تغییر مقصد سرمایه گذاری از سپرده بلندمدت به سپرده جاری، رشد سپرده جاری و کوتاه مدت بالاتر از نقدینگی

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- در یک سال اخیر مقصد سرمایه گذاری ها در سیستم بانکی از بلندمدت به سمت حساب های جاری و کوتاه مدت تغییر کرده و رشد بالای سپرده دیداری یا حساب جاری 41.6 درصدی و رشد سپرده کوتاه مدت 36 درصدی، که بالاتر از رشد نقدینگی 28 درصدی، و رشد 27.4 درصدی شبه پول بوده و در آذر 95 برای اولین بار رشد سپرده بلندمدت کمتر از نقدینگی و حساب جاری بوده است

خبراقتصادی -  محسن شمشیری: رشد بالای سپرده‌های دیداری و کوتاه‌مدت نسبت به نقدینگی، رشد کمتر سپرده بلندمدت نسبت به رشد نقدینگی، کاهش سهم قرض الحسنه به کمتر از 5 درصد کل سپرده بانک ها، افزایش بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی و بدهی دولت به بانک‌ها، افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، رشد بالای تسهیلات‌دهی در سال 95، مهم‌ترین تحولات پولی و بانکی کشور در9ماهه اخیر بوده که در گزارش گزیده آمارهای پولی و بانکی آذر‌ماه 1395 که به تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده، خودنمایی می‌کند و نشان می‌دهد که شاخص‌های پولی و بانکی نیز متاثر از رشد اقتصادی و بهبود فضای اقتصاد پس از برجام، مسیر متفاوتی را طی کرده‌اند.

 عملکرد بخش پولی و بانکی در آذر‌ماه 95 نشان می‌دهد که 68.88 درصد بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی را بدهی دولت به بانک‌ها تشکیل می‌دهد. وضعیت بدهی دولت به بانک‌ها که به رقم 144.33هزار میلیارد تومان رسیده و وضعیت بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی که به 104.79هزار میلیارد تومان رسیده نیز حکایت از تاثیر کسری بودجه و منابع دولت دارد که منجر به افزایش بدهی دولت به بانک‌ها شده و در مقابل، بانک‌ها نیز برای تامین منابع خود مبالغ بیشتری به بانک مرکزی بدهکار شده‌اند و به صورت همزمان هر دو بدهی رو به افزایش گذاشته است. به عبارت دیگر دولت، بانک‌ها و بانک مرکزی وارد یک چرخه باطل بدهی شده‌اند که مشخص نیست در چه نقطه‌یی این چرخه از هم گسیخته می‌شود.

 

 بدهی 209هزار میلیارد تومان بخش دولتی

وضعیت بدهی دولت به بانک‌ها و بانک مرکزی نشان می‌دهد که در آذر‌ماه 95 مانده بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی از مرز 200هزار میلیارد تومان گذشته و به 209.51هزار میلیارد تومان رسیده که شامل بدهی دولت به سیستم بانکی به میزان 179.8هزار میلیارد تومان و بدهی شرکت‌های دولتی به سیستم بانکی به میزان 29.71هزار میلیارد تومان بوده است.

 

