پایگاه خبری تحلیلی فولاد
(ایفنا)- رقابت ایران و عربستان در
حوزه پتروشیمی طی بیش از یک دهه گذشته همواره وجود داشته و اکنون پس از لغو تحریم‌ها
ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است.
به گزارش نکونیوز، ایران قصد دارد تا سال 1404 ظرفیت تولید
محصولات پتروشیمی خود را به 180 میلیون تن در سال و فروش خود را به 70 میلیارد
دلار برساند. از سوی دیگر، بزرگترین شرکت پتروشیمی عربستان قصد دارد ظرفیت تولید
خود را تا سال 2020 به 135 میلیون تن در سال برساند. ایران قصد دارد تا پایان چشم‌انداز
بیست‌ساله سهم نخست در تولید محصولات پتروشیمی را در خاور میانه به خود اختصاص دهد
و عربستان سعودی قصد دارد تا سال 2030، صنعت پتروشیمی خود را به یکی از ارکان
رهایی از اقتصاد نفتی تبدیل کند.
این سؤال که سرنوشت رقابت پتروشیمی‌های ایران و عربستان به
کجا می‌رسد، همواره مطرح بوده است. مهندس محمدحسن پیوندی که سال‌ها در صنعت
پتروشیمی ایران کار کرده و در حال حاضر مدیرعامل یکی از بزرگترین هلدینگ‌های کشور
در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی (یعنی هلدینگ تاپیکو) است در این‌باره می‌گوید:
«عربستان سعودی از لحاظ پایداری سیاسی آینده خوبی ندارد و دیگر نمی‌تواند کشورش را
قبیله‌ای اداره کند؛ نتیجه این قبیله‌ای اداره کردن داعش می‌شود. عربستان بیشتر از
این نمی‌تواند پتروشیمی‌اش را توسعه دهد، چون دیگر خوراکی به‌جز گاز مایع برایش
باقی نمانده است.»
در واقع پیوندی معتقد است که عربستان سعودی در حال از دست
دادن مزیت‌های خود در حوزه پتروشیمی است و اگر ایران از این کشور در بخش پتروشیمی
جلو بزند، نه به دلیل عملکرد فوق‌العاده بخش پتروشیمی ایران، بلکه به دلیل عقب‌ماندگی
سعودی‌ها است.
وی می‌گوید: «اگر ما در حوزه پتروشیمی در منطقه اول شویم، این
به دلیل کار کردن به شکل فعلی ما نیست؛ به این خاطر است که رقیب دارد عقب می‌افتد. عربستان برای بقا می‌جنگد. امسال کسری
بودجه دارد، قیمت نفت پایین است و دارد برای جنگ‌های منطقه هزینه می‌کند. عربستان
دیگر نمی‌تواند سرعت توسعه سابق را داشته باشد و الان تنها کاری که در برنامه
دارد، پتروپالایشگاه است که البته ما هم باید در این حوزه کار می‌کردیم. بنابراین
عربستان از لحاظ خوراک دیگر قدرت پیشروی ندارد. ناامنی که در کشورهای عربی وجود
دارد سایه آن روی سر آنها هم است. این ناامنی ورود سرمایه‌گذاری خارجی را به
عربستان کُند می‌کند.»
مرضیه شاهدایی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، اگرچه به
اندازه پیوندی خوش‌بین نیست. با این حال وی نیز بر این عقیده است که صنعت پتروشیمی
ایران نسبت به پتروشیمی عربستان مزیت‌های بیشتری دارد.
شاهدایی در مورد برنامه‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرایط
رقابتی بین ایران و عربستان می‌گوید: «ایجاد تنوع در خوراک پتروشیمی، ازجمله
برنامه‌های سال آینده ما به حساب می‌آید. تفاوت اصلی صنعت پتروشیمی ایران و
عربستان نیز در تأمین خوراک است که تحریم‌ها باعث شده این بخش از صنعت توسعه کامل
پیدا نکند و حالا فاصله ما با آنها قابل مقایسه نیست. اما با اجرائی‌شدن برجام و
با توجه به مزایایی که ایران از نظر تأمین خوراک، دسترسی به آب‌های بین‌المللی و
وجود پیمانکاران برجسته دارد، تمایل به سرمایه‌گذاری در ایران بیشتر است؛ چراکه
کشورهای عربی هیچ‌کدام از این مزایا را نداشته و هم از منابع ارزی، هم تکنولوژی و
هم منابع انسانی خارجی استفاده می‌کنند که این امر موجب می‌شود قیمت تمام‌شده
محصولات آنها با ایران بسیار متفاوت باشد.»
