تجارتی به نام طرح ترافیک

پایگاه خبری فولاد ایران - شهرداری تهران که به جای تمشیت و اداره امور این شهر، تهران را ملک طلق خود می‌داند و تحت تاثیر همین تفکر سال‌های طولانی است شهرداران این کلانشهر به جای اهتمام ورزیدن به رفع انبوه نابسامانی‌های آن، ساخت، توسعه و اصلاح هندسی معابر به منظور روانسازی ترافیک، گسترش کمی و کیفی شبکه‌های حمل‌ونقل روزمینی و زیرزمینی به آن تنها به چشم یک منبع کسب درآمد بیشتر نگریسته‌اند،

از حدود ۲ دهه پیش بدون توجه به حقوق شهروندی شهروندان و به بهانه ساماندهی ترافیک در معابر مرکزی شهر و کاهش آلودگی هوا، تجارت پرسودی به نام طرح ترافیک را به راه انداخته که با گذشت هر سال بر وسعت محدوده طرح و هزینه ورود به آن افزوده می‌شود. به قول یکی از روزنامه‌نگاران پیشکسوت، ۱۰، ۱۵ سال پیش طرح ترافیک برای یک محدوده کوچک و به قصد رفع آلودگی هوای شهر در یک اداره کوچک با چند نفر (انگشت‌شمار) کارمند آغاز شد، اما متاسفانه این طرح هم مثل همه کارهایی که در این سال‌ها سراغ داریم از مسیر خود خارج و به شتر سرکشی تبدیل شده که حالا به سادگی امکان رام کردن و نشاندن آن حتی به‌وسیله صاحبش وجود ندارد. صاحب این قلم هم بارها در مقاله‌های خود از طرح ترافیک با عنوان نوعی آپارتاید شهری یاد کرده که اجرای آن درعمل هدفی جز درآمدزایی بیشتر برای شهرداری را دنبال نمی‌کند و اهدافی که روز نخست برای این طرح روی کاغذ آمده به‌کل به‌دست فراموشی سپرده شده است. در آن مقاله‌ها نویسنده به شورای شهر پنجم و به مسئولان کنونی معاونت ترافیک شهرداری پیشنهاد کرد با برچیدن تشکیلات عریض و طویل و پرهزینه طرح ترافیک و تهیه یک جدول و تعرفه‌ای منطقی و منصفانه برای خودروهایی که در طول سال به محدوده طرح ترافیک وارد می‌شوند، وظیفه نظارت بر اجرای طرح را به دوربین‌های کنترل ترافیک که چندسالی است با صرف هزینه سنگین در ورودی خیابان‌ها و معابر منتهی به محدوده طرح نصب شده‌اند، بسپارند و هرسال شهرداری قبض آن را به همراه عوارض نوسازی برای مالکان این قبیل خودروها بفرستد. با برچیده شدن تشکیلات فروش طرح ترافیک که شیوه اجرای آن هم هیچ تناسبی با شأن و جایگاه پایتخت کشور ما ندارد، این طرح خود به خود برچیده خواهد شد اما در کمال تاسف و شوربختی خلاف همه انتظارهایی که شهروندان تهرانی از شورای شهر پنجم و مدیران شهرداری منتخب آن داشتند، شاهد هستیم معاونت جدید ترافیک شهرداری بدون توجه به افکار عمومی و هشدارهای مشفقانه نویسندگان مطبوعات، با شتابزدگی بیشتر و با مقداری دستکاری در طرح پیشین و تعیین سازوکارهایی که برای همگان قابل درک و فهم نیست، تجارت پرسود طرح ترافیک را با نرخ‌هایی سنگین‌تر از گذشته که تنها صاحبان درآمدهای کلان قدرت پرداخت آن را دارند، در جهت ادامه همان آپارتاید شهری که حقوق شهروندی بیشتر شهروندان تهرانی در آن نادیده انگاشته شده، تهیه کرده و به مورد اجرا گذاشته است؛ هرچند گویا اجرای این طرح کذایی هم با مشکلاتی روبه‌رو شده