در ترکیب بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی، رشد مستمر بدهی دولت به بانک‌ها مهم‌ترین بخش را تشکیل می‌دهد که اکنون به 144.33 هزار میلیارد تومان رسیده و 68.88درصد کل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی را تشکیل می‌دهد، به گونه‌یی که از بدهی 148.35هزار میلیارد تومانی بخش دولتی به بانک‌ها، بدهی دولت به بانک‌ها 144.33هزار میلیارد تومان و بدهی شرکت‌های دولتی به بانک‌ها 4.02 هزار میلیارد تومان است. روند طبیعی در افزایش بدهی دولت به بانک مرکزی، استفاده از تنخواه بودجه در نیمه اول هر سال و بازپرداخت آن از سوی دولت در نیمه دوم باعث شده در آذر‌ماه امسال بدهی دولت به بانک مرکزی به 35.47هزار میلیارد تومان برسد که معادل 16.9 درصد کل بدهی بخش دولتی است. اما بدهی دولت به بانک‌ها به رقم بالای 144هزار میلیارد تومان رسیده و طی 3سال اخیر نیز از 61هزار میلیارد تومان در خردادماه 92 به 144هزار میلیارد تومان در آذر‌ماه 95 رسیده و طی 3سال معادل 83هزار میلیارد تومان یا معادل 136درصد رشد کرده است. بر این اساس این پرسش اساسی وجود دارد که تحت تاثیر چه عواملی رشد بدهی دولت به بانک‌ها همچنان رو به افزایش است و تسهیلات تکلیفی دولت به بانک‌ها، مسکن مهر، طرح‌های صنعتی و... تا چه حد بار مالی برنامه‌های دولت را به بانک‌ها تحمیل کرده و چه بخش‌هایی بیشترین درخواست تسهیلات بانکی را از سوی دولت به بانک‌ها ارائه کرده است.

 

 رشد 32درصدی بدهی دولت

کل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی در یک‌سال اخیر 25.7 درصد و در 9ماهه اول سال 95 معادل 20.5درصد رشد کرده است. همچنین بدهی دولت به سیستم بانکی در طول 9ماهه اول25.3درصد رشد کرده و در یک‌سال منتهی به پایان آذر‌ماه 95 معادل 31.6درصد رشد کرده و به رقم 179.8 هزار میلیارد تومان رسیده است.

رشد بدهی دولت به بانک مرکزی نیز 33.9 درصد در طول یک‌سال 34درصد در طول 9ماهه اول سال 95 بوده است. این در حالی است که رشد بدهی دولت به بانک‌ها 31.1درصد در طول یک‌سال و 21.2 درصد در طول 9 ماهه اول سال جاری بوده است.

همچنین میزان بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی 14درصد در یک‌سال رشد یافته و در 9ماهه اول امسال این متغیر 17.5درصد افزایش نشان می‌دهد. سهم دولت از این بدهی‌ 35هزار و 470میلیارد تومان و سهم شرکت‌ها و موسسات دولتی 25هزار و 690 میلیارد تومان است. رشد بدهی دولت به بانک مرکزی در یک‌سال منتهی به آذر‌ماه 33.9درصد و بدهی شرکت‌ها و موسسات دولتی 5.4- درصد بوده است. رشد بدهی دولت در 9ماهه اول امسال 45.3درصد و رشد بدهی شرکت های دولتی طی 9 ماه اول سال 95 معادل 7-  درصد بوده است.

 

  بدهی بانک‌ها 104هزار میلیارد تومان

در بخش بدهی‌های بانک مرکزی، سپرده بانک‌ها و موسسات اعتباری نزد بانک مرکزی 127هزار میلیارد تومان برآورد شده که سهم سپرده قانونی 120هزار و 680میلیارد تومان بوده که رشد 27.6درصدی در طول یک‌سال و 18.4درصدی در طول 9ماهه داشته است. سپرده دیداری نزد بانک مرکزی 6هزار و 410 میلیارد تومان بوده که 20.1- درصد در یک‌سال کاهش داشته است. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز به رقم 104.79 هزار میلیارد تومان رسیده که  رشد 26.3درصد در طول یک‌سال و 25.3درصد در طول 9ماهه اول داشته است.

 

بدهی‌های ارزی بانک مرکزی نیز معادل 145هزار میلیارد تومان اعلام شده که کاهش 9.3- درصدی در طول یک‌سال اخیر و 8-درصدی در 9ماهه اول سال 95 داشته است. سپرده بخش دولتی نزد بانک مرکزی در یک‌سال منتهی به آذر‌ماه با 9.1-درصد کاهش به 37هزار و 850میلیارد تومان رسیده که البته در 9ماهه اول امسال 11.9درصد رشد نشان می‌دهد.  مجموع دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در پایان آذر‌ماه امسال به رقم 335هزار و 290میلیارد تومان رسیده است که نسبت به ماه مشابه سال قبل 1.7- درصد و در مقایسه با اسفندماه سال گذشته 4.7- درصد کاهش داشته است.

