آینده اقتصادی ایران از دیدگاه رئیس سابق اتاق بازرگانی

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- محسن جلال پور کلیددار کهن اتاق بازرگانی کرمان که اخیرا به دلیل بیماری از ریاست اتاق بازرگانی ایران و ریاست انجمن پسته استعفا کرده است، در گفت‌وگو با ایسنا، درباره مسائل مختلف اقتصادی، اثرات تغییر رییس جمهوری آمریکا بر برجام، شرایط اقتصای کشور در آینده، وضعیت تولید و صادرات پسته و ... سخن گفت.

وی درباره دلیل اصلی استعفایش از سمت هایی که داشته، اظهار کرد: در حقیقت من اعتقاد دارم مسئولیت، امانت است و وقتی مسئولیتی پذیرفته می‌شود باید تمام توان و هم و غم روی آن گذاشته شود. از آنجاکه من مسئولیت را دارایی هیچکس نمی دانم و بار سنگینی را چه در اتاق بازرگانی ایران، چه در اتاق بازرگانی کرمان و جاهای دیگر بر دوش داشتم، به همین واسطه احساس کردم در حد توان خدادادی من نیست.
جلال پور افزود: اکنون ۴۰ درصد سلامتی‌ام را از دست داده‌ام، به همین جهت استعفا کردم و دلیل اینکه بیرون آمدم این بود که نمی توانستم امانتدار خوبی باشم. متاسفانه بعد از قلب، گرفتار مشکل ریه و متوجه شدم در سال های پرکاری که داشتم دقت لازم و رسیدگی به سلامتی ام را نداشته ام.

اگر برجام را یک دستاورد سیاسی و جناجی ببینیم، کوته نظری است

این فعال اقتصادی درباره ریاست جمهوری ترامپ و فرجام برجام تصریح کرد: از نظر من قبل از آمدن ترامپ هم با بعضی از اتفاقاتی که رخ داد ما در برجام نتوانستیم بهره برداری لازم را ببریم. اعتقاد داشتم برجام می تواند نقطه خیزشی برای اقتصاد ایران باشد و یک اعتماد به نفس و امیدآفرینی به سرمایه گذاران داخلی و خارجی بدهد و جهشی را در اقتصاد ایران ایجاد کند اما متاسفانه از همان روزهای نخست برخی رسانه ها و جناح های سیاسی با برجام به عنوان یک دستاورد جناحی برخورد کردند؛ نه یک دستاورد ملی.
وی بیان کرد: برجام دستاوری است که با نظر مقام معظم رهبری و همت قوای مختلف حاصل شده و سال‌ها کشور بابت آن هزینه داده است و اینکه آن را یک دستاورد سیاسی و جناجی ببینیم، کوته نظری است.
رییس سابق اتاق بازرگانی ایران گفت: از دی ماه ۱۳۹۴ که عملا اجرایی شدن برجام اتفاق افتاد، مجموعه هایی که به قصد تخریب افراد و جناح ها وارد شده بودند شروع به مسموم کردن فضا کردند درحالیکه می توانستیم فضایی ایجاد کنیم که هم سرمایه گذاران داخلی، هم بنگاه های موجود و راکد و هم سرمایه گذاران خارجی اعتماد کنند و موجبات حرکت و جهشی در فعالیت های اقتصادی داشته باشیم.
وی ادامه داد: اما با یکسری تهدیدات و حرکات و رفتاری که خلاف عرف بین الملل و ناشایست بود از جمله بالا رفتن از دیوار سفارت عربستان، آتش زدن برخی برندها در ایران، ممانعت از ورود بعضی سرمایه گذاران، حرف های فراوان و استفاده نابه جا از کلمه نفوذ، در حالیکه مقام معظم رهبری به درستی اشاره کردند ولی عده ای به عنوان سلاح آن را بکار گرفتند و با استفاده نادرست و جناحی و کاربرد غلط این کلمه عملا بسیاری از سرمایه گذارانی که باید به ایران می آمدند و حتی سرمایه گذاران ایرانی خارج از کشور را دچار تردید کردند؛ بنابراین باید گفت قبل از ترامپ از ظرفیت اقتصادی برجام بهره برداری لازم نشد.
جلال پور افزود: وزیر امور خارجه کشورمان در یکی از صحبت‌ها گفت که "اگر به برجام از ۱۰۰ نمره عدد ۵ یا ۹۵ بدهیم مهم این است که از این نمره چه بهره برداری اقتصادی برای کشور شده است و آن نمره عملا به بهره برداری و استفاده شده است"؛ اما متاسفانه از حداقل هایِ امکان استفاده از برجام برای توسعه بهره گیری نشد.