است. در یک کلام می‌توان گفت طرح ترافیک به شکل کنونی منطقه وسیعی از تهران را در بر می‌گیرد و تازه چندسالی است مزاحمت تازه دیگری به نام محدوده زوج و فرد به طرح ترافیک افزوده شده است. وضع این همه محدودیت برای تردد خودروهای شهروندانی که به‌دلایل گوناگون نیاز به ورود به خیابان‌های مرکزی شهر دارند، در حالی انجام می‌شود که شهروندان مالک خودرو هر سال مبلغی را به‌عنوان عوارض خودرو به شهرداری می‌پردازند. مفهوم منطقی پرداخت عوارض خودرو این است که هر شهروندی حق دارد در ازای عوارضی که برای خودرو خود به شهرداری می‌پردازد، آزادانه و در تمام ساعات شبانه‌روز در تمام سطح شهر تردد کند و شهرداری وظیفه دارد از محل دریافت این عوارض نسبت به توسعه شهری از هر قبیل که باشد برای سهولت تردد خودروهای شهروندان اقدام کند و اگر غیر از این باشد هیچ توجیه منطقی برای دریافت عوارض خودرو از شهروندان ازسوی شهرداری وجود ندارد اما شهرداری سال‌هاست هم این عوارض را با قاطعیت از شهروندان دریافت می‌کند و هم به آنها می‌گوید جز یک طبقه خاص که پول برای خرید طرح ترافیک دارند، شما حق ندارید در ساعت‌هایی از شبانه‌روز در محدوده‌هایی که شهرداری تعیین می‌کند با خودروهای خود تردد کنید. تازه اجرای این سیاست آپارتاید شهری برای شهروندانی که محل سکونت و کسب‌وکار آنها در محدوده طرح ترافیک قرار دارد، شدیدتر و ظالمانه‌تر است و اگر روزی از سوی یک نهاد بی‌طرف مطالعاتی میدانی درباره وضعیت زندگی و کسب‌وکار شهروندان داخل محدوده طرح ترافیک انجام شود، ابعاد حیرت‌انگیز خسارت‌های مالی که در نتیجه کسادی شدید کسب‌وکار و کاهش چشمگیر ارزش محل سکونت و کسب‌وکار این گروه از شهروندان در سال‌های اجرای طرح ترافیک ایجاد شده، بیشتر نمایان خواهد شد. آیا تحمیل این همه خسارت به قشر وسیعی از شهروندان و آن همه محدودیت برای تردد خودروهای شهروندان در سطح شهر نامی جز آپارتاید شهری می‌تواند داشته باشد؟ آیا اجرای طرح ترافیک به شیوه فعلی تجاوز آشکار به حقوق شهروندی شهروندان تهرانی، آن هم از ناحیه مجموعه‌ای که با رای شهروندان مدیریت شهر را در دست گرفته، به‌شمار نمی‌رود و در تضاد با منشور حقوق شهروندی که دولت تدبیر و امید تهیه و منتشر کرده، قرار ندارد؟ چرا شورای شهر منتخب شهروندان برای لغو این آپارتاید شهری و تجاوزی که زیر عنوان فریبنده ساماندهی ترافیک و پاکسازی هوای شهر به حقوق شهروندی مردم انجام می‌شود، دست به اقدامی قاطع نمی‌زند. چرا به شهرداری نمی‌گوید به جای ایجاد انواع محدودیت‌ها برای تردد خودروهای شهروندان که به آن عوارض می‌پردازند، باید به توسعه کمی و کیفی معابر شهری و اصلاح وضعیت هندسی آنها بپردازد و اجازه ندهد در هیچ نقطه شهر عوامل فیزیکی ایجادکننده گره‌های ترافیکی وجود داشته باشد و چرا شهرداری را موظف به جمع کردن بساط عریض و طویل و هزینه‌تراش طرح ترافیک نمی‌کند و بسیاری از چراهای دیگر که متاسفانه از دید شورای شهر اصلاح‌طلب هم پنهان مانده است.

غلامرضا کیامهر