پایگاه خبری تحلیلی فولاد
(ایفنا)- باراک
اوباما رییس‌جمهور امریکا که روزهای پایانی خود را در کاخ سفید می‌گذراند، در هشت
سال فعالیتش در تلاش بود تا با راهبرد جدید تغییر محور توجه در آسیا، با نفوذ در
حال افزایش چین در منطقه مقابله کند، اما به نظر می‌رسد که دونالد ترامپ از حزب
جمهوری‌خواه با پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، قابلیت این را دارد که چشم‌انداز
ژئوپلیتیک در آسیا را از نو ترسیم کند.
برخی بر این
باورند که از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون، ریاست‌جمهوری ترامپ بزرگ‌ترین تهدید برای
روابط امنیتی واشنگتن با دو متحد بزرگش در منطقه آسیا-اقیانوسیه، یعنی توکیو و
سئول، محسوب می‌شود؛ اگرچه دیگر کشورهای منطقه هم شرایط را به دقت زیرنظر دارند.
به گزارش
گاردین، نیک بایسلی کارشناس روابط بین‌الملل از دانشگاه لاتروب در ملبورن معتقد
است: «این احساس وجود دارد که قرار است دگرگونی شدیدی رخ دهد، این احساس که پایان
روند روابط گذشته به پایان رسیده و ما هنوز مطمئن نیستیم که چه پیش می‌آید. این
مساله به‌ویژه در مورد آسیا صدق می‌کند به این دلیل که آنجا، جایی است که نفوذ
امریکایی چه از نظر اقتصادی و چه از نظر سیاسی در پی افزایش نفوذ چین، آشکارا به
چالش کشیده شده است. به نظر نمی‌رسد که ترامپ به دفاع از وجوه گوناگون برتری
امریکا در آسیا و تلاش برای ایجاد توازنی در منطقه، علاقه‌یی داشته باشد. شیوه
رفتاری وی احتمالا بیشتر از تمایلات شخصی خود او ناشی خواهد شد.»
چینی‌ها از
پیروزی ترامپ ناخشنود نیستند
به نوشته
تعادل ، ترامپ در کمپین‌های انتخاباتی به سیاستی ستیزجویانه‌تر در قبال چین اشاره
و پکن را به «تجاوز» به اقتصاد امریکا متهم و تهدید کرد که تعرفه‌های سنگین گمرکی
بر کالاهای چینی اعمال می‌کند و از سوی دیگر، به‌طور همزمان تهدید کرد که نیروهای
امریکایی را از کشورهای رقیب منطقه‌یی چین، یعنی ژاپن و کره‌جنوبی، خارج می‌کند.
اما بونی گلسر مدیر اندیشکده برنامه قدرت چین در مرکز مطالعات بین‌المللی و
راهبردی در واشنگتن، بر این عقیده است که ترامپ آن‌قدر از راهبردهای موردنظر خود
برای منطقه کم سخن گفته که گمانه‌زنی در مورد احتمالات موجود، تقریبا بیهوده است.
گلسر گفت: «در مورد دریای چین جنوبی اظهارات اندکی داشته است. در زمینه امنیت
سایبری هم من چیزی از او نشنیده‌ام. چه کسی می‌داند او در مورد کره‌شمالی چه فکر
می‌کند؟ او در مورد بسیاری از مسائل اینچنینی سکوت کرده است.»
جان دلوری
کارشناس روابط امریکا و چین در دانشگاه یونسی در سئول در این باره گفت: «کشورهای
منطقه با پیروزی ترامپ شگفت‌زده شدند. آسیایی‌ها انتظار پیروزی هیلاری را داشتند.
