افزایش نرخ ارز،موافقان و مخالفان

پایگاه خبری فولاد ایران -  فارغ از ناگهانی بودن یا تدریجی بودن، یک گروه ادعا می‌کنند افزایش نرخ دلار برای اقتصاد کشور مضره و یک گروه ادعا می‌کنند مفیده. در اینجا سعی می‌کنم ادله هر یک رو ارائه کنم.

❌  افزایش نرخ دلار مضره، چون قیمت کالاها بالا میره و به مردم فشار میآد

✅  افزایش نرخ دلار مفیده، چون با گرون شدن برنج وارداتی، شالیکار ایرانی توان رقابت با برنج خارجی پیدا می‌کنه؛ با گرون شدن پرتقال وارداتی، باغدار ایرانی توان رقابت پیدا می‌کنه. با رقابتی شدن کشاورزی، درآمد کشاورز افزایش پیدا می‌کنه. با افزایش درآمد، کارگر بیشتری در مزرعه و باغ استخدام می‌شن و بیکاری در روستاها و شهرهای کوچیک کم می‌شه

❌  ولی افزایش نرخ دلار مضره، چون مواد اولیه برخی صنایع وارداتیه. با افزایش نرخ دلار، هزینه تولیدشون بالا میره و توان رقابت صنایع کاهش پیدا می‌کنه

✅ درسته؛ بخشی از هزینه تولید صنایع به واردات و نرخ دلار متکیه و با رشد نرخ دلار افزایش پیدا می‌کنه. اما بخشی از هزینه صنایع ناشی از مواد اولیه داخلی یا هزینه کارگره که با تورم رشد می‌کنه. پس هزینه صنعتگر، متناسب با میانگینی از تورم و رشد نرخ دلار رشد می‌کنه. اما کالای  وارداتی متناسب با رشد دلار گرون میشه. پس اگه رشد دلار از تورم سریعتر باشه، توان رقابت صنعتگر ایرانی با صنعتگر خارجی بیشتر میشه، حتی اگر مواد اولیه وارداتی لازم داشته باشه

❌ افزایش نرخ دلار مضره، چون کارمند شهرنشین نه برنج و پرتقال تولید می‌کنه، نه کالایی که در رقابت با جنس مشابه وارداتی باشه. لذا با افزایش نرخ دلار، فقط هزینه‌اش افزایش پیدا می‌کنه

✅ افزایش نرخ دلار مفیده، چون حمایت از کالای داخلی مهمه، چه کالای کشاورزی چه صنعتی. این درسته که منتفعین افزایش نرخ دلار کشاورز و صنعتگرند و متضررین کارمندان بخش‌ خدماتی اقتصاد، مگر اینکه آن خدمات قابل صادرات باشند. منتها نفع منتفعین بیشتر از ضرر متضررین خواهد بود

❌ ما اصلا کشور صادرکننده نیستیم. ما ظرفیت تولید قابل صادرات نداریم که بخواهیم با نرخ دلار، تولید کننده رو حمایت کنیم. کدوم تولید کننده؟

✅ اولا همینکه در برخی محصولات کشاورزی و صنعتی، بجای واردات به تولید داخل متکی بشیم، اشتغال‌زایی داره. ثانیا، بالاخره ظرفیت تولید و صادرات رو باید ایجاد کنیم. تا ابد که نمیشه نفت فروخت. باید قیمت دلار رو به گونه‌ای کرد که بخش خصوصی راغب به سرمایه‌گذاری در ظرفیت تولیدی و صادراتی کشور بشه

❌ افزایش نرخ دلار مضره، چون تا کشاورزی و صنعت اونقدر سودده بشن که اشتغال ایجاد کنند، دو سه سال گذشته. منتها از روز اول، برخی دهکها در تامین مایحتاج روزمره خودشون در می‌مونند. مردم دو سه سال دووم نمی‌آرند تا بیکاری کارگر کم بشه

✅در این دوره دو سه سال، بایستی سیاستهای حمایتی بیشتری برای دهکهایی که با اصلاح نرخ ارز به زیر سطح فقر مطلق می‌رن اجرایی کنیم

❌ افزایش نرخ دلار مضره، چون دولت منابعی نداره که از دهکهای محروم حمایت بیشتر بکنه.

✅افزایش نرخ دلار مفیده، چون با افزایش نرخ دلار، صرفه تبدیل سرمایه به دلار برای خارج کردن از کشور کم میشه. با حفظ سرمایه‌های کشور در درون کشور، و مالیات گیری صحیح از صدک صدم، میشه هزینه حمایت از دهکهای محروم رو تامین کرد.

❌ فرار سرمایه بخاطر احساس ناامنیه، نه صرفه اقتصادی. با حفظ سرمایه‌ها در کشور که نمیشه از دهکهای محروم حمایت کرد. باید دلار رو ارزون نگه داریم و در عوضش با افزایش تعرفه گمرکی، از صنایع و کشاورزی داخلی حمایت کنیم. افزایش تعرفه گمرکی هم اشتغال رو افزایش می‌ده، منتها بدون همه عواقب منفی افزایش نرخ دلار

✅ پایین نگه داشتن قیمت دلار، و در عوضش افزایش تعرفه‌ گمرکی، انگیزه قاچاق رو افزایش می‌ده. با افزایش قاچاق، فعالیت اقتصادی زیرزمینی شایع میشه و درآمد مالیاتی دولت کاهش پیدا می‌کنه. دولت اگه درآمد مالیاتی کافی نداشته باشه، نمی‌تونه از دهکهای نیازمند حمایت کنه

احساس ناامنی صاحبان سرمایه ناشی از نوسانات قیمت ارزه، نه سطحش. اگر قیمت ارز در سالهای گذشته با شیب ملایم و متناسب با تورم رشد کرده بود، امروز در سطح ۵۵۰۰ تومن می‌بود، بدون بحران! نفس گرونتر شدن نرخ ارز بد نبود، بلکه نحوه گرون شدنش بود که بد بود. این گرون شدن باید تدریجی رخ می‌داد. منتها چهارسال قیمت ارز ثابت بود، و بجاش ظرف چند ماه عوض همه اون سالها جهید. سطح بالاتر نرخ دلار، به کشاورزی، باغداری، و صنعت رونق می‌ده؛ موجب حمایت از کالای داخلی میشه؛ قاچاق رو کاهش می‌ده؛ و فرار سرمایه از کشور رو کاهش می‌دهد.

❇️ سطح بالاتر نرخ دلار، بیکاری رو کاهش میده، که خودش از بحران‌های اجتماعی آینده، اجتناب می‌کنه. منتها تا بیکاری کاهش پیدا ‌کنه زمان می‌بره. در این مدت، باید حمایت از دهک‌های نیازمند رو تشدید کنیم

✍️ دکتر پویا ناظران

مجمع فعالان اقتصادی