاده بحرینی
ادامه داد: اگر دولت های اروپایی با آمریکا همنوا نشوند وضعیت ایران به روال کنونی
ادامه پیدا خواهد کرد، در غیر اینصورت علی القاعده تحریم های جدیدی در نظر گرفته
خواهد شد.
وی افزود: جالب
این است که ابزار و عامل اجرای تحریم های جدید ترامپ دولت های اروپایی خواهند بود. اینکه
دولت های اروپایی پای عهد خود هستند و در مقابل تصمیمات غیرقانونی ترامپ می ایستند
یا خیر، موضوعی است که باید در این روزها ببینیم.
عضو کمیسیون
اقتصادی مجلس، با تاکید بر اینکه اتحادیه اروپا باید مواضع خود را پس از خروج
آمریکا از برجام در قبال ایران مشخص کند، گفت: اگر اتحادیه اروپا نیز مسیر آمریکا
را در قبال ایران طی کند دولت نیز باید اقدامات متقابل خود را مشخص کند.
مراودات بانکی
ایران هیچ گاه بدون محدودیت نبود
همچنین سیدناصر
موسوی لارگانی عضو دیگر کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه مراودات بانکی ایران
در سال های پس از برجام نیز با محدودیت های بسیاری مواجه بود، گفت: اکنون با خروج
آمریکا از برجام خللی در شبکه بانکی و اقتصادی ما رخ نمی دهد.
وی با یادآوری
خروج آمریکا از برجام، گفت: با توجه به اینکه به دشمنی شیطان بزرگ واقف بوده ایم
اکنون نیز با خروج آن تغییری در اقتصاد ما رخ نخواهد داد.
نماینده مردم
فلاورجان در مجلس، با تاکید بر اینکه اگر طی ۴ سالی که مسئولان ما دنبال برجام و به نتیجه رساندن آن بودند
با کشورهای اطراف خود ارتباط گرفت بودند نتایج بهتری حاصل می شد، افزود: متاسفانه
ما با دشمنان خود که علنی و رسمی در تقابل با ما بوده و در دشمنی خود سرسوزنی
کوتاه نیامده اند روبرو شدیم.
موسوی لارگانی با
بیان اینکه آمریکا و هم پیمانانش با فرد مخالف نبوده بلکه با کلیت نظام در تضاد
هستند، تصریح کرد: در انتخابات گفتند که اگر دولت عوض شود برجام بهم می خورد حال
که دولت تغییر نکرده اما باز هم شاهد هستیم که به برجام پایبند نبودند.
وی ادامه داد:
اگر ما به داشته ها و ظرفیت های داخلی کشور اکتفا کنیم قطعا مشکلی برای نظام بانکی
و اقتصاد ما به وجود نخواهد آمد. این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه با
شرایط فعلی دیگر نباید چشم امیدی به کشورهای خارجی داشته باشیم، تصریح کرد: با
توجه به اینکه تغییری در اقتصاد ما پس از امضای برجام صورت نگرفت، اکنون نیز نباید
همه چیز را به برجام و نتیجه آن گره بزنیم.
عضو کمیسیون
اقتصادی مجلس دهم، با تاکید بر اینکه اقتصاد مقاومتی و توجه به فرمایشات مقام معظم
رهبری کلید رفع مشکلات موجود است، گفت: با توجه به ظرفیت های سرشار و توانمندی های
بی نظیر کشور باید به سمت بهره مندی از این موهبت ها رفته و از این بحران های
تحمیلی با انسجام خارج شویم.
وی با بیان اینکه
خیری از اروپا هم به ما نخواهد رسید، افزود: اینکه می گویند ما در برجام می مانیم
می خواهند فرصت را از ما گرفته و ما را سرگرم کنند که ما غنی سازی را از سر نگرفته
و فعالیت های هسته ای را متوقف نگه داریم.
این نماینده مردم
در مجلس دهم، با تاکید بر اینکه اگر قرار بر رفع تحریم بود باید تاکنون صورت می
گرفت، افزود: متاسفانه بانک های اروپایی هم راضی به مراوده با ما در طی این ۴ سال امضای برجام نشده اند.
وی با بیان اینکه
نه اروپا و نه آمریکا قدمی بعد از برجام برنداشتند، تصریح کرد: قطعا اکنون که
آمریکا خارج شده به مراتب اروپا نیز فعالیتی نخواهد داشت و بعد از چند ما فرصت
سوزی با بهانه ترس از تحریم ها از برجام خارج می شود.
موسوی لارگانی با
تاکید بر اینکه شبکه بانکی ما سال ها با تحریم ها سرپا بوده و اکنون نیز به مسیر
خود ادامه خواهد داد، گفت: با خروج آمریکا هیچ اتفاق خارق العاده ای رخ نمی دهد
زیرا همان رویه ادامه دارد.
کاهش فاصله بانک‌ها
و روابط بانکی دو دستاورد برجام بود
از سوی دیگرکاظم چقازردی کارشناس بانکی، کاهش فاصله با
استانداردهای روز دنیا و برقراری روابط بانکی را دو دستاورد برجام برای سیستم
بانکی عنوان کرد.
وی درباره روابط
بانکی ایران پس از برجام اظهارداشت: به هنگام اجرای توافقنامه برجام سیستم بانکی
با دو نکته اصلی از جمله دوری از استانداردهای روز دنیا و عدم ارتباط با عرصه بین
الملل مواجه بود.
وی ادامه داد: با
گذشت چند سال از تحریم های سیستم بانکی از سوی برخی کشورها، سیستم بانکی ما از
استانداردهای روز دنیا مثل افزایش سرمایه، FATF
و ... فاصله داشت که با تلاش بانک
مرکزی سیستم بانکی توانست به سرعت خود را به این استانداردها نزدیک کند. البته
همچنان برخی فاصله ها در این زمینه وجود دارد که بزودی با تلاش بانک مرکزی و نظام
بانکی کشور رفع و همگام سازی خواهد شد.
مدیرعامل بانک
سپه نکته دوم را روابط با بانک های بزرگ دنیا عنوان کرد و ادامه داد: با توجه به
برخی شرایط و تحریم ها، برخی بانک های بزرگ دنیا برای برقراری ارتباط با سیستم
بانکی ایران احتیاط هایی داشتند.
چقازردی افرود:
البته برخی بانک های کوچک و محلی ارتباط خوبی با سیستم بانکی ایران برقرار کرده
اند که بررسی آمار روابط کارگزاری و فعالیت های ارزی نشان می دهد که ایران تا حد
امکان توانسته فعالیت خوبی در این زمینه داشته باشد.
به گفته مدیرعامل
بانک سپه، همچنان بانک های بزرگ به دلایلی با ایران فعالیتی ندارند. به گزارش
ایبِنا، البته در روزهای اخیر ایالات متحده آمریکا رسما خروج خود از توافقنامه
برجام را اعلام و سایر اعضای این توافقنامه بر ادامه حضور و حفظ برجام تاکید دارند.
اقتصاد گردان -
محسن شمشیری