چرا ایران در جنگ نفتی بر عربستان پیروز می‌شود؟

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- ناگهان اوضاع برای عربستان کاملا برعکس شده و بزرگترین صادرکننده نفت دنیا در حال واگذار کردن نقش سنتی خود به ایران است: دولت ریاض در حال ارائه دادن پیشنهادی برای تقویت قیمت است و حالا تهران است که پاسخ به این پیشنهاد را به تعویق می‌اندازد.

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از بلومبرگ، جیسون تووی، اقتصاددان حوزه خاورمیانه در مرکز مشاوره کپیتال اکونومیکز اعلام کرد: «دو کشور از جایگاه‌های متفاوتی آمده‌اند. ایران به تازگی تحت شدیدترین تحریم‌های غرب بوده؛ بنابراین با افزایش تولید و بازده‌ سرمایه‌گذاری به دنبال تقویت اقتصاد خود است در حالی که عربستان سعودی با کاهش شدید درآمدها مواجه شده است.»

تضاد میان این دو کشور به شدت مشهود است. ایران به اندازه عربستان به درآمد نفتی وابسته نیست. این کشور به دنبال ایجاد روابط حسنه با غرب است، اما در عربستان سعودی، حرکت آزمایشی به سمت اصلاحات اقتصادی مانع از ویرانی مالی دو سال اخیر نشده است. 

اقتصادهای واگرا

بر اساس برآوردهای صندوق بین‌المللی پول، عربستان سعودی در سال جاری احتمالا با کسری مالی 13.5 درصدی GDP مواجه خواهد شد و در آن سو کسری ایران احتمالا کمتر از 2.5 درصد GDP خواهد بود. IMF اعلام کرده که عربستان نیازمند نفت 67 دلاری است در حالی که ایران با نفت 61.50 دلاری نیز می‌تواند کسری خود را جبران کند. قیمت نفت در معاملات امروز با افتی 0.4 درصدی در محدوده 47 دلاری برای هر بشکه معامله شد. 

در زمینه رشد اقتصادی نیز عربستان رشدی 1 درصدی را تجربه می‌کند در حالی که ایران با سرعتی 4 درصدی در حال رشد است. حساب جاری (معیاری برای رابطه اقتصادی کشور با دنیا) هم داستانی مشابه دارد. عربستان در سال جاری با کسری دو رقمی مواجه شده در حالی که ایران به دنبال تحولات اقتصادی در سال‌های 2012 و 2013 به تعادل رسیده است.

در حالی که حسن روحانی به دلیل عملکرد اقتصادی کشور پس از لغو تحریم‌ها برای انتخابات سال آینده تحت فشار است، عربستان سعودی ریاضت اقتصادی را آغاز کرده است. آمیترا سن، تحلیلگر نفتی شرکت انرژی اسپکتز معتقد است که ایران در حال حاضر درد زیادی را تحمل می‌کند ولی نه بزرگی دردی که عربستان با آن مواجه است.

تغییر موضع

عربستان سعودی در نوامبر 2014 اوپک را در دفاع از سهم بازار در برابر تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا رهبری کرد،. یک ماه بعد از تغییرات سیاست‌گذاری، علی‌النعیمی وزیر نفت عربستان به مجله اقتصادی خاورمیانه گفت که دیر یا زود رقبای آنها با مشکلات مالی مواجه خواهند شد اما عربستان این توانایی را دارد که برای مدت زیادی با قیمت پایین سر کند. نزدیک دو سال از آن زمان گذشته و در حال حاضر ریاض در حال دادن سیگنالی برای بازگشت کامل از رویکرد خود است.

عربستان سعودی به اعضای اوپک گفته که برای کاهش تولید خود به سطوح ماه ژانویه آماده است. این موضوع یعنی تولیدات این کشور نزدیک 500 هزار بشکه کاهش خواهد یافت. ایران اما هرگونه فریز تولید در سطح کنونی 3.6 میلیون بشکه در روز را رد کرده و به جای آن به دنبال بالا بردن تولید تا سطح 4 میلیون بشکه در روز است.

زمانی که قیمت نفت شروع به کاهش کرد، افراد کمی پیش‌بینی می‌کردند که عربستان به دنبال توافقی برای تقویت قیمت باشد و ایران از آن سر باز بزند. به جز اقتصاد، عوامل دیگری نیز نقش دارند که شامل سیاست‌های منطقه‌ای است. هر دو کشور در جنگ‌های داخلی سوریه و یمن در طرف مقابل هم قرار دارند. ایران به دنبال بازگشت به سطوح قبل از تحریم‌های خود است.

خرج دلارهای نفتی

در دو سال گذشته، قیمت نفت از بشکه‌ای 100 دلار به بشکه‌ای زیر 30 دلار درماه ژانویه سقوط کرد و این موضوع روی ذخایر ارزی عربستان بسیار تاثیر گذاشته است. این کشور بین ماه‌های ژانویه تا جولای سال جاری 115 میلیارد دلار هزینه کرده است.

یارانه‌ها کاهش یافته و دستمزد وزرای دولت نیز 20 درصد کم شده است. پروژه‌های زیر ساختی به تعویق افتاده و مالیات بر ارزش افزوده نیز برای سال 2018 مطرح شده است. اگر عربستان سعودی همانند سال گذشته به هزینه‌کردن ادامه دهد، این کشور تا اوایل سال 2017 به طور کامل ورشکسته خواهد شد.

در سوی دیگر خلیج فارس، ایران چنین بحرانی را تجربه نمی‌کند. ایران به دنبال قیمت بالای نفت خام است، اما نفت ارزان روی بودجه ایران تاثیر کمتری نسبت به عربستان خواهد گذاشت.

منبع: اقتصادنیوز