مسیر غلط دولت

با اینکه بارها صاحبنظران اقتصادی نسبت به بزرگ بودن بدنه دولت و رانت و افزایش فساد در دستگاه‌های کشور هشدار داده و خواستار کوچک‌سازی دولت شده‌اند اما همچنان مسیر خصوصی‌سازی به درستی طی نمی‌شود

با اینکه بارها صاحبنظران اقتصادی نسبت به بزرگ بودن بدنه دولت و رانت و افزایش فساد در دستگاه‌های کشور هشدار داده و خواستار کوچک‌سازی دولت شده‌اند اما همچنان مسیر خصوصی‌سازی به درستی طی نمی‌شود و دولت به جای نظارت بر امور، بیشتر دخالت می‌کند. بر همین اساس عضو هیات رییسه اتاق ایران گفت: زمینه رونق تولید، اشتغال‌آفرینی و رشد هشت درصدی که در برنامه ششم توسعه وعده‌ داده شده، فراهم نیست.
محمدرضا انصاری اظهار کرد: مقدمه و الزام اولیه اشتغال‌آفرینی تولید، رشد و رونق اقتصادی است. اما محقق شدن تولید و اشتغال در تمام این مدت اسیر نگاه بنیادی غلط در کشور است.
وی بیان کرد: اولین مساله، خصوصی‌سازی است. اتاق ایران و بخش‌خصوصی صحبت از این می‌کنند که اقتصاد به بخش‌خصوصی واقعی منتقل شود‌ ولی این مساله اتفاق نمی‌افتد. در صورتی که اقتصاد به بخش‌خصوصی واگذار نشود، باقی کارها نوعی وصله پینه است.
به گزارش روزنامه جهان صنعت، انصاری درباره رشد اقتصادی گفت: رشد را به‌درستی در سه بخش دیده‌اند؛ فروش نفت، بهره‌وری (۸/۲ درصد) و سرمایه‌گذاری خارجی.‌ اما ‌‌رشد هشت درصدی اقتصادی که دولت درباره آن گفته است نیاز به الزاماتی دارد که باید به الزامات این رشد هم اشاره شود. بستر اصلی رشد اقتصادی، تولید و اشتغال، توسعه بخش‌خصوصی است. به نظر نمی‌آید دولت با شرایط فعلی، قصد توسعه بخش‌خصوصی را داشته باشد.
خصوصی‌سازی و نیاز به نقدینگی
انصاری معتقد است قصه خصوصی‌سازی در ایران به شهادت آمار و ارقام موفق نبوده است. به گفته وی، دلیل این ناموفق بودن به نگاه غلطی برمی‌گردد که موقع خصوصی‌سازی جاری بود. نیاز فوری به نقدینگی در پشت خصوصی‌سازی، این پروژه را محکوم به شکست کرده است.
به گفته عضو هیات رییسه اتاق ایران، در هیچ کجای دنیا واگذاری و خصوصی‌سازی‌های موفق اینگونه نبوده که فقط با عاملیت پول پروژه‌ای به فردی واگذار شود. در دنیا پروژه‌ها به کسانی واگذار می‌شود که مطمئن باشند اشتغال‌آفرینی می‌کند و صنعت را می‌شناسد. کسانی که با پول صنعتی را می‌خرند دنبال اشتغال‌زایی نیستند؛ آنها به دنبال سود خود هستند. برای همین طبق آمار مواردی که واگذار شده، موفق نبوده است.

راهکارهایی برای اشتغال‌آفرینی ‌
عضو هیات رییسه اتاق ایران گفت: گام اول در اشتغال‌آفرینی، تقویت اقتصاد خصوصی است ولی این حوزه اسیر نگاه غلطی است که اجازه رشد را به اقتصاد بخش‌خصوصی نمی‌دهد. مساله دوم تامین سرمایه، سرمایه‌گذاری خارجی است.
انصاری معتقد است: دولت در مسیر انحرافی قدم برمی‌دارد و برای جذب سرمایه خارجی بیشترین تلاش و همت خود را گذاشته است‌ ولی به نظر می‌رسد در سطح کلان کشور چنین باوری وجود ندارد؛ اگرچه سرمایه‌گذاری خارجی یکی از راه‌های رشد اقتصادی و توسعه اقتصادی است نه همه آن.
وی تصریح کرد: تجربه کشورهای دنیا، بعد از جنگ جهانی دوم بارها ثابت کرده که سرمایه‌گذاری خارجی به‌تنهایی، راهگشای توسعه کشور نیست. باید به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های داخلی هم توجه و ساختارهای اقتصادی در داخل کشور اصلاح شود. اما به نظر نمی‌رسد که سیاستگذارها بخواهند دست به چنین اصلاحی بزنند‌.
انصاری به نقش اتاق ایران هم اشاره کرد و گفت: اتاق ایران می‌تواند در این مورد نقش مهمی داشته باشد. اتاق می‌تواند مبانی بنیادی و زیربنایی اقتصاد را بررسی و آن را مطرح کند. البته این موارد چند مورد بیشتر نیستند که می‌تواند بسترساز اقتصاد و تولید و اشتغال باشد.

