پیش شرط جهانی شدن بانک ها

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- کارشناسان در توضیح مشکلات نظام بانکی می‌گویند با آنکه توسعه و رفاه مردم در گرو توسعه رقابت در اقتصاد است اما مفهوم رقابت در نظام بانکی مفقود شده است.

به گفته آنها موضوع رقابت تنها مختص کالا و خدمات مستقل نیست بلکه می‌تواند خدمات مالی و پولی را هم شامل شود.بنا بر گفته عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی نبود رقابت از مشکلات اساسی شبکه بانکی است و مسائلی از قبیل فاصله گرفتن نرخ تورم از نرخ سود در سال‌های اخیر به دلیل نبود یک سیستم رقابتی در بانک‌ها رخ داده است. از نظر وی سیستم بانکی ایران دارای شبه‌انحصار چندجانبه است که رقابت بانک‌ها را تضعیف کرده است.
یکی دیگر از مشکلات عرصه بانکی وجود دارایی‌های سمی در بانک‌هاست که از نظر کارشناسان حل این مشکل نیازمند تقویت ساختار شبکه بانکی، اصلاح آن و خلا نهادها و ابزارهای مالی در نظام بانکی و بازار سرمایه است. از جمله مزایای رقابتی شدن شبکه بانکی به این شرح است: بهره‌مندی بانک‌ها از مولفه‌هایی چون کفایت سرمایه و  افزایش مهارت نیروی انسانی شاغل در بانک‌ها، افزایش تنوع و کیفیت خدمات بانکی، افزایش رضایت مشتریان از کارکنان و ایجاد مطلوبیت در محیط داخلی و محل استقرار شعب دربانکداری نوین.

کامران ندری، معاونت پژوهشی در پژوهشکده پولی و بانکی:
رقابتی شدن به تنهایی کافی نیست
معمولا بانک‌ها در جذب سپرده با یکدیگر رقابت می‌کنند. رقابتی شدن بانک‌ها سبب می‌شود سپرده‌گذاران بتوانند از منابعی که بانک‌ها برای سپرده‌گذاری تعیین می‌کنند، بیشترین سود را به دست آورند و علاوه بر آن دریافت‌کنندگان تسهیلات نیز با کمترین هزینه بتوانند وام و اعتبارات موردنظر خود را به دست آورند. این دو موضوع از جمله مزایای مهم رقابتی شدن نظام بانکداری کشور است که البته تحقق موضوع رقابتی شدن بانک‌ها نیز در گرو آن است. بنابراین نباید تصور کرد که با افزایش بانک‌ها می‌توان خدمات بیشتری ارائه داد یا اینکه تصور کنیم صرف بیشتر شدن تعداد بانک‌ها می‌توان کفایت آنها را بالا برد. از آنجایی کهبانک‌ها با سپرده‌های مردم فعالیت‌های خود را پیش می‌برندممکن است برای کسب سود بیشتر دست به انجام ریسک‌هایی بزنند.
از این رو لازم است موضوع رقابت بانک‌ها در کنار اهمیت نهادهای ناظر بر عملکر بانک‌ها، مورد بررسی قرار گیرد چرا که لازم است بدانیم در حوزه بانکداری و ضرورت اصلاح معایب سیستم بانکی گرچه رقابتی شدن ضروری است اما به تنهایی کافی نیست بلکه نهادهای دیگری که بیشتر نقش نظارتی دارند، باید فعالیت کنند و در صحنه تمام فعالیت‌های بانکی و تخلفات این حوزه به‌طور مستمر و جدی حضور داشته باشند و فعالیت‌های آنها را دائما کنترل کنند. بنابراین باید بدانیم اطمینان از سلامت بانکی و نظام بانکداری در چارچوب سیاست‌گذاری‌های شبکه بانکی و تعیین خط‌مشی‌هایی برای رقابتی شدن بانک‌ها از اولویت برخوردار است.

