پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- استفاده از ارز ملی توسط
کشورهای همسو با غرب، همچون ژاپن و کره جنوبی نشان می دهد که روند کاهش وابستگی به
دلار، مختص کشورهای متخاصم با غرب نبوده و هر کشوری که به اقتصاد خود فکر می کند،
در حال دور شدن از دلار است.
چند
سالی است که جنگ ارزی در جهان آغاز شده است و بسیاری از اقتصادهای نوظهور به شکلی
کاملا آرام، در حال کاهش وابستگی مبادلات اقتصادی خود به دلار هستند. این کشورها
با انعقاد پیمان های پولی دوجانبه بین خود، به جای استفاده از ارز آمریکایی دلار و
ارز اروپایی یورو، از ارزهای ملی خود استفاده میکنند. در حالی که این روند روز به
روز شدت بیشتری به خود می گیرد، و کشورهای دنیا در راستای کاهش نقش دلار، گام بر
میدارند، اخیرا روزنامه شرق با حمایت از دلار و اظهار بی فایده بودن کاهش وابستگی
به دلار نوشته است:
«این سؤال
برای برخی کارشناسان وجود دارد که آیا می‌توان امیدوار بود ایران با گسترش روابط
سیاسی و اقتصادی با کشورهایی مانند روسیه از میزان وابستگی‌اش به دلار بکاهد یا
حتی مبادلات خود را بر پایه ارزی جایگزین برنامه‌ریزی کند؟ به نظر می‌رسد این
فرضیه کمی رؤیایی و دور از منطق است. درواقع تأثیر دلار بر مبادلات جهانی
انکارناپذیر است. چگونگی این موضوع به نفوذ دلار در اغلب مبادلات مهم در منطقه‌های
مهم آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی بازمی‌گردد. درواقع بخش مهمی از روابط بازرگانی
در این مناطق بر دوش دلار است و حذف دلار نتیجه‌ای به‌جز کاهش روابط تجاری یا
متضررشدن در حوزه صادرات و واردات ندارد.»
در
این که در حال حاضر بیشتر مبادلات مهم جهانی بر پایه دلار انجام میگیرد، شکی
نیست، اما مسئله این است که تا چه حد این وضعیت پایدار است و در سال های اخیر،
استیلای دلار بر جهان چه وضعیتی داشته است؟
کشورهای
بریکس (شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) که حدود نیمی از جمعیت جهان
در این کشورها هستند و یک سوم اقتصاد جهان در دست آن هاست، تصمیم گرفته اند که در
مبادلات خود، ارزهای ملی را جایگزین دلار کنند و در این راستا به شدت تلاش می
کنند. همچنین ارز چین در سال 2010، رتبه 35 ام جهانی را داشت که در سال 2012 به
رتبه 14 ام و هم اکنون به رتبه پنجم جهانی رسیده است. این اتفاقات نشان می دهد که
به طور آرام از نقش دلار در مبادلات جهانی کاسته میشود.
استفاده
از ارز ملی توسط کشورهای همسو با غرب، همچون ژاپن و کره جنوبی نشان می دهد که روند
کاهش وابستگی به دلار، مختص کشورهای متخاصم با غرب نبوده و هر کشوری که به اقتصاد
خود فکر می کند، در حال دور شدن از دلار است.
در
حالی روزنامه شرق، استفاده از ارز ملی ایران و روسیه در مبادلات دوجانبه را
«رویایی و دور از منطق» می داند که سال گذشته پوتین، رییس جمهور روسیه، در تهران
به ایران پیشنهاد داد که به جای استفاده از دلار، از ارزهای ملی استفاده کنیم.
همچنین اردوغان، رییس جمهور ترکیه تا کنون سه بار به ایران پیشنهاد داده است که
ایران و ترکیه از ریال و لیر در مبادلات اقتصادی استفاده کنند.
روزنامه
شرق همچنین درباره اثر پیمان پولی بر واردات و صادرات می نویسد: «حذف دلار نتیجه‌ای
به‌جز کاهش روابط تجاری یا متضررشدن در حوزه صادرات و واردات ندارد». این درحالی
است که واردات و صادرات ایران بعد از تحریم های بانکی، به شدت کاهش داشته است و
این کاهش واردات و صادرات به دلیل وابستگی ایران به نظام پرداخت دلار و یورو است. اگر ما سال
ها قبل به فکر کاهش وابستگی به نظام پرداخت غرب میافتادیم، شاهد این ضربه بزرگ به
اقتصاد کشور نبودیم. اگر استفاده از ارزهای ملی باعث کاهش صادرات و واردات خواهد
شد، دلیل پیگیری این امر توسط کشورهای دیگر از جمله ترکیه، روسیه، هند، کره جنوبی
و چین چیست؟ آیا کشورهای دیگر به دنبال کاهش تجارت و کاهش واردات و صادرات خود
هستند؟ علاوه بر این باید توجه داشت که هنگامی که صحبت از پیمان پولی دوجانبه است،
منظور تنوع در شیوه پرداختهای بین المللی است، نه حذف کامل دلار از همه مبادلات
مالی. تنوع در شیوه پرداخت های بین المللی قطعا باعث افزایش تجارت و رشد اقتصادی
خواهد شد.
ارزش
ریال در سه ماه اخیر حدود 13 درصد سقوط کرده است. این سقوط ارزش به دلیل سرعت
زیادی که دارد، به خصوص در شرایط موجود اقتصادی، قطعا برای اقتصاد کشور ضرر بسیار
زیادی دارد. بانک مرکزی برای کنترل قیمت دلار، دو راهکار عمده پیش رو دارد، یکی
افزایش عرضه دلار در بازار و دوم، کاهش تقاضای مصرف کنندگان ارز و تامین نیاز آنها
از طریق روش های غیر دلاری. به طور سنتی، کنترل قیمت دلار توسط بانک مرکزی، از روش
اول یعنی تزریق ارز به بازار انجام می گیرد، در حالی که بانک مرکزی می تواند با
تامین نیاز مصرف کنندگان ارز از طریق پیمان پولی، ارزش ریال را کنترل کند. اما
متاسفانه تا زمانی که تفکراتی مانند روزنامه شرق بر بانک مرکزی حاکم است، به جای
حفظ منافع ملی از طریق ارز ملی، با تاکید نابجا بر ارز دشمن (دلار) در جنگ جهانی ارزی، بازنده خواهیم
بود.
امیرهادی
حسینی: کارشناس اقتصاد سیاسی بین الملل
منبع:
شرق