سیاست دلیل تکانه های قیمتی

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- بررسی تحولات قیمتی در بازار آزاد ارز در سال‌جاری و مقایسه آن با سال‌های اخیر نشان می‌دهد هر دلار آمریکا که به صورت متوسط در سال ۹۲ به میزان ۳۱۸۳۹ ریال بوده در ۱۰ ماهه ابتدای امسال به ۳۶۱۱۴ ریال افزایش یافته است. به بیان دیگر،‌ قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران طی سه سال گذشته ۴۲۷۵ ریال رشد داشت که این میزان در ۱۰ ماهه ابتدای امسال 1/5 درصد بوده است.

بررسی تحولات قیمتی در بازار آزاد ارز در سال‌جاری و مقایسه آن با سال‌های اخیر نشان می‌دهد هر دلار آمریکا که به صورت متوسط در سال ۹۲ به میزان ۳۱۸۳۹ ریال بوده در ۱۰ ماهه ابتدای امسال به ۳۶۱۱۴ ریال افزایش یافته است. به بیان دیگر،‌ قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران طی سه سال گذشته ۴۲۷۵ ریال رشد داشت که این میزان در ۱۰ ماهه ابتدای امسال ۱/۵ درصد بوده است.
با این وجود، دلار در بازار آزاد در ۱۰ ماهه امسال به حداکثر ۴۱۴۵۳ ریال نیز رسیده که نسبت به ابتدای امسال ۹/۱۰ درصد رشد نشان می‌دهد. حداکثر قیمت هر دلار آمریکا در سال ۹۲ رقم ۳۶۸۲۷ ریال، در سال ۹۳ رقم ۳۵۹۵۰ ریال و در سال گذشته ۳۷۳۶۸ ریال بود.
کمترین قیمت دلار آزاد در سال جاری ۳۴۴۰۱ ریال بود که نسبت به کمترین قیمت ۱۰ ماهه ابتدای سال گذشته به میزان ۴/۷ درصد رشد نشان می‌دهد.
پایین‌ترین قیمت دلار در بازار آزاد ایران در سال ۹۲ رقم ۲۸۹۵۰ ریال،‌ سال بعد از آن ۳۰۳۵۴ ریال و در سال ۹۴ هم ۳۲۰۴۰ ریال بوده است.
بانک مرکزی اعلام کرده که شکاف نرخ دلار آزاد و رسمی در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۱۰ ماهه ابتدای امسال از ۸/۴۹ درصد به ۸/۱۵ درصد رسیده است. به بیان دیگر در سه سال گذشته فاصله بین ارز آزاد و نرخ رسمی آن به میزان ۳۴ درصد کمتر شده که در راستای زمینه‌سازی اجرای طرح یکسان سازی نرخ ارز و از بین بردن رانت و فسادهای احتمالی صورت گرفته، با این حال همچنان شکاف قیمتی نرخ دلار رسمی،‌ آزاد و نرخ سامانه سنا وجود دارد.
با وجود ثبات نسبی قیمت‌ها در بازار ارز ایران در سال‌های اخیر و به ویژه پس از آغاز به کار دولت تدبیر و امید، در برخی دوره‌ها به دلایلی که توضیح داده خواهد شد، دلار در بازار با رشد قیمت مواجه شده و ارقام نشان می‌دهد که بین کمترین نرخ دلار در سال ۹۲ تا بالاترین قیمت آن در سال جاری، ۴۶۲۶ ریال فاصله وجود دارد.
به بیان دیگر، قیمت هر دلار آمریکا در سال‌های گذشته با وجود آرامش در بازارها نیز تا نزدیک ۵۰۰ تومان رشد را به ثبت رسانده است.