احمد تکنژاد، استاد دانشگاه:
بازار پول مبتنی بر اقتصاد آزاد نیست
بانک‌های ما هیچ‌گونه سیستم رقابتی‌ای ندارند و اساسا با همدیگر رقابت نمی‌کنند. دلیل اصلی این موضوع این است که بازار پول ما مبتنی بر یک اقتصاد آزاد نیست تا آنها را ناچار کند برای سپرده‌گذاران خود چه مستقیم و چه غیرمستقیم، چه مالی و چه غیرمالی ارزش‌ها و خدمات متفاوتی ارائه بدهند و در این رابطه با همدیگر رقابت کنند. مثلا آنها از این اختیار بهره‌مند نیستند که در نرخ سپرده‌ها منفعت بیشتری به سپرده‌گذاران بدهند یا از هزینه‌های تسهیلات کاهش دهند. آنها در این زمینه هیچ‌گونه رقابتی با هم ندارند و حق و اختیار این فعالیت‌ها را نیز ندارند بلکه همه آنها تابع یک سری دستورالعمل‌های مشخص و تعیین شده هستند که نمی‌تواند کیفیت خدمات‌رسانی آنها به مردم را از همدیگر متمایز سازد. از همه بدتر اینکه در شبکه بانکی کشور فاصله درآمدهای بهره‌ای و هزینه‌های بهره‌ای بسیار بالاست. بانک‌ها بسیار پرهزینه و ناکارآمد شده‌اند و به این دلیل که بستر لازم برای رقابتی شدن آنها وجود ندارد، قادر به ایجاد نوآوری نیستند تا ارزش‌های متنوعی به مشتریان خود چه در بحث سپرده‌گذاری، تسهیلات و چه در بخش خدمات ارائه بدهند.
مشخصا در محیطی که رقابت وجود نداشته باشد هیچ‌گونه خلاقیت و نوآوری‌ای صورت نمی‌گیرد و بانک‌ها هم از این امر مستثنا نیستند. در این صورت مردم به عنوان دریافت‌کننده خدمات و ارزش‌های بانکی بیشترین آسیب را می‌بینند و بزرگ‌ترین متضرران هستند چرا که نه از سود سپرده‌گذاری آنطور که باید بهره‌مند می‌شوند و نه قادر خواهند بود تسهیلات ارزان و به موقع دریافت کنند.

کمیل طیبی، استاد دانشگاه:
تقویت رویکرد بین‌المللی بانک‌ها با رقابتی شدن
رقابتی شدن بانک‌ها یا رقابت‌پذیر کردن بانک‌ها مثل هر بخش دیگری می‌تواند کارساز و اثرگذار باشد. برای مثال رقابتی شدن صنعت منجر می‌شود عملکرد آن بر اساس اتفاقات بازار باشد و بر اساس نظام عرضه و تقاضا پیش برود، به عبارتی موجب ایجاد تعادل و توازن برای آن صنعت می‌شود. از اینرو اگر قرار باشد نظام بانکی هم موجب ثبات و پایداری یا به عبارتی ایجاد تعادل باشد، لازم است رقابتی شود. برای رقابتی شدن هم باید مستقل از دولت و مانند یک فعال اقتصادی عمل کند تا بر این اساس تسهیلاتی که ارائه می‌دهد بر اساس نیاز صنعت باشد نه اینکه جنبه انحرافی پیدا کند و به سمت فعالیت‌های تعریف شده واسطه‌ای برود. رقابت بانک‌ها به آنها کمک خواهد کرد که خود را محدود به فضای داخلی کشور نکنند بلکه فضای بین‌المللی را نیز در نظر بگیرند و رویکرد بین‌المللی داشته باشند. رقابتی کردن بانک‌ها یعنی اینکه آنها بتوانند کیفیت و خدمات بیشتری ارائه بدهند و از طی کردن مسیرهای انحرافی در حوزه فعالیت‌های خود بپرهیزند.

منبع: کسب و کار