اقتصاد ما جدا از اقتصاد دنیا نیست

وی معتقد است اینکه امروز ترامپ آمده و شرایط اقتصادی سخت تر می شود را می پذیرم، زیرا اعتقاد دارم تغییرات در آمریکا و اروپا بر اقتصاد ما تاثیر می گذارد و این نیست که فکر کنیم اقتصاد ما جدای از اقتصاد دنیا است، چراکه معنای اقتصاد یک مجموعه به هم پیوسته است و مسلما افزایش نرخ ارز، نفت و برخی اتفاقات بین المللی بر روی اقتصاد ما تاثیر خواهد گذاشت.
رییس سابق اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: چطور می توانیم بگوییم ترامپ می آید و در مجموعه دنیا تغییرات اساسی حاصل می شود و اقتصاد دنیا تغییر می کند ولی ما تاثیر نمی پذیریم؟ من اعتقاد دارم قبل از ترامپ ابتدا باید در داخل کشور مطلب روشن شده و به یک همفکری، وفاق، هم اندیشی، همفکری، یکسان فهمی و نظر کاملا یکسان نسبت به توسعه و مسائل اقتصادی برسیم و از این طریق می توانیم از بخشی از مزیت های ترامپ استفاده کنیم.
او اظهار کرد که آمدن ترامپ می تواند مزیت های خوبی هم داشته باشد، اما اینقدر ما درگیر هستیم که نه تنها از مزیت بهره نمی بریم بلکه از بحران ها بیشترین صدمه را می بینیم و اگر این اتفاق نظر ایجاد شود نه تنها بحران ها تاثیرگذار نیست بلکه از مزیت ها بیشترین بهره را خواهیم برد.
جلال پور اظهار کرد: همه چیز در کشور رنگ و بوی سیاسی پیدا کرده است حتی منافع ملی؛ به طور مثال بحث برجام ملی و فراجناحی بود اما اینقدر مساله جناج در کشور پر رنگ شده که برجام هم درگیر جناح شد؛ بنابراین مهم ترین اصل در ابتدا همفکری و همراهی در زمینه توسعه و روال و استراتژی های توسعه در زمینه های مختلف است، براین اساس باید نیازها تعریف شود و تا این تعریف اتفاق نیفتد همین گرفتاری های فعلی ادامه خواهد داشت.

هشدار در زمینه تولید پسته

رئیس سابق انجمن پسته ایران در ادامه درباره وضعیت بازار پسته ابراز کرد: تاثیر مستقیم ارز و ارتباطات کشورها در همه بخش های اقتصادی از جمله کشاورزی و پسته را نمی توان نادیده گرفت اما هشدار من در زمینه پسته عمدتا در بخش تولید است.
وی افزود: ما در شرایطی تولید می کنیم که بهره وری مان نسبت به کشور رقیب یک هشتم است و اخیرا به کمتر از آن هم رسیده ایم؛ یعنی ما حدود ۴۰۰ کیلوگرم پسته در هکتار برداشت می کنیم و آمریکا چهار تن در هکتار برداشت دارد.
جلال پور ادامه داد: مساله اصلی ما آب و نگرانی و دغدغه من در بحث تولید، مساله آب است که نه تنها در آب کشاورزی بلکه در آینده نزدیک در آب شرب و صنعتی هم دچال مشکل خواهیم شد و چطور می خواهیم در سال های آتی آب را که سرمایه ملی است صرف تولید کنیم در حالیکه جایگزینی این میزان آب به هیچ قیمتی امکان پذیر نخواهد بود.
وی بیان کرد: بنابراین به جز سال آینده که سال استثنایی است و اگر از سرما و گرما و آفت عبور کنیم محصول بزرگی خواهیم داشت، در سال های بعد محصول ما هرسال کمتر خواهد شد.

