پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)-
تجربه می‌گوید که شهود ذهنی خیلی از ما
در مورد سهم نفت در اقتصاد ایران با اعداد منطبق نیست. مثلا اگر بپرسیم که سهم نفت
از تولید ناخالص داخلی ایران چند درصد است چه خواهید گفت؟ ۵۰٪ ؟ ۸۰٪؟ یا ۱۰٪ ؟ حدس می‌زنم خیلی‌ها معتقد باشند سهم نفت در اقتصاد ایران نزدیک
۵۰ درصد است. اجازه دهید
به اعداد نگاه کنیم.
احتمالا با اندازه
مقیاس‌هایی که تا الان گفته شده تخمین ذهنی و سرانگشتی سهم بخش نفت نباید سخت باشد.
اجازه بدهید قدم به قدم پیش برویم.
برای این‌که تقریب
زدن راحت باشد دقت کنید که تولید نفت ایران در سال‌های عادی (قبل از تحریم) حدود ۴
تا ۴.۲ میلیون بشکه در روز
است و خوش‌بختانه پس از رفع تحریم‌ها و با تلاش نیروهای داخلی با سرعت زیاد به نزدیک
سطح قبلی برگشت. در نتیجه تولید سالیانه می‌شود حدود ۱.۵ میلیارد بشکه نفت
که در نتیجه به هر ایرانی حدود ۲۰ بشکه نفت در سال می‌رسد.
با دانستن عدد ۲۰ بشکه نفت به ازای
هر ایرانی٬ تخمین ذهنی سهم هر شهروند ایران از تولید نفت خیلی آسان می‌شود. اگر قیمت
نفت ۱۰۰ دلار باشد این عدد
به حدود ۲۰۰۰ دلار در سال و اگر
۵۰ دلار باشد (که تا
اطلاع ثانوی باید روی چنین عددی حساب کرد، مگر اتفاق ژئوپولیتیکی عجیبی بیفتد) سهم
هر ایرانی از نفت حدود ۱۰۰۰ دلار در سال است.
درآمد سرانه ما چه
قدر بود؟ با معیار دلار رایج ۶۰۰۰ دلار و با معیار قدرت خرید ۱۷۰۰۰ دلار. پس سهم نفت
از کل تولید سرانه کشور - اگر با عدد دلار رایج حساب کنیم - چیزی حدود یک ششم و در
حد ۱۵٪ است. این عدد معمولا
خیلی کم‌تر از تخمینی است که افراد به صورت فرض پیشینی در ذهن دارند.
آیا همه درآمد نفت
به صورت ارز است؟ پاسخ منفی است! چون از حدود ۴
میلیون بشکه نفت تولیدی چیزی حدود ۱.۲ تا ۱.۵ میلیون بشکه در داخل
مصرف می‌شود و صادرات نفت و میعانات در اوج به حدود ۲.۸ میلیون بشکه در روز
می‌رسد ولی میانگین آن حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز است. پس سهم هر ایرانی از «صادرات نفت» حدود
۱۲ تا ۱۴ بشکه در سال است که
با نفت ۵۰ دلاری (با صرف‌نظر
از هزینه‌های تولید) به تقریب سرانگشتی ۶۰۰ تا ۷۰۰ دلار در سال درآمد ارزی برای هر نفر می‌رسیم.
طبعا سهم نفت از
«درآمد ارزی» کشور خیلی بزرگ‌تر از سهم این بخش در «تولید ناخالص داخلی» است. صادرات
غیرنفتی کشور (البته شامل صادرات گاز و محصولات پتروشیمی) حدود «۴۰ میلیارد دلار» در
سال است. درآمد صادرات نفت متناسب با قیمت روز نفت می‌تواند از نزدیک ۱۲ میلیارد دلار (در
سال‌های خیلی بد) تا حدود ۱۰۰ میلیارد دلار (در
سال‌های اوج قیمت و تولید) متغیر باشد.
با افق نفت ۵۰ دلاری، صادرات نفت
کشور حدود ۴۵ میلیارد دلار است.
به این ترتیب سهم بخش نفت و غیرنفتی در درآمد صادراتی کشور تقریبا برابر و هر کدام
حدود ۵۰ درصد است.
منبع: خبرآنلاین