پایگاه خبری تحلیلی فولاد
(ایفنا)- بازار عراق
برای ایران باارزش است و بازار هدفی محسوب می‌شود که نه‌تنها صادرات ایران به این
کشور برای ایران موقعیت اقتصادی مناسبی فراهم کرده بلکه تبادل گردشگری مذهبی
ارزآوری بسیاری برای دو کشور دارد.
ارتباط
تجاری ایران با عراق دارای پیشینه طولانی است اگرچه امنیت داخلی این کشور هنوز
تضمین نشده اما تبادلات تجاری میان ایران و عراق با همه مشکلاتی که بر سر راهش است
تداوم داشته و دارد چراکه مسئولان بخش دولتی و خصوصی به این امر واقف هستند که
بازار عراق بازاری با ظرفیت‌های بی‌شماری است که می‌تواند تاثیر مثبتی بر روی
اقتصاد ایران داشته باشد. گفته می‌شود ارزش بازار عراق برای ایران ۱۵میلیارد
دلار در سال است بنابراین نباید آن را به‌سادگی از دست داد، اما برخی مشکلات در این
راه وجود دارد که از آن جمله می‌توان به مشکلات گمرکی، بسته بودن مرز عراق به علت
هماهنگ نبودن سازمان‌های مربوط در ساعات و روزهای هفته و برخی مسائل امنیتی اشاره
کرد. به نظر می‌رسد با رفع مشکلات دست‌وپاگیر این‌چنینی بتوان به
توسعه صادرات به این کشور بیش‌ازپیش امیدوار بود. توسعه صادرات به هر کشوری کمک می‌کند
تا مازاد کالاهای خود را به دنیا بفروشد، ارز و منابع خارجی به‌دست آورد، قدرت
رقابت خود را افزایش دهد همچنین اعتبار، حیثیت و نام‌آوری و محبوبیت در عرصه
اقتصادی کسب کند. اما چند صباحی است متاسفانه متوسط قیمت صادرات هر تن کالا به
عراق کاهش‌یافته است که این آمار نشان می‌دهد کالاهای با فناوری پایین به این کشور
صادر کرده‌ایم. براساس آمار سازمان توسعه تجارت، در سال ۹۴ ایران سهم ۱۲
تا ۲۰درصدی از بازار عراق داشته است. این در حالی است
که براساس آمار مستند ایران دارای توانایی بیشتر برای صادرات به بازار عراق است
درنتیجه سهم ۱۲ تا ۲۰درصدی ایران
از این بازار بیانگر موفق نبودن تعامل تجاری ما با این کشور است. آمارهای جهانی
نشان می‌دهد درحالی‌که ارزش واردات عراق از جهان در سال ۱۳۸۵ فقط ۱۲میلیارد
دلار بوده این رقم در سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ به ترتیب
به ۵۱میلیارد دلار و ۳۱میلیارد
دلار بوده است. مقایسه ارقام صادرات ایران و جهان به عراق نشان می‌دهد ایران
توانسته است در سال ۱۳۹۳و ۱۳۹۴
به ترتیب ۱۲ تا ۲۰ از سهم
واردات کالا به عراق را به خود اختصاص دهد که با توجه به روابط فی مابین و همسایگی
دو کشور باید این رقم به مراتب بیشتر می‌بود. گفتنی است، ترکیه در سال ۱۳۵۸
فقط ۳۸۲میلیون دلار بیشتر از ایران کالای صنعتی صادر می‌کرد
اما شکاف صادرات در سال ۱۳۹۳ یعنی ۳۵سال
بعد به ۹۰میلیارد دلار به نفع ترکیه شده است. در سال ۱۳۹۳
ارزش صادرات صنعتی ترکیه ۶برابر صادرات صنعتی
ایران بوده است. وضع موجود ارزش صادرات ایران به ترکیه در سال ۱۳۹۴
معادل ۶۲۳۷ میلیون دلار بوده که ۵ برابر ارزش
صادرات سال ۱۳۸۴ است. به‌عبارت‌دیگر ارزش صادرات ایران به عراق
در ۱۰سال منتهی به سال ۱۳۹۴ هرسال به‌طور
متوسط ۴۰درصد رشد داشته است. اما نرخ رشد صادرات به عراق
در سال ۱۳۹۲ منفی شده و به ۵-
درصد
سقوط کرده و در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴
نیز فقط ۳ و ۲ درصد رشد داشته است.
آمار نشان می‌دهد، ارزش صادرات ایران در سال ۱۳۹۴ حتی ۱۷میلیون
دلار کمتر از سال ۱۳۹۱ شده است. براساس مستندات بیشترین صادرات ایران
به عراق در سال ۱۳۹۴ کالاهایی چون سیمان‌سفید، کاشی، مواد شروع‌کننده
و تسریع‌کننده واکنش شیمیایی، رب گوجه‌فرنگی و ماست بوده است. ترکیه و چین دو
کشوری هستند که بیشتر از ایران به عراق کالا صادر می‌کنند. آمارهای متفاوتی درباره
سقف صادرات به عراق وجود دارد که تا ۲۲میلیارد
دلار نیز برآورد شده است. به نظر می‌رسد یکی از راه‌های تصرف بازارهای عراق، رقابت
با کشور چین و ترکیه است اما اینکه چطور می‌شود با این کشورها رقابت کرد این است
که ایران دارای مرزهای زمینی از چند سو بوده و حتی جابه‌جایی بار و صادرات زمینی
به علت فاصله برخی شهرهای ایران با عراق کمتر از یک ساعت اتفاق می‌افتد و این به
معنای مزیت ایران برای ایجاد یک تبادل تجاری بلندمدت است. اما نباید مشکلات بر سر
راه صادرات به عراق را نادیده انگاشت همین مشکلات منجر به ایجاد عقب‌ماندگی ایران
از کشورهای رقیب همچون ترکیه و چین شد. از سوی دیگر صادرکنندگان ایرانی به دلیل
فقدان تولید کالاهای باکیفیت بالا و قیمت رقابتی توان رقابت نیز ندارند. پیشنهاد
می‌شود، هر دو کشور اقدام به انعقاد قراردهایی بکند که برای دو طرف تعهدی را به
دنبال داشته و هیچ‌کدام اجازه سرپیچی از آن را نداشته باشند. همچنین به نظر می‌رسد
با حمایت دولت برای ارائه تسهیلات مالیاتی و کاهش عوارض گمرکی بسیاری از مشکلات
صادرکنندگان در راستای هزینه تمام‌شده کالا رفع شده و بتوان در بازار عراق قدرت
رقابت‌پذیری را افزایش داد.
نیما
مجدی/روزنامه‌نگار
industry@smtnews. Ir