سایر دارایی‌های بانک مرکزی در یک‌سال 39.1 درصد رشد کرده و به 9هزار و 960میلیارد تومان رسیده است. مجموع دارایی‌های بانک مرکزی 517 هزار و 410میلیارد تومان در پایان آذر‌ماه محاسبه شده است. این رقم رشد 5.7 درصدی در یک سال منتهی به آذر‌ماه و افزایش 5 درصدی در 9ماهه اول امسال داشته است.

 

  رشد 28 درصدی نقدینگی

در پایان آذر‌ماه 95 نقدینگی با رشد 12 ماهه 28.1 درصد، به 1184 هزار و 860 میلیارد تومان رسید که در مقایسه با اسفندماه سال گذشته 16.5 درصد افزایش داشته است. البته این رشد 28 درصدی بیشتر حاصل رشد ضریب فزاینده بوده و کمتر به رشد پایه پولی مرتبط بوده است. ضریب فزاینده نیز به عدد 6.8 رسیده و نشان‌دهنده این است که از مبلغ پایه پولی 170 هزار میلیارد تومان پایه پولی موجود، بانک‌ها گردش مالی و نقدینگی قابل توجهی داشته و باعث افزایش ضریب تکاثر یا خلق پول شده است. 

 

 رشد شبه پول کمتر از نقدینگی و پول 

همچنین حجم پول شامل حساب جاری یا دیداری و اسکناس و سکه با 154 هزار و70 میلیارد تومان در آذر 95، در 12ماهه منتهی به آذر‌ماه 33 درصد و در 9 ماهه اول سال جاری معادل 12.7 درصد رشد داشته است. حجم شبه‌پول شامل سپرده درازمدت و قرض‌الحسنه نیز 1030 هزار میلیارد تومان بوده که رشد 27.4 درصدی در طول یک‌سال اخیر و 17.1 درصدی در 9 ماهه اول سال داشته است.

نکته مهم و پدیده ای که در آذرماه 95 و برای اولین بار در چهارسال اخیر رخ داده، کاهش رشد شبه پول یا سپرده های دراز مدت نسبت به نقدینگی و پول است و در شرایطی که نقدینگی رشد بالای 28 درصد و پول رشد 33 درصد داشته اما رشد شبه پول 27.4 درصد بوده است. این درحالیست که در ماه ها و سال های قبل همواره رشد سپرده های درازمدت و شبه پول بالاتر از نقدینگی و پول و اسکناس و حساب جاری بوده است و این برای اولین بار در ماه ها و سال های اخیر است که شاهد رشد کمتر شبه پول نسبت به نقدینگی و پول و اسکناس و حساب جاری هستیم. 

افزایش 33 درصدی پول و حساب جاری نشان می‌دهد که به دنبال کاهش نرخ سود بانکی به 15 درصد و رشد اقتصادی پس از برجام و سال 95 که با بخش نفت حدود 7 درصد برآورد شده، تاحدودی به حجم سپرده‌های دیداری یا جاری مربوط به معاملات نقد و چک افزوده شده و طی 9 ماهه اول سال رشد 12.7 درصدی داشته که نسبت به رشد اندک ماه‌ها و سال‌های پیش بالاتر است و نشان می‌دهد که تحت تاثیر رشد اقتصادی سال 95 همچنین کاهش نرخ سود بانکی، نرخ رشد پول یا حساب جاری افزایش قابل توجهی داشته است. 