سیدحمید حسینی یکی از فعالان بخش خصوصی نیز ضمن اشاره به چالش‌هایی
که عربستانی‌ها برای بخش پتروشیمی ایران به وجود آورده‌اند، بر این نکته تأکید می‌کند
که پتروشیمی در ایران واجد ظرفیت‌ها و بالقوگی‌های بسیار مناسبی است.
حسینی می‌گوید: «اقدام اخیر عربستان در فروش سهام شرکت پتروشیمی سابیک که ۷۰ درصد از سهام آن متعلق به
دولت عربستان است، به نظر می‌رسد که برای مانع‌تراشی در راه توسعه صنایع پتروشیمی
ایران صورت گرفته است؛ چرا که به زعم سعودی‌ها، با عرضه این میزان از سهام شرکت
پتروشیمی سابیک که بزرگترین شرکت پتروشیمی خاورمیانه است، سرمایه‌داران عمده جهانی
جذب صنعت پتروشیمی عربستان شده و از ورود به صنعت پتروشیمی ایران منصرف می‌شوند.
این اقدام شاید در نگاه اول، این شائبه را ایجاد کند، اما واقعیت این است که صنعت
پتروشیمی ایران از چنان ظرفیت و مزایای متنوعی برخوردار است که با وجود تمام این
اتفاقات و مانع‌تراشی‌ها، باز هم برای سرمایه‌گذاران خارجی جذابیت بسیار زیادی
دارد تا آنجا که پتروشیمی سعودی حتی نمی‌تواند با آن رقابت کند.»
سوای این که رقابت بین ایران و عربستان به کجا می‌کشد این امر
در حال حاضر واقعیت دارد که سعودی‌ها به شدت نگران افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت
پتروشیمی ایران هستند. صنعت پتروشیمی در ایران از حیث خوراک به منابع عظیم گازی
کشور وابسته است. اما عربستان سعودی تولید گاز بالایی ندارد و ذخایر آن نیز بسیار
کمتر از ایران است.
عربستان به دلیل رابطه حسنه با کشورهای غربی به راحتی اقدام
به جذب سرمایه می‌کند و امیدوار است صنعت پتروشیمی آن در سالیان آتی نیز بتواند
حجم قابل توجهی سرمایه خارجی جذب کند. عربستان سعی می‌کند از یک طرف سرمایه‌های
خارجی را به سمت خود بکشاند و از سوی دیگر با انواع ترفندهای سیاسی و اقتصادی مانع
از ورود سرمایه‌های خارجی به ایران شود.
با تمامی این اوصاف، صنعت پتروشیمی ایران از حیث خوراک، نیروی
کار آموزش‌دیده و ماهر، شرکت‌های مهندسی قوی و توان تولید داخلِ بالا با عربستان
سعودی قابل مقایسه نیست و در صورت ثبات سیاست‌ها و دیپلماسی اقتصادیِ قوی می‌تواند
حجم بالایی از سرمایه‌گذاری خارجی را روانه صنعت پتروشیمی خود کند.
تاکنون موانع سیاسی از جمله تحریم‌ها و فشارهای کشورهای غربی
مانع از ورود حجم بالایی از سرمایه به صنعت پتروشیمی ایران شده است. در صورتی که
با دیپلماسی فعال یا سایر ابزارها از حجم این فشارها کاشته شود، بخش پتروشیمی
ایران می‌تواند در میان مدت صنعت پتروشیمی عربستان را پشت سر بگذارد.
با این حال، هیچ‌گاه نباید تأثیر روابط سیاسی بین الملل را بر
اقتصاد کشورها دست‌کم گرفت. سرمایه‌گذاری در حوزه پتروشیمی ایران نیز تحت تأثیر
این روابط قرار دارد. ایران می‌تواند در رقابت خود با عربستان در حوزه پتروشیمی
پیروز شود. اما این پیروزی به این سادگی‌ها نیز بدست نمی‌آید. عربستان سال‌هاست که در صنعت پتروشیمی خود سرمایه‌گذاری کرده و از روابط
حسنه خود با دولت‌های غربی برای جذب سرمایه در این حوزه بهره برده است. ایران در بخش پتروشیمی مزایای گسترده‌ای
دارد اما به نظر می‌رسد همه چیز به نوعی به جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی گره خورده
باشد.
منبع: نکونیوز