نیازهای فصلی
هرچند به دلیل شرایط خاص اقتصاد ایران، تاثیر تحریم‌ها، نیازهای فصلی و دوره‌ای و مانند آن، افزایش قیمت ارز به ویژه در طول سال‌های اخیر اجتناب ناپذیر بوده ولی مقامات بانک مرکزی می‌گویند در مدیریت شکل‌گیری حباب‌های قیمتی و بازارهای سوداگرانه ارزی مانند آنچه در دوره‌های گذشته تجربه شد، موفق بوده‌اند.
نگاهی به بررسی‌های بانک مرکزی درباره دلایل شکل‌گیری تکانه‌های قیمتی در بازار ارز ایران در طول سال‌های اخیر نشان می‌دهد که بروز مسایل سیاسی مانند انتخابات در ایران و آمریکا، سال نو میلادی، ایام اربعین، برجام و تمدید قانون داماتو در سنای آمریکا؛ بیشترین تاثیرگذاری را در افزایش ناگهانی قیمت ارز در بازار ایران طی سال‌های ۹۲ تا ۹۵ داشته‌اند.
بانک مرکزی معتقد است در سایر ایام سال موفق به مهار نوسانات یکباره قیمت ارز در بازار آزاد شد و تنها در برخی مواقع سال، برخی نوسانات در بازار اتفاق افتاده است. در سال ۹۲، می‌توان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، ایام اربعین و سال نو میلادی را سه دلیل اصلی تکانه‌های قیمتی در بازار ارز برشمرد.
این وضعیت در سال ۹۳ نیز در مورد اربعین و سال نو میلادی تکرار شده و در سال ۹۴، اجرای توافقات برجام باعث شد قیمت ارز در ابتدا دچار افت شود و سپس روند رشد را در پیش بگیرد. در واقع کمی پیش از آغاز اجرای برجام، قیمت‌ها در بازار ارز کاهشی بوده و پس از آن دچار رشد شد و در نهایت تا پایان سال گذشته در روندی کاهشی ادامه یافت.
به صورت کلی، نرخ‌ها در بازار ارز آزاد در حالتی سینوسی قرار داشته و در سال ۹۵ نیز که نرخ‌ها در سطحی بالاتر از سال گذشته در فروردین‌ماه آغاز شده بود ادامه یافت و به صورت کلی در هیچ یک از ماه‌های گذشته، نرخ ارز در بازار آزاد به ویژه در مورد دلار، پایین‌تر از نرخ‌های سال گذشته نبوده است.
پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه‌های اخیر، نوعی رشد قیمتی در بازار ارز آغاز شد سپس با قرار گرفتن در ایام اربعین این روند ادامه یافت و پس از آن با شیب تندتری تا تصویب تمدید قانون داماتو در مجلس سنای آمریکا ادامه داشت سپس بالاترین نرخ‌های امسال به ثبت رسید که در مورد دلار تا ۴۱۴۵۳ ریال نیز به ثبت رسید. البته این رشد قیمتی در دوره سال نو میلادی در ژانویه ۲۰۱۷ (دی‌ماه ۹۵) در روندی نزولی قرار گرفته ولی همچنان دامنه قیمتی ارز در ماه پایانی سال نسبت به دوره مشابه سال گذشته، بالاتر است.

قیمت ارز باید واقعی شود
در همین حال اصغر سمیعی، رییس اسبق کانون صرافان درباره وضعیت بازار ارز در روزهای پایانی سال اظهار داشت: تعیین‌کننده‌ترین مساله برای ثبات بازار، هماهنگی و تقریبا همسانی عرضه و تقاضاست.»
وی افزود: «البته در زمان‌های خاص مثل شب عید و روزهای پایانی سال که مسافرت‌ها که متاسفانه اکثر آنها هم مسافرت خارجی است، فزونی می‌گیرد، طبعا مصارف ارزی هم افزایش می‌یابد و این تقاضا اگر با عرضه متناسب همراه باشد، نوسانی نخواهیم داشت.»
رییس اسبق کانون صرافان تصریح کرد: «بهترین حالت برای اقتصاد و بازار که کمترین فشار را به بزرگ‌ترین عرضه‌کننده یعنی بانک مرکزی وارد می‌کند، همانا واقعی و تک نرخی بودن قیمت ارز است و هم‌زمان نیز تدابیری برای متعادل شدن سفرهای خارجی صورت گیرد.»
سمیعی عنوان کرد: «در حال حاضر به علل مختلف از جمله ناچیز بودن عوارض خروج از کشور، پایین بودن نرخ ارز و کم بودن امکانات برای پذیرایی از مسافران نوروزی در شهرهای کشور و نیز بالا بودن نرخ خدمات و هتل‌های داخلی، مصرف ارز مسافری بسیار زیاد است و تا ۲۰ میلیارد دلار در سال می‌رسد اما با تمهیداتی می‌توان آن را به یک چهارم کاهش داد. این یعنی کم کردن بیش از یک‌سوم از نیاز ارزی کشور.»
وی ادامه داد: «شما ببینید با این کار چه بار سنگینی از دوش اقتصاد کشور برداشته می‌شود.»
رییس اسبق کانون صرافان متذکر شد: «در حال حاضر به جز پایین بودن نرخ ارز، به علت تفاوت نرخ اسکناس دلار در داخل و خارج و آزاد بودن خروج ۱۰ هزار دلار برای هر مسافر، در واقع سیستم توزیع ارز به هر مسافر بین ۵۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار تومان هم جایزه می‌دهد برای هر سفری که انجام شود؛ چه یک روزه باشد یا بیشتر.»
سمیعی گفت: «این در حالی است که گاهی برخی تورها با مبالغی کمتر از این، شما را به سفرهای چند روزه به ترکیه یا دوبی می‌برند.»
وی افزود: «به نظرم اگر می‌خواهند جایزه بدهند، به مسافران داخل کشور بدهند و از مسافران به خارج عوارض صحیح بگیرند.»
رییس اسبق کانون صرافان عنوان کرد: «۴۰ سال پیش از یک مسافر به خارج معادل هفت سکه طلا عوارض خروج گرفته می‌شد که به پول الان تقریبا ۵/۷ میلیون می‌شود، در حالی که الان ۷۵ هزار تومن گرفته می‌شود، یعنی یک درصد.»

منبع: روزنامه جهان صنعت