خوش‌خیالی دولت
وی درباره این مبانی گفت: مساله، تقویت بخش‌خصوصی است. به گفته وی، این خوش‌خیالی دولت است که فکر کند همه سرمایه‌های خارجی، جذب دولت خواهد شد یا فکر کند توان جذب و اداره آن سرمایه را دارد. دولت جای خوب و جاذبی برای سرمایه خارجی نیست. دولت باید مشکلات پیش پای بخش‌خصوصی را برطرف کند.
انصاری بیان کرد: استفاده از چنین ظرفیتی مستلزم فراهم کردن بسترهای مناسب تامین مالی و توسعه مشارکت بخش عمومی-خصوصی از طریق ایجاد زیرساخت‌های قانونی و افزایش انگیزه‌بخش‌خصوصی برای مشارکت است.
به گفته وی دولت گرفتار مسایل و مشکلات متعددی است و محدودیت جدی دارد. بخشی از این مشکلات تاریخی به آن به ارث رسیده است. تنها کانال نجات از این وضع، توجه به بخش‌خصوصی است اما حتی به نظر نمی‌رسد دولت سیاست یکپارچه‌ای را در جهت هدایت اقتصادی داشته باشد. دولت در بالاترین سطح هم سیاست یکپارچه‌ای برای حمایت از بخش‌خصوصی ندارد. هرکدام از وزرا خود تصمیم می‌گیرند و تابع استراتژی واحد دولت نیستند.

بخش‌خصوصی گرفتار است
انصاری اظهار کرد: باید مسایل و مشکلات بخش‌خصوصی برطرف شود؛ بخش‌خصوصی هم در داخل با مشکلات روبه‌رو است و هم در عرصه بین‌المللی، مسایل و مشکلات بانکی دست‌وپای آنها را بسته است.
انصاری معتقد است:‌ عامل اول برای اشتغالزایی، حرکت اقتصاد به سمت استفاده از ظرفیت‌های تولیدی استفاده‌نشده است که باید برای آن برنامه‌ریزی شود.
او عامل دوم را نیروهایی می‌داند که رشد مداوم اقتصاد پس از رسیدن به اشتغال کامل را در بلندمدت تضمین می‌کنند. انباشت سرمایه و پیشرفت تکنولوژی از این دسته‌اند.

بهره‌وری ممکن نیست
عضو هیات رییسه اتاق ایران گفت: وجود قوانین و مقررات متعدد و مخل فعالیت‌های بخش‌خصوصی و فرآیندهای ناکارآمد ارائه خدمات عمومی از عوامل مهم ضعف انگیزه‌های تولید و سرمایه‌گذاری در کشورند. در این شرایط چگونه ممکن است که بهره‌وری واحدهای اقتصادی به حدی برسد که باعث رشد اقتصاد شود یا زمینه را برای اشتغال‌آفرینی فراهم کند؟!
صحبت‌های صادراتی شبیه شعار است
وی با بیان اینکه صادرات و تولید صادرات‌محور، راهی برای اشتغال‌آفرینی است، خاطر نشان کرد: وقتی ما در زمینه صادرات صحبت می‌کنیم، این صحبت‌ها شبیه شعار است. چون اقدامی برای توسعه صادرات انجام نمی‌دهیم. صادرات به معنی این است که از تقاضای رایگان خارج از مرزهای خود استفاده کنیم. در رقابت‌های بین‌المللی حضور داشته باشیم تا تولید و اشتغال پایدار موفق ‌شود. این تمهیداتی می‌خواهد و به نظر نمی‌رسد عزم ملی منسجمی دنبال این قصه باشد تا صادرات را توسعه دهد.
وی ادامه داد: ما به توسعه چهار و پنج میلیارد دلاری دلخوش کرده‌ایم درحالی که ظرفیت ۶۰۰ میلیارد دلاری برای ۸۰ میلیون جمعیت در حوزه صادرات وجود دارد که ما فقط از چند درصد آن استفاده می‌کنیم.