 

حجم اسکناس معادل 49.59 هزار میلیارد تومان بوده که رشد 10.9 درصدی در طول یک‌سال داشته و 32.77 هزار میلیارد در دست اشخاص،10.61 هزار میلیارد تومان نزد بانک‌ها و 6.21 هزار میلیارد تومان نزد بانک مرکزی بوده است. حجم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص رشد 8.8 درصد در بازه زمانی یک‌ساله داشته است. البته در 9ماهه امسال میزان اسکناس و مسکوک در دست اشخاص 11.9- درصد افت داشته است. 

از سوی دیگر رقم سپرده دیداری بانک‌ها معادل 121 هزار میلیارد تومان با رشد یک‌ساله 41.6درصدی و رشد 9 ماهه 21.9 درصدی گزارش شده است. این رشد بالای سپرده دیداری بانک‌ها، در مقایسه با رشد 17.5درصدی سپرده غیردولتی، رشد 16.5 درصدی نقدینگی، رشد 1.7 درصدی اسکناس، رشد 17.1درصدی شبه‌پول، رشد 12.7 درصدی پول،  رشد 8.7 درصدی سپرده بلندمدت، در 9 ماه اول سال 95 از همه بالاتر بوده و تنها از رشد 27.8 درصدی سپرده کوتاه‌مدت در 9 ماه اول سال 95 کمتر بوده و نشان می‌دهد که سپرده‌گذاران در سال جاری تمایل داشته‌اند پول خود را به صورت نقد و در دسترس نگهداری در حساب جاری نگهداری کنند تا برای معاملات به کار بگیرند و این موضوع متاثر از تحرک و رونق نسبی و رشد اقتصادی و کاهش نرخ سود بانکی بوده است.

در کنار این موضوع که نشان دهنده تحرک بیشتر سپرده گذاران برای گردش پول از حساب جاری به معاملات مختلف است، رشد 27.8 درصدی سپرده کوتاه مدت در 9 ماه اول سال نیز نشان می دهد که تمایل سپرده گذاران به حفظ پول به صورت قابل دسترسی بالا، جهت تصمیم گیری آنی، گردش بیشتر و تصمیم گیری سریع برای معاملات مختلف ارزی، خرید وفروش، سپرده گذاری در سایر معاملات، سرمایه گذاری های مختلف است. 

به عبارت دیگر، در یک سال اخیر مقصد سرمایه گذاری ها در سیستم بانکی از بلندمدت به سمت حساب های جاری و کوتاه مدت تغییر کرده و رشد بالای سپرده دیداری یا حساب جاری 41.6 درصدی و رشد سپرده کوتاه مدت 36 درصدی، که بالاتر از رشد نقدینگی 28 درصدی، و رشد 27.4 درصدی شبه پول بوده نشان دهنده خروج سپرده ها از بلندمدت و حرکت آن به سمت سپرده های دیداری و کوتاه مدت بوده است و در آذر 95 برای اولین بار در طول 4 سال اخیر، رشد سپرده بلندمدت کمتر از نقدینگی و حساب جاری بوده است.  

 

 رشد کوتاه‌مدت بیش از بلندمدت و نقدینگی

از مبلغ 1030 هزار میلیارد تومان شبه‌پول، 960 هزار میلیارد تومان معادل 93 درصد سپرده درازمدت بوده که رشد 27.1 درصدی در طول یک‌سال اخیر و 17.2 درصدی در 9 ماهه اول امسال داشته است.

سپرده بلندمدت با رقم 487 هزار میلیارد تومان با رشد 19.4 درصدی در یک‌سال سهم 50.7 درصدی از سپرده‌های درازمدت داشته است. همچنین سپرده‌های کوتاه‌مدت نیز با رقم 473 هزار میلیارد تومان با رشد 36 درصدی در یک‌سال سهم 49 درصدی از سپرده‌های درازمدت داشته است. رشد این 2سپرده نشان می‌دهد که رشد سپرده کوتاه‌مدت بیش از سپرده بلندمدت بوده و در 9 ماه اول امسال نیز کوتاه‌مدت با رشد 27.8 درصدی بیش از رشد 8.7 درصدی بلندمدت، افزایش داشته است. بر این اساس رشد سپرده کوتاه‌مدت بالاتر از رشد نقدینگی و سپرده غیردیداری و بلندمدت بوده است و در 9ماهه اول سال جاری، تحت تاثیر تصمیم‌گیری‌های فعالان اقتصادی و رشد مثبت اقتصادی، سپرده‌گذاران ترجیح داده‌اند پول خود را به صورت کوتاه‌مدت نگهداری کنند تا در هر لحظه تصمیم بگیرند چه نوع دادوستد و سرمایه‌گذاری انجام دهند.

