چلچلی دلار!

پایگاه خبری فولاد ایران - روند رو به رشد نرخ دلار که اواخر تیرماه آغاز شده، روز گذشته به اوج خود رسید و قیمت آن فراتر از ۴۰۴۰ تومان رفت.

به گزارش مشرق،  بررسی‌های رفتار دولت در قبال افزایش قیمت ارز در ۴ ماه اخیر نشان می‌دهد سفته‌بازان و دلالان دلار مانعی برای تحرکات بیشتر نمی‌دیدند و عملا مسؤولان دولتی به افزایش نرخ دلار چراغ سبز نشان داده‌اند. مسؤولان دولتی در جلسات خود با مسؤولان اقتصادی به صراحت به این موضوع اعتراف کرده‌اند و طبق گزارشی که اول مهر در «وطن‌امروز» منتشر شد یکی از مسؤولان بانک مرکزی به صادرکنندگان گفته دولت جلوی گرانی ارز را نمی‌گیرد و مانع گران شدن آن نمی‌شود! در چنین فضایی با کوچک‌ترین تلنگر، خبر و تحرکی نرخ دلار به راحتی افزایش می‌یابد یا با نوسان شدید همراه می‌شود. با توجه به اینکه در پاییز و زمستان هر سال، مسؤولان افزایش سفر خارجی و زائران اربعین را عامل افزایش فصلی نرخ ارز می‌دانند، باید منتظر افزایش عجیب و غریب قیمت‌ها در ماه‌های آتی باشیم. اما روز گذشته قیمت ارز به طور محسوسی افزایش یافت و حول و  حوش قیمت هر دلار ۴۰۴۰ تومان خرید و فروش می‌شد.

گرانی ارز ربطی به اربعین ندارد

رضا غلامی کارشناس اقتصادی و سرپرست سابق ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی در این‌باره گفت: برخی‌ها قصد دارند بگویند این افزایش قیمت فصلی است و این التهاب بازار را به سفرهای زیارتی مثل اربعین ربط بدهند.  اما این افزایش قیمت هیچ ارتباطی با اربعین ندارد و بیشتر برآمده از جو روانی سخنان ترامپ است. در این شرایط بانک مرکزی و در رأس آن آقای سیف باید وارد میدان شود و مدیریت روانی بازار ارز را در اختیار بگیرد. وی افزود: موضوع دیگر بحث پتروشیمی‌هاست که به نظر می‌رسد در فروش محدود شده‌اند و نمی‌توانند ارز به بازار تزریق کنند.

غلامی گفت: دلار در کل دنیا هم تقویت شده است و نرخ بین بانکی فدرال رزرو بالا رفته اما این موضوع هم نمی‌تواند چنین تاثیری در قیمت ارز ایران بگذارد. در این شرایط باید دولت دخالت کرده و از افزایش بیشتر قیمت جلوگیری کند.

دولت کاری بکند

مهدی تقوی، اقتصاددان اصلاح‌طلب با انتقاد از عملکرد دولت در مواجهه با التهاب بازار ارز گفت: دولت با بی‌توجهی به گرانی ارز در بازار به دنبال کسب درآمد است تا کسری بودجه را جبران کند.  وی افزود: دولت باید ارز را در بازار تزریق کند تا تعادل قیمتی در بازار ایجاد شود. تقوی با اشاره به وعده مسؤولان برای کاهش قیمت ارز بعد از برجام گفت: رئیس‌کل بانک مرکزی زمانی که دلار مبادله‌ای ۲۹۵۰ تومان بود وعده ارز تک‌نرخی داد و اعلام کرد با برجام دلارها به کشور سرازیر می‌شود، حال که درآمد نفتی ایران ۲ برابر قبل از برجام شده بی‌توجهی دولت در ساماندهی نرخ ارز مبهم است.

وی افزود: عدم جلوگیری از افزایش نرخ ارز بسیار خطرناک است اما رفتار دولت نشان می‌دهد مسؤولان برای جبران هزینه‌ها نمی‌خواهند از بانک مرکزی پول بگیرند و در نتیجه به دنبال افزایش درآمد خود از طریق رشد نرخ ارز هستند. این استاد دانشگاه با تاکید بر تورم‌زا بودن گرانی ارز گفت: گرانی کالای وارداتی موجب می‌شود اقتصاد دچار تورم کلی شود و معیشت خانوارها تحت تاثیر آن قرار خواهد گرفت.

نرخ ارز دردسرساز

البته مدت‌هاست نرخ ارز، یکی از دردسرسازترین قیمت‌ها در بازار شده است و همانقدر که دولت تا چند وقت قبل تلاش می‌کرد فنر ارز را فشرده نگاه دارد، به همان اندازه نیز عطش بازار برای افزایش نرخ و برنامه‌ریزی برای استفاده از هر گونه فرصتی در این بازار بیشتر می‌شد، تا جایی که هر وقت نرخ به یکباره جهش کرده و بویژه از مرز ۴ هزار تومان می‌گذرد، عطش و تلاش‌های پشت‌پرده برای بالا نگاه داشتن ارز نیز بیشتر می‌شود.