ترامپ برای آنها یک علامت سوال بزرگ است... نخستین واکنش این است که ما نمی‌دانیم
با چه کسی مواجه هستیم. این مرد کیست؟ سیاست خارجی را چگونه به اجرا می‌گذارد؟ و
قرار است مسوولیت را به چه کسی واگذار کند؟» بسیاری از کارشناسان چینی بر این
باورند که حزب کمونیست حاکم در مورد رویکرد در مقابل کاخ سفید تحت کنترل ترامپ،
نسبتا آسوده است. گلسر گفت: «فکر نمی‌کنم پیروزی ترامپ برای آنها زنگ هشدار بوده
باشد. تصور برخی مقامات چینی در این مورد این است که ترامپ، شخصی است که می‌توان
با او مذاکره کرد، به عنوان یک تاجر می‌توان با او دادوستد داشت و کسی است که می‌توان
در برخی مسائل با او به توافقاتی دست یافت. فکر می‌کنم آنها سعی خواهند کرد کمال
استفاده را از پیروزی ترامپ ببرند.»
دلوری
نویسنده «ثروت و قدرت: رژه طولانی چین به سمت قرن 21» در این باره گفت: «پکن خود
را برای پیروزی کلینتون آماده کرده بود و می‌خواست روی سخت سیاست‌های چین را به
نمایش بگذارد، از این رو حالا از اینکه مجبور نیست در دوران کلینتون با یک رهبر
قدرتمند سیاست خارجی دست و پنجه نرم کند، آسودگی خاطر دارد. با وجود اظهارات ترامپ
علیه چین، این مساله که او در سیاست خارجی آماتور است، می‌تواند امیدبخش باشد.
ترامپ یک انزواگراست و چین این مساله را به مثابه فرصتی برای تقویت مواضع خود در
منطقه می‌بیند.»
ترامپ
احتمالا توافقنامه مشارکت دو سوی اقیانوس آرام (تی‌تی‌پی) را که در دوران ریاست‌جمهوری
اوباما محور اصلی ظهور نقش امریکایی در آسیا بود، لغو خواهد کرد که این مساله نیز
به نفع چین خواهد بود. اما اگر پکن در رویارویی با ریاست‌جمهوری ترامپ دغدغه
چندانی نداشته باشد، کارشناسان معتقدند که دیگر کشورهای منطقه احساسی کاملا متفاوت
را تجربه می‌کنند.
تردید در
امنیت ژاپن و کره‌جنوبی
در حالی که
دولت ژاپن در دوران رقابت‌های انتخاباتی در مورد رییس‌جمهور بعدی امریکا کاملا
محتاطانه نظر می‌داد، اما واقعیت این است که ریاست‌جمهوری ترامپ زنگ هشداری در
توکیو بود، چراکه او احتمالا تغییرات شدیدی در روابط امنیتی دیرینه دو کشور ایجاد
خواهد کرد؛ روابطی که در بیش از 60سال گذشته دو کشور را به یکدیگر پیوند زده بود.
در میانه افزایش نگرانی‌ها در مورد فعالیت‌های نظامی چین در دریای چین جنوبی و
نبود یک قدرت بازدارنده در مقابل فعالیت‌های هسته‌یی کره‌شمالی، پیروزی کلینتون به
ژاپن در مورد ادامه روابط امنیتی دوجانبه اطمینان خاطر می‌داد. با این حال،
اظهارات ترامپ در چند ماه گذشته در مورد «امریکا در اولویت» ممکن است به معنای خروج 47هزار نیروی
امریکایی از ژاپن و 28هزار و 500نیروی به‌شدت مجهز از مرز مشترک کره‌جنوبی و شمالی
باشد. ترامپ مدعی است که توکیو و سئول هر دو زیاد از حد از امنیت تامین شده توسط
نیروهای گسترده و سخت‌افزار نظامی امریکا استفاده کرده‌اند و در مقابل، بهای اندکی
پرداخته‌اند. ترامپ در سخنرانی سال گذشته خود گفت: «اگر کسی به ژاپن حمله کند، ما
باید بلافاصله اقدام کنیم و جنگ جهانی سوم را به راه اندازیم. اما اگر به ما حمله
شود، ژاپن هیچ الزامی برای کمک به ما ندارد.» کویچی ناکانو استاد سیاست در دانشگاه
سوفیا در توکیو به گاردین گفت: «نمی‌دانیم که در مورد سئول و توکیو آنچه گفته را
انجام می‌دهد یا شرایط موجود را حفظ می‌کند. بدترین حالت ممکن خروج کامل نیروهای
امریکایی از منطقه است که می‌تواند تمایلات گسترش‌طلبانه چین را تحریک و ژاپن را
به تشکیل نیروی نظامی خود وادار کند. اما این احتمال هم وجود دارد که ترامپ با
وارد شدن به کاخ سفید، علاقه خود را به این موضوعات از دست بدهد.»
