پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- مرتضی
ایمانی راد می گوید:«استراتژیست ها با ترسیم افق جهان و کشور و با شناخت درست از
مسایل داخلى کشور به استراتژى هایى دست مى یابند که مردم را با سیاستمداران همسو
می کند.»
"برنامه
هاى توسعه در بسیارى از کشورهاى توسعه یافته متوقف شده است و بعضى از کشورهاى در
حال توسعه هم برنامه هاى توسعه را متوقف کرده اند...باید استراتژى داشته باشیم،
منافاتى با برنامه ندارد. در برنامه ها هم استراتژى هایى پیش بینى مى شود .
بنابراین هر در سیستم برنامه ریزى و هم در سیستم غیر برنامه اى هسته اصلى همان
استراتژى است. ولى تفاوت در این است که در سیستم برنامه ریزى استراتژى از دل
برنامه بیرون مى آید و بنابراین با محاسبات و مطالعاتى این استراتژى ها طراحى می
شوند." این بخشی از دو گفت وگوی منتشر شده با مرتضی ایمانی راد تحلیل گر
مسایل اقتصادی بین الملل است.
به
گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، او معتقد است که ارتباطات اقتصادى ، ساختارها ، نهادها
، رفتارها از کشور به کشور و از دوران به دوران در یک کشور متفاوت است . به همین
دلیل است که در مورد علمى بودن دانش توسعه اقتصادى باید کمى تردید کرد. در ادامه
سلسله گفت وگو ها پیرامون سیاست گذاری و تعیین استراتژی در اقتصاد دکتر ایمانی راد
درباره چگونگی طراحی دیدگاههای خود را مطرح کرده است.
لازم به
ذکر است،این گفت وگو سومین و آخرین بخش از این مبحث است.پیش از این بخش های
اول ، دوم وسوم این گفت وگو منتشر شد.
ایمانی
راد در پاسخ به این سئوال که طراحى در کجاى سیاست ها و استراتژى ها جا دارد و آیا
اساسا طراحى در این استراتژی جایى دارد یا خیر،گفت:« در بحث هاى قبلى گفتیم که یکى
از ویژگى هاى انسان این است که به جاى اینکه واقعیت را آنگونه که هست ببیند، بیشتر
واقعیت را آنگونه که دوست دارد می بیند. این مساله وقتى در برنامه ریزى مى رود
آرزوها ، آمال ، بلند پروازى ها و مسایلى از این دست وارد برنامه مى شود و یا در
بهترین حالتش تئوریها و مدلهاى برنامه ریزى خیلى از مسایل را از قبل تعیین می کند.
این عوامل طراحى و به بیان ساده تر ذهنیت را از قبل وارد برنامه می کند.»
وی
افزود:« در بحثى که تا اینجا داشتیم تاکید من بر این بود که واقعیت باید اساس هر
گونه تدوین استراتژى باشد. یعنى ذهن فارغ از چارچوب هاى خود و پیش
فرض هاى خود به واقعیت نگاه می کند و در مواجه با واقعیت استراتژى تدوین می شود.
فهمیدن این مساله در مورد شخص و یک شرکت مدیر-مالک آسان است ، ولى وقتى در مورد
کشور داریم صحبت می کنیم بحث یک مقدارى متفاوت مى شود. البته بحث همان بحث است ولى از نظر
اجرا متفاوت مى شود. بنابراین واقعیات امروز اقتصاد ایران اساس تدوین استراتژى است
. در این صورت اگر واقعیت با استفاده از سیستم هوشمند اقتصادى به صورت مشکلات
اقتصادى خودش را نشان دهد، استراتژى اساسا مساله محور problem-oriented مى شود.»
سیاست
هایی که مشکلات را حل می کنند
رییس
موسسه مطالعات اقتصادی بامداد با بیان اینکه تا موقعى که کشور مساله دارد همین
رهیافت در تدوین استراتژى ها مورد استفاده قرار می گیرد،تصریح کرد:« وقتى یک کشور
درگیر مسایل متعددى است ، حرف هاى بزرگ زدن مسایل را پیچیده تر می کند. وقتى
واقعیت ها به ما می گویند که در حوزه هاى متعددى دچار مشکل هستیم ، نگاه به آینده
و طراحى اهداف بزرگ چه معنى می دهد. مثلا در برنامه ششم به نظر می رسد که هدف
گذاشتن به معنى متداول آن در برنامه نویسى معنى دار نیست . ما الان به یک مجموعه
سیاستها نیاز داریم که مشکلات فعلى را حل کند. وقتى این مشکلات را حل نکنیم و تنها
به دنبال نرخ رشد هشت و نیم درصدى باشیم ، در واقع نه تنها مشکلات را حل نمی کنیم
بلکه مشکلات دیگرى را به مشکلات موجود اضافه می کنیم .»