طی ۱۰ سال آینده در تولید پسته به بن‌بست می‌خوریم

جلال پور گفت: سال آینده نزدیک ۷۰۰ هزار تن محصول ایران و آمریکا را خواهیم داشت و این محصول در بازارهای جهانی باتوجه به قیمت تمام شده، به دلیل بهره وری کم برای ما با قیمت بالایی تمام می شود قابل رقابت نیست با وجود اینکه ما بسیاری از یارانه ها را بر روی حامل های انرژی می گذاریم اما قیمت پسته ما حدود دو برابر قیمت آمریکاست و در کوتاه مدت عدم رقابت و در بلندمدت هم مشکل آب و تولید خواهیم داشت و در این زمینه طی ۱۰ سال آینده کاملا به بن بست خواهیم رسید.
وی درباره راهکار حل این مشکلات تصریح کرد: یک راه این است که از میزان آب موجود بیشترین بهره وری را داشته باشیم که در این راستا باید بسیاری از باغات را از آب بیندازیم و برخی باغات که زمین و درخت و شرایط تولید بهتری دارند را هم آبیاری کنیم هم به سبک و سیاق جدید در مرحله داشت و طول سال رسیدگی کنیم تا عملا میزان برداشت آنها در هکتار افزایش یابد.
رییس سابق انجمن پسته ادامه داد: باید قبل از اینکه همه باغات بالاجبار خشک شوند برخی را با این روش نجات دهیم و لازمه آن این است که از بخش هایی که نمی خواهیم آبیاری شوند آب را منتقل کنیم درحالیکه هنوز قانون انتقال آب از بخشی به بخش دیگر ممنوع است ولی عمده این کار باید توسط کشاورزان و باغداران اتفاق بیفتد که کار سختی است و نیاز به فرهنگ سازی دارد.
جلال پور بیان کرد: روش دیگر جایگزینی باغات در مناطقی است که در کشور امکان کشت پسته را دارند، بزرگ ترین ثروت ما بازار ما است چراکه یک و نیم میلیارد دلار بازار پسته را داریم و برای حفظ آن باید جاهایی جدید را زیر کشت پسته ببریم، هرچند که دیر شده اما هنوز هم این امکان وجود دارد تا مناطق را شناسایی کرده و زیر کشت ببریم، همچنین می توان جهت استفاده بهتر از آب از آبیاری های مدرن، جدید و تحت فشار استفاده کرد تا حداقل بهره وری به دو تا سه برابر فعلی برسد.
رئیس سابق اتاق ایران گفت: طی ۱۰ سال آینده در استان نمی توانیم با این وضعیت آب امیدوار باشیم؛ بنابراین باید در مناطقی که شرایط آب بهتری دارند به دنبال کشت پسته برویم، در همین راستا انجمن پسته چندسال پیش مطالعاتی انجام داده و خراسان شمالی، کرمانشاه، گیلانغرب و برخی استان های کشور را پیشنهاد کرده است، هرچند که ممکن است شرایط کرمان را نداشته باشند اما به خاطر سدها و میزان آب رودخانه ای و ... می توان این باغات را آنجا ایجاد کرد.
وی در ادامه درباره عملکرد استاندار کرمان اظهار کرد: انصافا استاندار کرمان هم وقت زیادی می گذارد، هم تلاش زیادی می کند و انگیزه و علاقه فراوانی به کار دارد و نه تنها فعالیت های شخصی خود را تعطیل کرده بلکه من نگران سلامتی وی هم هستم، چراکه از دل و جان و با تمام توان و اخلاص کار می کند از این رو اولین خواهش من از وی این بوده که مراقب سلامتی خود باشد.
جلال پور افزود: کارهای خوبی در استان شروع شده و فکر می کنم اکنون مساله مهم اتمام این کارهاست، به نظر من استان نباید پروژه جدید تعریف کند و حداقل باید طی یکی دو سال آینده دنبال اتمام پروژه ها و به ویژه پروژه های دولت نهم و دهم که روی دست استان مانده است، باشد چراکه یکی از دلایل مهم تورم، وجود پروژه های نیمه تمام و عملا هزینه کردی است که جوابگویی ندارد و اگر نخواهیم این مساله را بپذیریم آینده گرفتاری های بیشتری خواهیم داشت.
وی ابراز کرد: بنابراین با تعیین تکلیف، به اتمام رساندن، بهره برداری و از رده خارج کردن هر کدام از پروژه ها که توجیه ندارد و سر و سامان دادن به هر یک از اینها در شهر کرمان و همچنین پروژه هایی که برای سرمایه گذاران تعریف شده، مطمئنا استان کرمان پیشرفت خوبی خواهد داشت.
رییس سابق اتاق بازرگانی استان کرمان تصریح کرد: استان کرمان یکی از استان های کشور ایران است و محدودیت های کشوری که عمدتا محدودیت های فضای کسب و کار و توسعه اقتصادی است در این استان هم وجود دارد و استان نمی تواند تافته جدا بافته باشد، ضمن اینکه متاسفانه موانع بسیار زیادی برای توسعه وجود دارد و عملا آنچه امروز اتفاق می افتد، بخش کوچکی از حل این موانع است.
وی افزود: ۹۰ درصد مشکلات بنگاه ها رقابت پذیری، موانع اداری، بروکراسی پیچیده، فساد فراوان در جامعه و بسیاری مشکلات دیگر است که باید رفع شود و با تزریق نقدینگی نمی توان همه این مسائل را حل کرد.
جلال پور با اشاره به اینکه اگر نتوانیم واحدهای تولیدی را رقابت پذیر کنیم تولید هیچ فایده ای ندارد، بیان کرد: در بین استان ها و باتوجه به همه محدودیت های موجود، استاندار کرمان و تیم وی به خوبی عمل کرده است و پیشنهاد و خواهش من این است آنچه باقی مانده را به اتمام برسانند و نهایتا به همین برنامه ها سر و سامان بدهند، ضمن اینکه همه ما باید تلاش کنیم فرهنگ رقابت پذیری و اقتصاد رقابتی و فضای مناسب کسب و کار را در کشور ترویج کنیم.