 

 رشد تسهیلات‌دهی بالاتر از نقدینگی و سپرده گذاری

 بدهی بخش غیردولتی یا تسهیلات بانک‌ها نیز در آذر 95 به رقم 868 هزار میلیارد تومان رسیده که رشد 27.3 درصدی در طول یک‌سال و 18 درصدی در 9 ماهه اول سال جاری داشته است. این موضوع نشان می‌دهد که رشد تسهیلات دهی بانک‌ها در 9 ماهه اول سال 95 نسبت به رشد نقدینگی با 16.5 درصد و رشد سپرده‌های غیردولتی با 17.5 درصد بالاتر بوده است. براساس رشد تسهیلات‌دهی بانک‌ها در سال 95 که پیش بینی می‌شود معادل 460 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شود، رشد تسهیلات‌دهی بانک‌ها در سال جاری، بالاترین رقم را در سال‌های اخیر به خود اختصاص دهد.

 

سپرده غیردولتی نیز با رقم 1152 هزار میلیارد تومان رشد 28.7 درصدی در یک‌سال و 17.5درصدی در 98 ماهه اول سال 95 داشته است. به عبارت دیگر 97.2 درصد از نقدینگی کشوربه صورت سپرده  در بانک ها جذب شده است. 

 

  سهم بالای غیردولتی‌ها از سپرده و تسهیلات

سهم بانک‌های غیردولتی با رقم 829 هزار میلیارد تومان سپرده به 72 درصد کل سپرده‌های غیردولتی بانک‌ها رسیده است. همچنین سهم بانک‌های غیردولتی یا خصوصی با رقم 536 هزار میلیارد تومان، به میزان 61.7 درصد از میزان کل868 هزار میلیارد تومان کل تسهیلات بانک‌ها یا بدهی بخش غیردولتی را تشکیل می دهد. 

 

 سهم تخصصی‌ها از تسهیلات

سهم بانک‌های تجاری از مانده تسهیلات بانک‌ها 15.3 درصد و سهم بانک‌های تخصصی 23 درصد کل بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها بوده است.

 

در بخش جذب سپرده نیز سهم بانک‌های تجاری از کل جذب سپرده بانک‌ها به میزان 17.8 درصد و سهم بانک‌های تخصصی نیز 10.2 درصد بوده است.

به عبارت دیگر، درحالی‌که بانک‌های غیردولتی یا خصوصی 10 درصد بیش از سهم خود در پرداخت تسهیلات، در جذب سپرده‌های بانکی موفق بوده‌اند، اما بانک‌های تخصصی با وجود سهم 10 درصدی در جذب سپرده، 23 درصد تسهیلات را پرداخت کرده‌اند، به عبارت دیگر بانک‌های تخصصی بیش از 2برابر سهم خود در جذب سپرده، توانسته‌اند تسهیلات پرداخت کنند و سهم قابل توجهی در تامین نیاز واحدهای اقتصادی به وام و نقدینگی داشته‌اند.

 

سهم قرض الحسنه به زیر 5 درصد رسید

قرض‌الحسنه با رقم 52.69 هزار میلیارد تومان رشد 12.2 درصدی در 9 ماهه اول داشته و سهم آن به رقم اندک 4.57درصد کل سپرده غیردولتی بانک‌ها رسیده است.

منبع: خبر اقتصادی