نزدیکان دولت هم نرخ ارز را یکی از ابرچالش‌های اقتصاد ایران می‌دانند؛ ابرچالشی که به این راحتی‌ها دست از سر اقتصاد برنمی دارد و البته سیاست‌گذار و بازیگر اصلی بازار ارز یعنی بانک مرکزی هم بسیار دست به عصا با آن برخورد می‌کند و می‌خواهد با تمام جوانب، نرخ ارز را هدایت کرده و به سمت یکسان‌سازی پیش ببرد و طبیعتا خود را برای این نوسانات آماده کرده است. کارشناسان بر این باورند سیاست معرفی‌شده برای نرخ ارز در کشور، نظام ارزی شناور مدیریت ‌شده است؛ موضوعی که اگر چه در برنامه‌های توسعه‌ای نیز به صراحت درباره آن تکلیف قانونی وجود دارد اما تاکنون به اجرا درنیامده است و دولت هم تمایلی برای اجرای آن از خود نشان نداده است، البته شاید یکی از دلایل اصلی را باید مضیقه‌های ارزی دانست که به دلیل تحریم‌ها و عدم دسترسی ایران به منابع ارزی خود، کار را برای اجرای سیاست شناور مدیریت‌شده در موضوع ارز  سخت کرده بود اما آنجایی که بعد از توافق هسته‌ای، دولت به منابع سرشار ارزی خود دسترسی پیدا کرد، گام‌هایی هر چند کوچک را هم برای یکسان‌سازی نرخ ارز برنداشت.

آیا مداخله‌گر ارزی باز هم وارد عمل می‌شود؟

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که آن زمان، به دلیل دسترسی به این منابع، بهتر بود دولت، یک‌بار برای همیشه پرونده یکسان‌سازی نرخ ارز را می‌بست و اینگونه نوسانات در حوزه ارز را به حداقل می‌رساند؛ دیدگاهی که البته بانک مرکزی چندان با آن موافق نیست و همواره این جملات را می‌توان از زبان مسؤولان این بانک شنید که سیاست‌ها درباره بازار ارز به این نحو نیست که یکسان‌سازی صورت گیرد و بعد از مدتی، ارز دوباره در بازار چندنرخی شود. بارها و بارها رئیس کل بانک مرکزی و معاونانش به بهانه فراهم نبودن شرایط برای یکسان‌سازی نرخ ارز و جمع شدن بساط ارز چند نرخی، از اجرای این سیاست سر باز زده‌اند و البته بازار ایران هم با آن همراه شده است؛ به نحوی که بازار ذاتا به ارز چند نرخی علاقه‌مند است و در این میان می‌تواند منافع عده‌ای را تامین کند.

اکنون که نرخ در بازار باز هم بالا رفته است، همه چشم‌ها به بانک مرکزی دوخته شده است که وارد بازار ارز شود و آن را کنترل کند، البته برخی هم در یک سناریوی دیگر به این نکته اشاره می‌کنند که دولت هم خود دلش می‌خواهد نرخ دلار اندکی بالا رود اما نه آنطور که به سیاست‌های تورمی‌اش لطمه وارد و شرایط را برای کنترل تورم سخت کند.

صرافان میدان فردوسی هم برای خود روایتی از این نوسانات نرخ ارز دارند؛ آنها می‌گویند نرخ ارز اندکی با نوسان مواجه خواهد بود و بعد از آن، دوباره دولت بازار را کنترل خواهد کرد. یکی از فعالان بازار ارز در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: چند روزی است که قیمت تمایل به افزایش دارد، بنابراین سیگنال‌های بالا رفتن نرخ را می‌توان از چند روز پیش در بازار مشاهده کرد اما به هر حال دلایل گوناگونی اعم از سیاسی و غیرسیاسی بر جهش نرخ ارز تاثیرگذار هستند.

اشتباه بانک مرکزی در کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی

  استاد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه تک نرخی شدن ارز در شرایط فعلی اقتصاد و با وجود سیاست‌های تحریمی و ارتباطات بانکی با دنیا یک آرمان است، گفت: با توجه به اینکه در کسب درآمدهای ارزی بشدت در تنگنا قرار داریم، تک‌نرخی کردن ارز سیاستی تقریبا محال است. حکیمی‌پور بیان داشت: زمانی می‌توان ارز را تک نرخی کرد که بانک مرکزی بتواند مرتب و به اندازه کافی ارز به بازار تزریق کند که در شرایط فعلی چنین امکانی برای بانک مرکزی وجود ندارد.

وی با اشاره به دستور ۲ ماه پیش بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی، اظهار داشت: تا زمانی که ارز تک‌نرخی نشود، کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی اشتباه است و باعث خروج سپرده‌ها از بانک‌ها و حرکت سپرده‌های بانکی به سمت بازار ارز به امید سود بیشتر می‌شود.

حکیمی‌پور با تأکید بر اینکه بیان این مطلب به معنای مخالفت وی با تولید نیست، گفت: تولید با پرداخت تسهیلات با نرخ سود بالا امکانپذیر نیست اما در شرایط فعلی که بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌ها را کاهش داده است، امکان حرکت سپرده‌های بانکی به بازار سفته‌بازی و خرید و فروش دلار وجود دارد.

این استاد اقتصاد با بیان اینکه کاهش نرخ سود سپرده‌ها می‌تواند منجر به افزایش قیمت دلار شود، افزود: بنابراین به احتمال زیاد در نیمه دوم امسال باز هم نرخ دلار افزایش می‌یابد و این احتمال وجود دارد که مردم سپرده‌های‌شان را از بانک‌ها خارج کنند و به سمت سفته‌بازی ارز ببرند.

منبع: مشرق