این تحلیل
گر ارشد اقتصادی خاطرنشان کرد:« وقتى از واقعیت هاى اقتصاد شروع کنیم و نزدیک شدن
ما با واقعیت ها هم با یک ذهن پذیرا و نه یک ذهن جهت دار انجام شود، از تعامل
سیاستگذاران با مسایل پیش رو استراتژى ها پدیدار emerge مى شوند. اگر این بحث
را بخواهم روشن تر کنم یک بچه را می توان مثال زد؛. اگر پدر و مادر آمال و آرزویى
براى فرزند خود داشته باشند که وقتى بزرگ مى شود مثلا دکتر و یا جراح شود. این
آمال و آرزو تبدیل به اعمال سیاستها و مشوق هایى براى حمایت بچه به منظور دکتر شدن
او است . به این می گوییم طراحى . حال ممکن است که این بچه اصلا استعداد دکتر شدن
نداشته باشد، ولى خواست طراحان ( پدر و مادر ) فشار را بر بچه زیاد می کند که آنچه
را که نیت شده است تحقق پذیرد. »
وی ادامه
داد:« حالت دیگر را در نظر بگیرید که پدر و مادر تلاش کنند که با ذهن باز و بدون
چارچوب در باره فرزندشان ، شروع می کنند به شناخت فرزند خود. یکباره کشف مى کنند
که فرزندشان استعداد موسیقى دارد. حال از این کشف سیاست هاى پدر و مادر براى حمایت
از فرزند روشن مى شود. همین استدلال در مورد کشور هم درست است
. بدون کشف توانایی ها و آنهم در عمل و بدون رویارویى با موانع و بدون شناخت محیط
بیرونى در لایه هاى متعدد که در نظام هوشمند اقتصادى انجام مى شود نمی توان به
استراتژى هاى مناسب با کشور دست یافت . چون این مکانسم را نداریم ناچار دست به
طراحى می زنیم . این مشکلى است که من تلاش می کنم آن را باز کنم . چون ذهن
ما جهت دار directional است ، نمی توانیم درک کنیم که کشف و
یافتن واقعیت ها با ذهن پذیرا امکان دارد. به همین خاطر است که به محض روبرو شدن
با این بحث ها موضع می گیریم و یا با نفى آنها خیال خودمان را راحت می کنیم.»
گره کور
رشد اقتصادی
ایمانی
راد با بیان اینکه اگر بخواهم این بحث ها را در ایران در شرایط فعلى پیاده کنیم ،
ابتدا باید با استفاده از تحقیقات و پژوهشهایى که انجام شده و یا لازم است که
انجام شود ،بهره گرفته شود،گفت:«این روش می تواند منجر به شناسایی مشکلات اساسى
کشور شود. خوشبختانه جراید اقتصادى کشور ، که بخش مهمى از سیستم هوشمند اقتصادى
کشور است ، در این زمینه کارهاى زیادى کرده اند و تا حدود زیادى برخى از مشکلات اقتصادى
کشور بیرون آمده است . در نتیجه بزرگترین کارهاى چند سال
آینده سروسامان دادن به مشکلات سیستم بانکى ، تعیین تکلیف و انجام پرداخت بدهى هاى
دولت ، ایجاد بازار بدهى در کشور ، یکسان سازى نرخ ارز و راه اندازى بازار آتى ارز
و مشکلاتى از این قبیل است که از طریق حل آنها گشایش هاى بزرگى در کشور پدید مى
آید که غیرقابل انتظار است . »
او گفت:«
حال اگر این مسایل را توجه نکنیم و به دنبال یک سرى اهداف دیگر باشیم تا نرخ رشد
اقتصادى را به هشت و نیم درصد برسانیم ، نه تنها هیچ گرهى را باز نمی کنیم ، بلکه
گره هاى کور دیگرى در کشور ایجاد می کنیم . بنابراین برنامه ( که به نظرم باید
تنها مجموعه اى از استراتژى ها باشد ) تنها باید به مشکلات موجود برسد. اگر این
کار را نکند هر گونه اهداف بزرگ می تواند در میان مشکلات موجود خرد شود. آنوقت
اعتماد به نفس عمومى هم به شدت لطمه مى خورد.»
او در
پاسخ به این سئوال که اگر با شیوه اى که گفتم طراحى استراتژى به کشور لطمه می زند،
پس در چه شرایطى می توان از طراحى حرف زد،خاطرنشان کرد:« وقتى یک کشور مسایل و
مشکلات موجود خود را حل می کند و یا بخش مهمى از آن را حل می کند می تواند به
آینده فکر کند. فکر کند ببیند که چگونه می تواند آینده اى را براى کشور ترسیم کند
و این آینده را به زمان حال بیاورد و روى آن کار و سرمایه گذارى کند. اینجا طراحى
استراتژى معنى می دهد. در اینجا استراتژیست ها با ترسیم افق جهان و کشور و با
شناخت درست از مسایل داخلى کشور به استراتژى هایى دست مى یابند که مردم را با
سیاستمداران همسو می کند.»
ایمانی
راد گفت:« این همسویى اساس استراتژى هاى آینده نگر است . در اینجا آینده نقطه اى و
هدفى نیست که می خواهیم به آن برسیم ، بلکه آینده یک فضاى بدون محدودیت است (
همانند فضاى رویا و آرزو ) که می توان در آن به خلق استراتژى
پرداخت و و آن را در زمان حال شروع به اجرا کرد.»
به گفته
وی «همسویى این استراتژى ها با خواست مردم مانع مى شود که خلق استراتژى از واقعیت
موجود و آتى کشور جدا شود.»
منبع:
خبرآنلاین