اضطراب و
تشویش جنوب شرق آسیا
اوباما در
دوران ریاست‌جمهوری خود به نوعی از مالزی، فیلیپین، ویتنام و اندونزی حمایت کرد و
این در حالی بود که همه این کشورها در مناقشات ارضی با چین در دریای چین جنوبی،
درگیر بودند. اکنون نبود اطلاعات کافی از سیاست دقیق ترامپ در قبال چین سبب شده
دولت‌های جنوب شرق و آسیا در اتخاذ سیاست‌های تدافعی خود در مقابل چین و حساب کردن
یا نکردن روی امریکا به عنوان قدرتی در مقابل این کشور، دچار شک و تردید شوند. حتی پیش از
مشخص شدن نتایج انتخابات، مسوول امور امریکا در مانیل در تلاش بود به فیلیپین
اطمینان دهد روابط همانند قبل ادامه خواهد داشت. در تایلند هم که دولت نظامی عموما
نگران اقدامات چین در شمال است، گلین دیویس سفیر امریکا، سعی داشت درمورد تقویت
روابط دوجانبه گفت‌وگو کند. ترامپ متحدانی هم در منطقه دارد یا دست‌کم می‌توان گفت
که مورد احترام افرادی در منطقه است. برای نمونه، هون سن در کامبوج ترامپ را فردی
«بسیار بااستعداد» توصیف کرده بود، اما در کشورهایی با اکثریت جمعیت مسلمان در
منطقه همچون مالزی و اندونزی، ترامپ شاید به خاطر اظهارات متداولش در مورد ممنوعیت
ورود مسلمانان به امریکا، کمترین محبوبیت را داشته باشد.
وحشت کوتاه‌مدت
در هند
پیروزی
دونالد ترامپ در هند می‌تواند به وحشت اقتصادی در کوتاه‌مدت منجر شود، اما در
بلندمدت احتمالا با منافع سیاست خارجی همراه خواهد بود. سردرگمی شدید اقتصادی و
واکنش کوتاه‌مدت به پیروزی ترامپ در بازارهای سهام منفی خواهد بود. اینکه اقتصاد
چه واکنشی به پیروزی ترامپ نشان دهد، نامشخص است و همین عدم اطمینان تاثیرات منفی
خود را بر بازار گذاشته است.
نارندرا
مودی نخست‌وزیر هند که روابط خوبی با اوباما داشت، خود را برای پیروزی کلینتون
آماده کرده بود و اکنون از پیروزی ترامپ شوکه شده است. با این حال، ترامپ اعلام
کرده برای تقویت روابط با هند می‌کوشد و گفته واشنگتن «دوست نزدیک» دهلی‌نو خواهد
بود. هنوز معلوم نیست که این اظهارات در نهایت به سیاست خارجی تبدیل شوند که هند
از آن منفعت ببرد یا خیر؛ اما ترامپ احتمالا موضعی سرسختانه در مقابل پاکستان و در
مقابل تروریسم اتخاذ خواهد کرد که اینها در نهایت به نفع هند تمام خواهند شد.
منبع: تعادل