پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- بررسی‌ها
نشان می‌دهد نزدیک به ٦٨ درصد از کالاهای ایرانی تنها به ٥ کشور جهان صادر می‌شود
که از این کشورها، سه کشور همسایه ایران محسوب می‌شوند.
بر اساس این
گزارش بزرگ‌ترین خریدار کالاهای ایرانی در جهان، کشور چین است. این کشور که خود در
زمره بزرگ‌ترین صادرکنندگان کالا به ایران قرار دارد، به تنهایی بیش از ١٨ درصد
کالاهای صادراتی ایران را خریداری می‌کند از این رو اهمیت چین در معادلات تجاری
ایران بسیار بالاست.
پنج کشوری
که مهم‌ترین خریدار کالاهای ایرانی در ٤ ماه اول امسال بودند چین، امارات متحده
عربی، عراق، کره جنوبی و ترکیه اعلام شده است. در حقیقت می‌توان چنین نتیجه گرفت
که حتی برجام و بهبود موقعیت ایران در بازارهای جهانی هنوز نتوانسته است صادرات
کشور را تحت تاثیر قرار دهد. بازار کالاهای صادراتی ایران سال‌هاست که به محدوده
اطراف، یعنی کشورهای همسایه خلاصه شده است. این در حالی است که بسیاری از
کارشناسان بر این اعتقادند که لازم است ایران برای افزایش امنیت تجاری خود و رشد
اثر بخشی‌اش در معادلات جهانی نسبت به گسترش سرزمین‌های تجاری خود اقدام کند.
ایران پیش
از این در سال‌های گذشته کالاهایش را به اروپا و در برخی موارد حتی به امریکا صادر
می‌کرد. برند کالاهایی نظیر فرش و پسته متعلق به ایران بود اما در سال‌های اخیر
این موقعیت متفاوت شده است و بازار ایران در آسیا و در حوزه‌ای دیگر در همسایگان
ایران خلاصه شده است. این در حالی است که همسایگان ایران در وضعیتی نامناسب
به سر می‌برند و بحران‌هایی که در این کشورها وجود دارد، خود عاملی است برای آنکه
بازارهای تجاری ایران به خطر بیفتد. ناآرامی‌هایی که در عراق و سوریه وجود
دارد، بازار کالاهای صادراتی ایران را با خطر روبه‌رو می‌کند و برخی معتقدند بخشی
از کاهش صادرات ایران به بازارهای جهانی به همین مساله باز می‌گردد چرا که عراق و
سوریه در سال‌های اخیر بخشی از قدرت اقتصادی خود را از دست داده و ناآرامی‌ها سبب
شده است نتوانند خریدار کالاهای ایرانی باشند.
حجم صادرات
ایران از ابتدای امسال تا پایان تیرماه در حدود ١٦ میلیارد و ٣٠٠ میلیون دلار
برآورد شده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی دو میلیون و ٣٠٠
هزار دلاری را نشان می‌دهد. حجم صادرات ایران در چهار ماه منتهی به تیرماه سال
١٣٩٤ برابر با ١٤ میلیارد دلار برآورد شده بود.
برآوردهای
صورت گرفته از سوی گمرک نشان می‌دهد در این دوره زمانی از ١٦ میلیارد و ٣٠٠ میلیون
دلار کالای صادراتی نزدیک به ٣ میلیارد دلار راهی چین شده است. سهم چین از کل
صادرات ایران ۱۸/۰۱ درصد برآورد شده. بر اساس این گزارش پس
از چین، امارات متحده با سهم ۱۵/۳ درصدی در رتبه سوم و ترکیه با ۱۳/۳
درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بخش عمده‌ای
از کالاهای صادراتی ایران در سال جاری مانند سال‌های گذشته کالاهای پتروشیمی و
گازهای همراه نفت بوده است. سهم این دو قلم در بسیاری از سال‌ها برابر با ٥٠ درصد
کل صادرات غیر نفتی ایران بوده است از این رو برخی از کارشناسان چنین ارزیابی می‌کنند
که نیمی از صادرات غیر نفتی ایران وابسته به صادرات نفت است و از این رو درآمدهای
غیر نفتی نیز ریشه در نفت دارند.
اگر دایره
بررسی‌ها در حوزه خریداران کالاهای ایرانی را کمی بازتر کنیم می‌بینیم که در میان
٢٠ کشور خریدار کالاهای ایرانی، تنها دو کشور اروپایی یعنی اسپانیا و آلمان وجود
دارد و سایر کشورها، هر چند که بخش اندکی از کالاهای ایرانی را می‌خرند، در آسیا
واقع شده‌اند. تمرکز بیش از حد بازارهای تجاری ایران در آسیا به نوعی ادغام اقتصاد
ایران در اقتصاد جهانی را دشوار ساخته است. بخشی از این اتفاق به نبود قدرت رقابت
میان ایران و سایر کشورهای تولیدکننده کالا در جهان باز می‌گردد و بخشی دیگر نیز
ناشی از نبود برنامه مدون و مشخص برای بازاریابی و فروش اقلام صادراتی از ایران
است.
ایران قصد
دارد در سال‌های پیش رو رشد ٨ درصدی اقتصاد را تجربه کند. هر چند اما و اگرهای
زیادی در رسیدن یا نرسیدن ایران به این رقم وجود دارد اما برخی معتقدند بدون تنوع
در بازارهای صادراتی از یک سو و با شرایط کنونی تولید از سوی دیگر، رسیدن به رشد ٨
درصدی اقتصاد دشوار است. تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد ایران در بلندمدت، رشد
اقتصادی‌ای در حدود ٤ درصد را پشت سر گذاشته و رسیدن به رشد پایدار ٨ درصدی الزامات
فراوانی را در خود دارد.
از سوی دیگر
باید در نظر داشت کالاهای صادراتی که از ایران راهی بازارهای جهانی می‌شوند، چندان
گران قیمت نیستند و قیمت اعلام شده برای هر تن کالای صادراتی این شائبه را به وجود
می‌آورد که در حوزه صادرات ایران بیشتر خام فروشی را در دستور کار دارد.
متوسط قیمت
هر تن کالای صادراتی در این مدت ٣٩٦ دلار و متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی یک
هزار و ٢٩٢ دلار بوده است. ایران قصد دارد در سال‌های آتی از خام فروشی فاصله
گرفته و یکی از مهم‌ترین سرفصل‌های برنامه اقتصاد مقاومتی در ایران نیز بر همین
موضع دلالت دارد. در این راستا، صادرات نفت نیز خام فروشی محسوب شده و توسعه صنعت
پتروشیمی از مهم‌ترین مولفه‌هایی است که در دستور کار قرار دارد.
منبع:
اعتماد