کرمان جزو ۵ استان پیشرو در عرصه اقتصادی
وی درباره وضعیت اقتصادی استان کرمان گفت: من اعتقاد دارم استان کرمان جز ۱۰ استان و یا بی مهاباتر بگویم جز پنج استانی می باشد که طی ۱۰ سال اخیر در عرصه اقتصادی پیشرفت کرده است.
رئیس سابق اتاق ایران افزود: کرمان پهناورترین استان کشور و جمعیت آن نسبت به وسعت خیلی کم است اما با این وجود توسعه ای که در سال گذشته در استان کرمان اتفاق افتاده در بسیاری از استان ها رخ نداده است اما متاسفانه فضای اداری کرمان بسته تر، محدودتر و محتاط تر از بقیه استان ها است و من همواره تاکید کرده ام که این فضا باید به سوی پویایی و باز شدن مسیر برای انجام کارها حرکت کند چراکه این نگرانی وجود دارد که برخی سرمایه گذران بخش خصوصی در کرمان حضور کمرنگی داشته باشند، محدودیت بر نظارت های غلط و عدم نظارت بر عدم پاسخگویی و عدم انجام کار از دلایل اصلی این اتفاق است.
وی تصریح کرد: امروز در استان کرمان هرکسی مانع ایجاد کند حفظ منابع ملی و بیت المال را بهانه می کند و هیچ کس نمی گوید که چقدر موجب عدم توسعه استان شده است؟ من اعتقاد دارم باید یک دوره نظارت بر سازمان های استان کرمان برای انجام ندادن ها و پیشگیری ها انجام شود.
جلال پور بیان کرد: اگر امروز نیرویی مانع انجام کاری شود نه تنها حافظ بیت المال نیست بلکه باید جوابگوی مانع ایجاد شده هم باشد زیرا ممکن است این کار موجب عدم سرمایه گذاری صدها هزار میلیارد و همچنین عدم ایجاد اشتغال شود.
وی ابراز کرد: در استان کرمان بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری معدنی انجام شده و سرمایه گذاری سنگینی است، اینکه بخش کشاورزی اُفت اشتغال داشته خبر خوبی است چراکه ما نباید بر روی این بخش برای اشتغال حساب کنیم و باید آن را به بخش صنعت و معدن انتقال دهیم. جلال پور ادامه داد: در سال ۱۳۸۰ میزان اشتغال استان در بخش کشاورزی ۴۳ درصد بود که من آن موقع اعلام خطر کردم چراکه با توجه به میزان آب خطرناک بود و امروز این عدد به حدود ۲۰ درصد رسیده و باید سهم آن را به سمت معدن هدایت کنیم.
رئیس سابق اتاق بازرگانی استان کرمان در پاسخ به این سئوال که مطالبه گر نبودن مردم کرمان چقدر در عدم توسعه استان نقش داشته است؟ گفت: اینکه مردم کرمان مطالبه گر نیستند یک بحث قدیمی و البته درستی است اما بیشتر از مطالبه گری از مسوولین مردم باید از خودشان مطالبه گری داشته باشند و از فکر، توان و ایده خود بهره وری کنند چراکه میزان بهره وری در استان کرمان از میانگین کشوری کمتر است و باید از خودمان توقع را بالاتر برده، فعالیت را بیشتر کرده و در فضای اقتصادی و اجتماعی حضور پر رنگ تری داشته باشیم.

وی افزود: برخی شعارهای مردم کرمان مانع از این امر می شود و همین که نسبت به پنهان کردن کار اعتقاد دارند باعث می شود خیلی از سرمایه گذاری ها در خارج از استان انجام شود، از این رو آنچه مهم است استفاده از امکامات و ظرفیت های موجود در استان می باشد. اگر امروز قرار است ۱۵ میلیون تن فولاد در استان کرمان تولید شود را محور قرار دهیم و نیازهای این کار را بسنجیم اشتغال بسیار زیادی تعریف خواهد شد.

عدم رقابت پذیری و رانت‌ از مشکلات اقتصاد کشور
جلال پور تصریح کرد: مشکل اساسی کشور فضای کسب و کار است، عدم رقابت پذیری و فراوان بودن رانت ها و ارتباطات از یک سو، مشکل بعدی هم عدم کارایی لازم و عدم آینده نگری و پیشرفت مردم است.
وی بیان کرد: ضمن اینکه مشکل دیگر مردم کشور ما این است که طی ۵۰ سال دوران نفتی تنبل شده و به منابع و درآمدهایی که نیاز به فعالیت ندارد، عادت کرده اند که باید این روحیه عوض شود.
گفت و گو از فهیمه افضلی، خبرنگار ایسنا منطقه کویر