پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)-
شکاف قیمتی بیش از 600 تومانی میان محصولات تخت
و عریض در بازار فولاد ایران ناشی از چیست؟ مهندس بهادر احرامیان، مدیرعامل فولاد
یزد و عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در یک یادداشت اختصاصی به «چیلان»
به این پرسش پاسخ داده است و پیشنهاد می دهد که تمرکز بر مصرف کنندگان نهایی باشد.
یادداشت اختصاصی مهندس بهادر احرامیان،
مدیرعامل فولاد یزد به « چیلان »:
بخش خدمات در کشورهایی که نظام مالیات بر ارزش افزوده در آنها اجرا
می گردد، همواره پیشنهاد کار به صورت غیر رسمی می دهند تا از پرداخت مالیات بر
ارزش افزوده طفره رفته و هزینه های خود را کاهش دهند. تجمع این مشاغل بیشتر در
حوزه خدمات و کارهایی است که «مزد» سهم بالایی از هزینه و درآمد را شامل می شود و
بنابراین امکان ردیابی این هزینه در ارزش افزوده بخش های بالا دستی این گونه
فعالیت های اقتصادی کمتر میسر است. سازمان های مالیاتی این کشورها با اتکا به
تجربه چندین ساله خود در جمع آوری مالیات، روش های مبتکرانه ای برای مبارزه و کاهش
این مفر مالیاتی یافته اند اما هنوز این تلاش ادامه دارد.
در ایران نیز با توجه به اجرای موقت این قانون مالیاتی هر چند که
پیشرفت های بسیاری در این زمینه انجام گرفته است اما می توان به جرات گفت که
دربرخورد با صنعت ساختمان که همواره به عنوان یکی از بزرگترین بخش های کسب و کار،
موتور محرکه اقتصاد کشورمان بوده است هنوز همراه با نقاط ضعف بسیاری است. عقب
ماندن برنامه گستراندن چتر مالیاتی بر روی اشخاص حقیقی (sole traders) که
مسئول انجام بسیاری خدمات اجرایی فعالیت های عمرانی مخصوصا در مقیاس های کوچک و
متوسط هستند، علاوه بر اینکه دولت را از سهم عظیمی از مالیات محروم ساخته است،
شرکت هایی که این خدمات را در قالب بنگاه های ثبت شده انجام می دهند نیز در رقابتی
نابرابر با فراریان مالیاتی قرار داده است.
از طرفی، بررسی بازار محصولات فولادی مصرفی در صنعت ساختمان نشان
می دهد که منافذ چتر مالیات ارزش افزوده در حال حاضر مختص بخش خدمات ارائه شده به
این رشته نمی گردد و احتمالا سهمی اندک اما تاثیرگذاری از محصولات مقاطع فولادی
مصرف شده نیز از این طریق توسط بخش ساختمان خرید می گردد. حجم گردش این نوع فعالیت
را می توان از طریق برآورد آمار مصرف قراضه و مصرف ظاهری شمش فولادی و محصولات
طویل به راحتی محاسبه کرد.
مهمترین اثر این معضل را می توان در شکاف قیمتی میان محصولات عریض
و طویل که به موازات افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال های گذشته تشدید شده
مشاهده کرد.
در حال حاضر «شکاف قیمتی» میان محصولات تخت و عریض در بازار ایران
چیزی بیش از ۶۰۰
تومان در کیلو می باشد. پدیده شکاف قیمتی میان محصولات عریض و طویل که درسال های
گذشته و با همگرایی بسیار بالایی با افزایش های نرخ مالیات بر ارزش افزوده – و به
موازات آن فایده هزینه فرار از آن – شکل گرفته است در واقع منحصر به بازار
ایران می باشد و در هیچ کجای دنیا در این مقیاس دیده نمی شود.
حجم درآمد از
دست رفته زنجیره تولید از ناحیه این مشکل در حال حاضر با توجه به فاصله حدود ۶۰۰ تومان در کیلو بین مقاطع عریض و طویل و تولید و مصرف نزدیک
به ۸ میلیون تن از
این محصولات در ایران چیزی در حدود ۴۸۰۰ میلیارد تومان برآورد می گردد! اگر چه ۹ درصد این رقم به عنوان سهم دولت در مالیات بر ارزش افزوده از
دست می رود غالب آن در واقع درآمد از دست رفته زنجیره های مختلف صنعت فولاد محسوب
می گردد.
شاید مهمترین علت شکل گیری این شکاف قیمتی این است که به دلیل
تمرکز تولید محصولات عریض در چند شرکت بزرگ – واردات از مبادی ورودی از
ابتدا تحت شمول بوده است – امکان بیرون رفتن از چتر ارزش افزوده غیر ممکن بوده است
اما در رسته مقاطع طویل اساسا به دلیل اتکا بخشی از تولید شمش به آهن قراضه که به
دلیل ساز و کار خاص جمع آوری خود به عنوان بخشی مهمی از ماده اولیه تولید، امکان
فرآوری و رسیدن به دست مصرف کننده نهایی را خارج از چرخه ارزش افزوده به طول کامل
دارا می باشد. در این شرایط با وجود انگیزه بالا در مصرف کننده نهایی یعنی ساختمان
برای نپرداختن رقم قابل توجه ارزش افزوده آهن آلات مصرفی خودبخود راهکارهای این
روش نیز در زنجیره تولید شکل می گیرد.
از آنجا که اجرای متقارن و کامل اخذ مالیات بر ارزش افزوده خواسته
مشترک هم سازمان مالیاتی و هم تولیدکنندگان فولاد می باشد، اتخاذ راهکارهای بنیادی
و پایدار جهت نیل به این هدف متضمن منافع تولیدکنندگان فولاد نیز می باشد و به این
دلیل همکاری جهت دستیابی به این هدف جزو اهداف انجمن تولیدکنندگان فولاد نیز خواهد
بود.
در این راستا یکی از کارآمدترین و کم خطا راهکارها بر اساس تجارب
سایر کشورهای دارای نظام ارزش افزوده، «کنترل بیشتر پرداخت ارزش افزوده در محل
مصرف» می باشد. تجربه نشان داده است که کنترل هایی با طراحی هوشمندانه و حداقل
رفتارهای ایذایی قابلیت استمرار و موفقیت بیشتری در دستیابی به اهداف خود مخصوصا
در تغییر رفتار مالیات دهندگان و ایجاد مقبولیت در اجرای قوانین داشته است. با
توجه به آنچه در بالا مطرح شده است، بهترین راهکار «تمرکز بر مصرف کنندگان نهایی»
می باشد.
در حال حاضر فعالیت ساخت و ساز مخصوصا در بخش خصوصی نیاز به ارائه
اظهار نامه مالیاتی (ارزش افزوده) ندارد و این مساله به دلیل حجم گسترده فعالیت
اقتصادی ساخت وساز در ایران به عنوان یک حلقه مفقوده نیاز به تعیین تکلیف فوری
دارد چراکه عدم الزام به شفاف سازی ارزش افزوده پرداختی تمایل به کاهش این هزینه
را برای کلیه کالاها و خدمات مصرفی در سازندگان مسکن افزایش می دهد.
امید است با جلب توجه و ارائه
راهکار مناسب توسط دولت شاهد حل این مشکل و ساماندهی این مشکل در آینده نزدیک
باشیم.
منبع: چیلان